Izydora Kuhnowa

z domu Legocka, ur. 15.11.1904 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 18.04.1984 r. w Bielsku-Białej - nauczycielka, działaczka harcerska.

Imię i nazwisko	Izydora Joanna Kuhnowa
Data i miejsce urodzenia	15.11.1904, Lwów
Data i miejsce śmierci	18.04.1984, Bielsko-Biała
Zawód	nauczycielka

Izydora Legocka była córką Marcelego Legockiego (1865-1948) i Stefanii z d. Cybuchowicz. Miała troje rodzeństwa: braci Tolimira (1901-1939) i Klaudiusza (1903-1947) oraz siostrę Antoninę (1906-1992). Starszy brat Tolimir walczył w obronie Lwowa w 1920 r. jako artylerzysta i został odznaczony orderem Virtuti Militari. W latach 30. XX w., jako oficer rezerwy był dowódcą I plutonu 2 kompanii ON „Gdynia II”, w 1938 r. piastował stanowisko sekretarza Rady Miejskiej Bydgoszczy, był działaczem BBWR. Zmarł 13.09.1939 r. z ran odniesionych w bohaterskiej walce gdyńskiego Batalionu ON w kampanii wrześniowej.

I.L. w 1925 r. ukończyła seminarium nauczycielskie, tam prawdopodobnie zetknęła się z harcerstwem. W tym samym roku zdała egzamin dojrzałości i rozpoczęła pracę w szkole powszechnej w Grzymałowie, pow. skałecki, woj tarnopolskie (obecnie Ukraina). Po dwuletnim stażu nauczycielskim zdała w 1927 r. egzamin kwalifikacyjny we Lwowie i rozpoczęła naukę w średniej szkole muzycznej w Tarnopolu. Szkołę ukończyła w 1929 r., a następnie po czterech latach zdała egzamin eksternistyczny i uzyskała dyplom Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie. Dyplom dał jej uprawnienia do nauczania muzyki.

Od 1932 r. uczyła w szkole powszechnej w Skałacie, angażując się w działalność harcerską. Miała już wówczas stopień samarytanki. Od 1934 r. prowadziła I Drużynę Harcerek im. Zofii Chrzanowskiej w Skałacie. Szkoła w Skałacie miała wyjątkową pozycję, jak na szkołę powszechną.

Absolwenci wspominali, że dla chłopców i dziewcząt z okolicy stanowiła prawdziwą Alma Mater. Zajmowała okazały budynek, otoczona była parkiem miejskim, który postrzegany był jako prawdziwa atrakcja. Drużyna żeńska I.K. liczyła 38 harcerek. Dziewczęta angażowały się na rzecz najuboższych, szyły odzież, pomagały w dożywianiu. W Skałacie działał Batalion Korpusu Ochrony Pogranicza „Skałat”, który chętnie współpracował ze szkolnymi drużynami harcerskimi. Organizowano obozy letnie w Kałaharówce nad Zbruczem i Bielowcach nad Dniestrem. KOP wypożyczał harcerkom i harcerzom ze szkolnej drużyny męskiej sprzęt obozowy, w tym namioty i plecaki.

W 1935 r. I.L. wyszła za mąż za inżyniera Stanisława Kuhna (1887-1970), burmistrza Skałatu. Małżeństwo doczekało się dwóch synów. I.K. po ślubie nie zaprzestała pracy harcerskiej, nie porzuciła też nauczycielstwa. Angażowała się również w pracę społeczną. W 1938 r. była współorganizatorką i została wybrana na przewodniczącą Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet w Skałacie, organizacji kobiecej zajmującej się pracą kulturalno-oświatową oraz pomocą humanitarną na terenie powiatowego miasta.

Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Skałatu przez Armię Czerwoną została zatrudniona przez nowe władze w szkole jedenastoklasowej. Jednak w 1940 r. była zmuszona opuścić Skałat na pewien czas, po powrocie z końcem 1941 r. zaangażowała się w pracę Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Tarnopolu, gdzie zajęła się zdobywaniem żywności dla kuchni prowadzonych przez komitet. Od 1942 r. weszła w struktury tajnego nauczania, pod pseudonimem „Baśka”. Fakt, że była wcześniej żoną burmistrza wpływał na jej wysoką pozycję w społeczności miasta i umożliwiał różnego rodzaju kontakty, dzięki którym mogła skutecznie działać w organizacji. Otrzymała oficjalne zezwolenie władz okupacyjnych na prywatne nauczanie muzyki i języka francuskiego i pod tym pretekstem w jej domu odbywały się tajne komplety. Ponadto w ramach organizacji tajnego nauczania utrzymywała łączność między Lwowem, Tarnopolem i Skałatem. W 1942 r. uczestniczyła w akcji na rzecz powodzian z okolic Drohobycza i Borysławia. Poszkodowanym dzieciom zorganizowano wtedy czasowy pobyt u gospodarzy w okolicach Skałatu. Po odbiciu Skałatu z rąk Niemców przez Armię Czerwoną w marcu 1944 r. I.K. zostało powierzone stanowisko burmistrza, piastowała je do czerwca 1945 r. Wkrótce w czerwcu zaangażowała się  w organizację przesiedleń ludności kresowej na Ziemie Zachodnie. Była organizatorką licznego transportu z województwa tarnopolskiego do Gliwic i sama wraz z rodziną osiadła w Gliwicach. Początkowo pracowała jako nauczycielka na kursach repolonizacyjnych w Gliwicach, później uczyła w przyzakładowej szkole zawodowej Fabryki Drutu w Gliwicach. Wkrótce włączyła się w działalność harcerską w Gliwicach, prowadziła obozy szkoleniowe i obóz hufca w Dobieszowie. W 1945 r., jeszcze w stopniu podharcmistrzyni, została komendantką hufca harcerek. Rok później uzyskała tytuł harcmistrzyni. W 1948 r. została zastępcą kierownika Dokształcającej Szkoły Zawodowej w Knurowie, gdzie pracowała do 1956 r.

W 1956 r. przeprowadziła się do Katowic. Nie zrezygnowała jednak z aktywności, pracowała jako nauczycielka w Szkole Podstawowej nr 4 dla Pracujących w Katowicach, działała też nadal w Związku Nauczycielstwa Polskiego, gdzie pełniła funkcję przewodniczącej i wiceprzewodniczącej sekcji emerytów.

Odznaczona: Złotym Krzyżem Zasługi (1968); Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973).

Pochowana wraz mężem w Katowicach-Bogucicach na cmentarzu Bonifratrów.

Bibliografia przedmiotowa

Dobry wieczór, dziś pozdrawia Was Izydora Kuhnowa – nauczycielka szkoły dla pracujących, „Wieczór” 1966, nr 269.

Działalność kobiet w Skałacie, „Wschód. Lwów, Stanisławów, Tarnopol” 1939, nr 134, s. 5.

Januszewska-Jurkiewicz J., Izydora Joanna Kuhnowa z d. Legocka, [w:] Z dziejów harcerstwa w Gliwicach, Gliwice 2012, s. 313-314.

Januszewska-Jurkiewicz J., Między tradycją a indoktrynacją, [w:] Władza, polityka i społeczeństwo w Gliwicach w latach 1939-1989, Katowice-Gliwice 2010.

Kozimala I., Lwowska Chorągiew Harcerek ZHP w latach 1911-1939, Przemyśl 2003.

Skałat czasu pokoju i wojny. Wspomnień księga druga, Warszawa 2003.

Zorganizowanie Koła Zw. Pracy Obywatelskiej Kobiet w Skałacie „Wschód. Lwów, Stanisławów, Tarnopol” 1938, nr 85, s. 4.

Autor hasła

Wisława Bertman