Władysław Załogowicz

ps. „Feluś”, „Felek”, „Piotr”, ur. 22.10.1922 r. we Lwowie, zm. 26.02.2017 r. we Wrocławiu – żołnierz 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich, dowódca harcerskiego plutonu „Grunwald”.

Imię i nazwisko	Władysław Załogowicz
Data i miejsce urodzenia	22.10.1922, Lwów
Data i miejsce śmierci	26.02.2017, Wrocław
Zawód	wojskowy

Władysław Załogowicz związany był z ruchem harcerskim Szare Szeregi we Lwowie. Był organizatorem i dowódcą harcerskiego plutonu Grunwald.

W czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej należał do kontynuatorów 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich Armii Krajowej oraz Plutonu “Grunwald”. Wymienione struktury powstały we Lwowie, w warunkach konspiracyjnych, nawiązując do tradycji okresu międzywojennego, m.in. rocznica bitwy pod Jazłowcem w 1919 r. oraz 8 grudnia święta NMP Jazłowieckiej.

Jeszcze w czasie II wojny światowej, z inicjatywy Załogowicza, zrodziła się inicjatywa wykonania sztandaru dla Plutonu „Grunwald”. Sztandar został ufundowany i poświęcony jeszcze we Lwowie na początku lutego 1943 r. Miał stanowić oparcie i znak rozpoznawczy dla walczących w podziemiu lwowskich patriotów. Młodzież związana z Plutonem zyskała przydomek ”Nowych Orląt Lwowskich”.

W. Z. brał udział w akcji „Burza”, specjalnej operacji wojskowej AK, skierowanej przeciwko Niemcom, przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Trwała od 4 stycznia 1944 r. do stycznia 1945 r. W. Z. po niepowodzeniu akcji został aresztowany przez NKWD i skierowany do transportu na Syberię. Udało mu się zbiec i w maju 1946 r. osiedlił się na Śląsku Opolskim, w Głuchołazach. Tam też udało mu się potajemnie przewieźć sztandar Plutonu „Grunwald”. W Głuchołazach zaczął organizować powojenne harcerstwo. Jego działalnością bardzo szybko zainteresował się Urząd Bezpieczeństwa. Tuż przed aresztowaniem udało mu się przekazać sztandar harcerzom związanym z Szarymi Szeregami.

W 1949 r. W. Załogowicz został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i skazany na 5 lat więzienia. Przeszedł przez kilka więzień na Opolszczyźnie, gdzie był poddawany ciężkim torturom. Siedział m.in. w Opolu, Nysie i Prudniku. Po wyjściu na wolność w 1954 r., przeniósł się do Wrocławia. „Jako zapluty karzeł reakcji” nie miał łatwego życia. Podejmował się różnych zajęć, pracował jako grabarz i zamiatacz ulic. Nie poddawał się presji politycznej. Pisał wspomnienia, spotykał się z mieszkańcami, opowiadał i śpiewał o batiarach, orlętach i ukochanym Lwowie. Jego autorstwa jest wspomnienie pt. Na Łyczakowie, opublikowane we Wrocławiu w 2002 r. Wiele materiałów na temat W. Z. znajduje się w Archiwum IPN , w zbiorach cyfrowych: https://inwentarz.ipn.gov.pl/advancedSearch?q=&typ=2&grupaAktotworcyId=20&aktotworcaId=13078

W. Z. angażował się także w ruch pielgrzymkowy, m.in. z Wrocławia do Częstochowy. Z uczestnikami - dzielił się swoimi gawędami nie tylko o Lwowie, ale i o czasach stalinowskich w Polsce. Harcerze z 7 Głuchołaskiej Drużyny “Starodrzew” obrali “Felka” za swego patrona.

Pochowany na cmentarzu parafialnym św. Ducha, przy ul. Bardzkiej we Wrocławiu.

Bibliografia podmiotowa

Załogowicz W., Na Łyczakowie, Wrocław 2002.

Bibliografia przedmiotowa

http://ocalamy.pl/ii-wojna-swiatowa/wladyslaw-zalogowicz-2/ dostęp: wrzesień 2023 r.

Pisownia oryginalna. W. Załogowicz, „Więzień Karny No 132/51”

http://www.ulanijazlowieccy.pl/plugins/p2_news/printarticle.php?p2_articleid=73, dostęp: wrzesień 2023 r.

Autor hasła

Wiktor Krzewicki