Tadeusz Pilawski

ur. 24.03.1906 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 12.10.1952r. w Oławie – duchowny rzymskokatolicki

Imię i nazwisko	ks. Tadeusz Marian Pilawski
Data i miejsce urodzenia	24.03.1906, Lwów
Data i miejsce śmierci	12.10.1952, Oława
Zawód	duchowny rzymskokatolicki

Tadeusz Pilawski był synem Romana i Anieli z d. Placzyńska. Miał czworo rodzeństwa (trzy siostry i brata). Rodzina związana była z parafią Bożego Ciała (oo. dominikanami) we Lwowie. Tadeusz uczęszczał do Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego we Lwowie. W 1926 r. zdał  maturę i wstąpił do seminarium duchownego we Lwowie, tam też  rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza. W 1931 r. ukończył  studia i 28.06. tegoż roku został  wyświęcony na kapłana w katedrze lwowskiej przez abpa Bolesława Twardowskiego  (1864-1944). Następnie, w latach 1931-1935  pracował jako katecheta szkolny w parafii

pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Radziechowie (woj. tarnopolskie).

[Cyt.:] – „Księdza Pilawskiego pamiętam z mojego dzieciństwa. Wizytował on ochronkę, którą prowadziły siostry zakonne. Bardzo lubił dzieci, był bardzo wesoły. Chętnie uczestniczył w dziecięcych zabawach organizując je tak, by sprawić najmłodszym jak największą radość. Kiedy dzieci upadały, to ksiądz także upadał”.  [https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/duszpasterze/poprzedni-proboczczowie/ks-tadeusz-pilawski, dostęp: listopad 2023 r.].

Kolejno, w latach  1935-1937 ks. T. Pilawski administrował w parafii św. Antoniego w Bobulińcach (woj. tarnopolskie), a potem jako proboszcz w latach 1938-1944 w parafii  Witków Nowy (woj. tarnopolskie).   

[Cyt.:] – „Witków Nowy to małe miasteczko na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej Polski, na granicy wołyńsko-podolskiej, należące do archidiecezji lwowskiej, do dekanatu Pońsk.  Ród Lanckorońskich wybudował w 1675 r. dla zgromadzenia augustianów kościół i klasztor pw. św. Trójcy. Właśnie w tym kościele od roku 1937 funkcję proboszcza pełnił ks. Tadeusz Pilawski”. [https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/duszpasterze/poprzedni-proboczczowie/ks-tadeusz-pilawski, dostęp: listopad 2023 r.].

Biskup W. Urban w swojej książce pt. Droga Krzyżowa Archidiecezji Lwowskiej wspomina:

Witkowie Nowym od 1937 r. duszpasterzował ks. Tadeusz Pilawski uzdolniony muzyk. Parafia w Witkowie Nowym była biedna. Jednak ks. proboszcz okazał się wspaniałym organizatorem i przy wsparciu hrabiego Badeniego wykonał tam prace remontowe jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. [https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/duszpasterze/poprzedni-proboczczowie/ks-tadeusz-pilawski, dostęp: listopad 2023 r.].

W 1944 r. polscy mieszkańcy województw tarnopolskiego, lwowskiego i stanisławowskiego zostali zaatakowani przez oddziały ukraińskich nacjonalistów z OUN-UPA. Polacy byli mordowani i wypędzani ze swych siedzib. Szczególnie prześladowani byli duchowni. Świątynie katolickie były palone, wsie pacyfikowane. Ks. T. Pilawski z obawy przed banderowcami ukraińskimi  schronił się najpierw w Radziechowie, a następnie we Lwowie.  Podobny los spotkał kościół w Witkowie Nowym, budynek w 1944 r. został  zniszczony, cześć wyposażenia dzięki zapobiegliwości ks. T. Pilawskiego ocalało, m.in. cudowny obraz Matki Boskiej Pocieszenia.

[Cyt.:] – „W 1944 r. w Wielkim Tygodniu banderowcy podpalili miejscowy kościół. Z pożaru udało się uratować jedynie cześć wyposażenia, w tym cudowny obraz Matki Bożej Pocieszenia znajdujący się obecnie w naszym Sanktuarium. Ks. Pilawski wywiózł ten wizerunek z Witkowa Nowego w przebraniu kobiety, jak donosi ks. bp. Urban. W czasie podróży do Lwowa w pociąg uderzył bombowiec. Ze 170 osób podróżujących ocalało tylko pięć, w tym ks. Pilawski”. [https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/duszpasterze/poprzedni-proboczczowie/ks-tadeusz-pilawski, dostęp: listopad 2023 r.].

W czerwcu 1945r. w ramach ekspatriacji ks. T. Pilawski z mieszkańcami  Doliny wyjechał na Dolny Śląsk. Osiadł w parafii w Oławie, gdzie od 15.06.1945 r. pełnił funkcję wikariusza substytuta. Odrestaurował tamtejszy kościół poewangelicki.

[Cyt.:] – „Prawie siłą zatrzymany w Oławie ks. Pilawski, był pierwszym proboszczem naszej parafii. Mimo opłakanego jej stanu, jak prawdziwy ojciec, troszczył się o przywiezionych przez siebie parafian oraz mieszkańców, szczególnie o młodzież. Starał się, by uzupełniali swoje wykształcenie. Prowadził chór. Założył liczne grupy modlitewne, w tym Żywy Różaniec oraz Straż Honorową Serca Jezusowego. Dbał o rozwój duchowy parafii. Przyczynił się do stabilizacji na Dolnym Śląsku”. [https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/duszpasterze/poprzedni-proboczczowie/ks-tadeusz-pilawski, dostęp: listopad 2023 r.].

Od 15.10.1947 r. został administratorem w parafii Niwnik w gminie Oława i dziekanem dekanatu Oława.

[Cyt.:] – „Wierni parafianie z Oławy pamiętają go jako prawdziwego ojca. Nie tylko przywiózł ich tutaj, ale opiekował się nimi. Wysławiają jego proste ale żarliwe kazania, jego dobroć, ofiarność i wesołość. Pomimo, że był bardzo chory i tracił wzrok gorliwie duszpasterzował. Ogromny wysiłek duszpasterski odbił się na jego zdrowiu. Mimo osłabionego zdrowia, nie ustawał w swoich wysiłkach dla dobra para­fian. W roku 1951 na Mszy św. odpustowej w Domaniowie zemdlał przy ołtarzu. W tym samym roku w Wigilię Bożego Narodzenia zemdlał drugi raz w konfesjonale. Nadal służył swoją posługą duszpasterską lu­dowi wiernemu. W roku 1952 miał wylew krwi do mózgu i mimo lecze­nia nie powrócił do zdrowia. Zmarł 12 października 1952 roku”. [https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/kaplani-pionierzy, dostęp: listopad 2023 r.].

W 2000 roku odbyła się uroczystość ustanawiająca Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia w kościele parafialnym w Oławie, a trzy lata później, 29 maja 2003 r. koronacja obrazu Matki Bożej Pocieszenia, której dokonał ksiądz kardynał Henryk Gulbinowicz.

Pochowany w Oławie.

Bibliografia przedmiotowa

Isakowicz-Zaleski T., Przemilczane ludobójstwo na Kresach, Kraków 2008.

Leszczyński M. bp., Księża diecezjalni ekspatrianci archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego. Słownik biograficzny, Warszawa 2020, s. 605.

Krupski M., Słownik biograficzny oławskich kresowian. Szkice o ludziach i czasach, Oława 2021, s. 171.

https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/duszpasterze/poprzedni-proboczczowie/ks-tadeusz-pilawski, dostęp: listopad 2023 r.].

https://sanktuariumolawa.ns48.pl/index.php/historia-obrazu, dostęp: listopad 2023 r.

Autor hasła

Maria Kalczyńska