Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział w Zabrzu

W listopadzie 1988 r. grupa lwowian i Kresowian w Zabrzu: mgr Andrzej Michniewski (1928-2020), mgr Stanisław Poraj Królikowski, mgr Henryk Dac, mgr Andrzej Bradecki, postanowiła założyć Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa. Zebranie założycielskie odbyło się  26 stycznia 1989 r. w siedzibie Towarzystwa Miłośników Zabrza przy ul. Brodzińskiego 4. Przybyło na nie kilkaset osób. Na zebraniu  ukonstytuował się pierwszy Zarząd Oddziału w składzie: prezes – mgr Andrzej Michniewski (pełnił tę funkcję przez 25 lat), I z-ca prezesa – prof. dr hab. n. med. Leszek Ilewicz, II z-ca prezesa mec. mgr Stanisław Królikowski, sekretarz – Stanisław Bujak, skarbnik – Elżbieta Kamińska, członkowie zarządu – Jadwiga Koszycka, Antoni Dubik. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został Mieczysław Kędzierski, a członkami: mgr Andrzej Bradecki, Leszek Tomaszewski. Przewodniczą Sądu Koleżeńskiego została Elżbieta Kaliczyńska, a członkami: mgr Józef Hanak, mgr Zdzisław Tokarzewski. Pierwszą siedzibą Oddziału było Muzeum Miejskie przy placu Krakowskim.  W marcu 1989 r. na skutek starań prezesa Andrzeja Michniewskiego Oddział przeniósł się do Muzeum Górnictwa Węglowego przy ul. 3 Maja 19.  W Sali Witrażowej odbywały się prelekcje, spotkania autorskie, koncerty poetycko – muzyczne. Od 9 października 2017 r., ze względu na generalny remont Muzeum, Oddział znalazł nową siedzibę w Centrum Organizacji Pozarządowych przy ul. Brodzińskiego 4.

Od 2014 r. prezesem Oddziału jest mgr Andrzej Azyan.

Zarząd Oddziału i jego członkowie skupiali się i robią to  nadal na zachowaniu w pamięci obecnych i przyszłych pokoleń wielkiej kresowej spuścizny historycznej i kulturalnej oraz roli Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w dziejach Polski.

Innym kierunkiem działalności Oddziału TMLiKPW w Zabrzu było organizowanie pomocy Polakom mieszkającym we Lwowie i na Kresach Południowo – Wschodnich. Współpracując z Fundacją Charytatywną Pomoc Polakom na Kresach im. księdza dra Henryka Mosinga w Zielonej Górze przekazywano pieniądze na leczenie rodaków i świąteczne paczki. Przeprowadzano zbiórki żywności i odzieży. Od 1989 r. co roku w ostatnią sobotę listopada organizowane są uroczystości związane z rocznicą Obrony Lwowa. W kościele św. Anny odprawiana jest Msza Święta za Obrońców Lwowa, której przewodniczył do chwili śmierci w 2020 r., śp. ksiądz Józef Kusche, wieloletni opiekun duchowy Oddziału. Następnie pod Krzyżem Pamięci i obeliskiem z ziemią z Cmentarza Orląt Lwowskich na Cmentarzu Łyczkowskim we Lwowie i z Katynia przywiezioną przez księdza prałata Józefa Kuschego, który ufundował wspomniany obelisk, odmawia się modlitwę, składane są kwiaty i zapalane znicze. Ksiądz prałat Józef Kusche zorganizował kilka wycieczek do Lwowa i na Kresy Południowo – Wschodnie, a w 1990 r. zaprosił do Zabrza grupę dzieci z Czarnobyla, dotkniętych skutkami awarii elektrowni atomowej, która zamieszkała u zabrzańskich rodzin.

Zabrzańscy lwowianie i kresowianie starali się ogarnąć swoją działalnością także rodaków zamieszkałych na innych terenach. W czasie wakacji w 2018 r. zorganizowano przyjazd 22 dzieci z polskich rodzin z Naddniestrza ze Stowarzyszenia Kultury Polskiej Jasna Góra w Tyraspolu. Mieszkały one u rodzin z parafii św. Wojciecha w Zabrzu. Pomógł w tym przedsięwzięciu m.in. proboszcz tej parafii ksiądz Andrzej Mikuła, wojewódzkie i  miejskie władze, Kuria Diecezjalna w Gliwicach, a także liczne instytucje. Starano się nawiązywać kontakty i współpracować z różnymi organizacjami w Polsce i na dawnych Kresach Południowo-Wschodnich. W Zabrzu trzykrotnie (2014- 2016) gościli młodzi piłkarze reaktywowanego w 2009 r. Lwowskiego Klubu Sportowego ,,Pogoń". Brali udział w Międzynarodowym Turnieju Juniorów im. Ernesta Pohla. W 2015 r. złożyli kwiaty i zapalili znicze na grobie Spirydiona Albańskiego przedwojennego bramkarza Pogoni, wielokrotnego reprezentanta Polski, uczestnika olimpiady w Belinie w 1936 r. Pochowany on jest wraz ze swoją żoną Eustachią na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach. Grób został odnowiony został dzięki staraniom Oddziałów TML iKP-W w Katowicach i Zabrzu oraz finansowej pomocy Polskiego Związku Piłki Nożnej i osobistemu zaangażowaniu jego prezesa Zbigniewa Bońka.

Wydarzeniem kulturalnym był przyjazd do Zabrza w listopadzie 2016 r. Polskiego Teatru Ludowego ze Lwowa pod dyrekcją Zbigniewa Chrzanowskiego. Jego aktorzy wystawili sztukę Stanisława Ignacego Witkiewicza ,, Szewcy". Echem odbiły się wystawy zorganizowane z placówkami w Zabrzu. W 2016 r. z Miejskim Ośrodkiem Kultury, Oddziałem TMLiKPW w Katowicach i ówczesnym jego prezesa Antonim Wilgusiewiczem zaprezentowano ekspozycję ,,Kresowianie na Śląsku” z uwzględnieniem mieszkających w Zabrzu. Dzięki staraniom Muzeum Miejskiego sprowadzono do Zabrza w marcu 2018 r. wystawę ,,Sportowy Lwów", przygotowaną przez Lwowski Klub Sportowy ,,Pogoń" i Konsulat Polski we Lwowie. Wystawa została rozszerzona o lwowian i Kresowian z Zabrza związanych ze sportem. Pamięć o bohaterach wojennych to jeden z elementów działania zabrzańskiego środowiska kresowego. Wystąpiono do  Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach o wpis do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, grobu majora Czesława Eugeniusza Blicharskiego, lotnika Dywizjonu Bombowego 300, Ziemi Mazowieckiej. Urodził się 5.08.1918 r. w Tarnopolu, zmarł 21.03.2015 r. w Zabrzu. Został pochowany na Cmentarzu Starym parafii św. Jana Chrzciciela w Zabrzu - Biskupicach. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony. Grób został wpisany  do wspomnianej wyżej ewidencji 5.02.2021 r. W 2020 r. podjęto starania o renowację grobów śp. Bazylego Suchodolskiego, żołnierza spod Monte Cassino, a także jego żony śp. Stanisławy Suchodolskiej z domu Rogowskiej,  pochowanych na Cmentarzu Parafii św. Józefa w Zabrzu. Dzięki między innymi inicjatywie Oddziału TMLiKPW w Zabrzu II Liceum Ogólnokształcące otrzymało imię  lwowianina Wojciecha Kilara światowej sławy kompozytora.

Bibliografia przedmiotowa

https://www.radioem.pl/doc/5360019.Lwowiacy-i-Kresowiacy-swietuja

http://www.gloszabrza24.pl/wywiady/9955-nie-ma-jak-lwow-rozmowa-z-andrzejem-azyan-wiceprezesem-towarzysztwa, dostęp: lipiec 2023 r.

Autor hasła

Andrzej Azyan