Władysław Ossowski

ur. 05.11.1925 r. w Iwaszkowcach, woj. lwowskie (obecnie Ukraina), zm. 05.08.2000 r. we Wrocławiu - harcerz, kurier karpacki, żołnierz AK, Sybirak.

Imię i nazwisko	Władysław Ossowski
Data i miejsce urodzenia	05.11.1925, Iwaszkowce
Data i miejsce śmierci	05.08.2000, Wrocław
Zawód	wojskowy

Władysław był synem Tadeusza Ossowskiego i Apolonii z domu Ilnickiej. Mieszkali przy granicy z Rusią Zakarpacką, która stanowiła wtedy część Czechosłowacji.

Władysław będąc młodym chłopcem dla zabawy przekraczał wielokrotnie granicę z Czechosłowacją. W 1939 r. rozpoczął naukę w gimnazjum we Lwowie. Wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego. Po napaści na Polskę Niemiec hitlerowskich i Rosji stalinowskiej wstąpił do konspiracyjnej Służby Zwycięstwa Polski, która niebawem przekształcona została w Związek Walki Zbrojnej. Wykorzystał natychmiast swoje chłopięce umiejętności i przeprowadził przez granicę polsko – węgierską pierwszą grupę z Węgier. Został wówczas zaprzysiężony w ambasadzie polskiej w Budapeszcie jako kurier Polskiego Państwa Podziemnego. Przeprowadzał przez Karpaty z okupacji sowieckiej na Węgry ludzi, przenosił wiadomości, „bibułę”, a z Budapesztu: pieniądze, informacje o sytuacji w Europie i rozkazy od Sikorskiego. Typowa trasa, którą przeprowadzał uciekinierów przez granicę prowadziła ze Lwowa przez Drohobycz, Sambor, Dobromil, Turkę do Budapesztu. Nosił pseudonimy: „Mały Włodzio”, „Smyk”, „Pitolcio” „Król Kurierów”. Przeprowadził ok.100 uciekinierów, za co nazwany został przez niektórych historyków kurierem karpackim. Wpadł w ręce sowieckie, gdy przeprowadzał szóstą grupę uciekinierów. Zatrzymani osadzeni zostali w więzieniu w Drohobyczu. Proces sądowy grupy odbył się we Lwowie. Sprawę Ossowskiego z uwagi na jego młody wiek (14 lat) wyłączono z tego procesu. Poddany został torturom w wielu więzieniach na terenie wschodniej Polski. Skazany został na karę śmierci i wywieziony do Starobielska i Ufy na terenie Rosji. Zmieniono mu bez jego wiedzy narodowość z polskiej na ukraińską, co w przyszłości zamykało mu możliwość powrotu do Polski. Wyrok śmierci zamieniono na 30 lat ciężkich robót, którą zmieniano kolejno na: 25, 20 i 15 lat. Przewieziono go do łagru w obwodzie tłumeńskim na Uralu. Skazano na dożywotni pobyt w Kraju Krasnojarskim na Syberii.

W 1956 r., po śmierci Stalina, na skutek odwilży politycznej, złagodzone zostały rygory pobytu zesłańców i został zwolniony. Mieszkał w Krasnojarsku. Zdołał nawet wtedy ukończyć w Rosji studia ekonomiczne. Nie mniej jednak traktowany był przez władzę radziecką jako element niebezpieczny społecznie i ponownie aresztowany. Zrehabilitowany został Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR w 1989 r. Dzięki staraniom zewnętrznym, głównie londyńskim, powrócił po 52 latach niewoli, w 1991 r. do Polski, wraz z całą rodziną, którą założył w Rosji. Po przyjeździe do Polski zamieszkał w Legnicy. Ówcześni krajowi prominenci początkowo przyjęli go entuzjastycznie, witali i robili sobie z nim pamiątkowe zdjęcia, ale po czasie zapomnieli o jego istnieniu. Aby mógł przetrwać pomagali mu finansowo jego koledzy.

Należał do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Oddział w Legnicy oraz do tamtejszego Oddziału Związku Sybiraków. Należał również, jako dawny działacz harcerski, do Oddziału Dolnośląskiego Stowarzyszenia Szarych Szeregów we Wrocławiu. Zmagał się przez kilka ostatnich lat swego życia z licznymi chorobami, będącymi efektem ciężkich przeżyć.

Pochowany został z honorami wojskowymi w kwaterze akowskiej na cmentarzu we Wrocławiu, przy ul. Smętnej.

Odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami za służbę kurierską (1991), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1993), Krzyżem Partyzanckim (1993), Krzyżem Armii Krajowej (1994), Orderem Męczeństwa i Zwycięstwa dla Represjonowanych 1939-1989, Medalem o Polskę Wolną i Sprawiedliwą (1994).

Bibliografia przedmiotowa

Szatsznajder J., Dopisany życiorys … Władysława Ossowskiego, Wrocław 1994.

Krupski L., Śp. Druh Władysław Ossowski (19255 – 2000). Wspomnienia, „Semper Fidelis” 2000, nr 5 (58), s. 51.

Polskie Podziemie 1939 – 1041. Od Wołynia do Pokucia cz.2. Warszawa – Kijów 2004, s. 1221-1319.

Celt M. [T. Chciuk], Biali Kurierzy, Łomianki 2016.

Autor hasła

Jerzy Hubicki