Maria Chmielowska

ur. 10.09.1898 r. w zaścianku Kliszki, gmina Przebrodzie, pow. Brasław,  województwo wileńskie, (obecnie  część wsi Zapolewszczyzna na Białorusi), zm. 6.08.1959 r. we Wrocławiu – bibliotekarz Biblioteki Akademii Medycznej we Wrocławiu.

Imię i nazwisko	Maria Chmielowska
Data i miejsce urodzenia	10.09.1898, Kliszki
Data i miejsce śmierci	6.08.1959, Wrocław
Zawód	bibliotekarka

Maria Chmielowska pochodziła z rodziny mieszczańskiej. Ojciec  Juliusz ( - 1913) był księgowym. Matka Wanda z domu Zaleska (-1952) zajmowała się domem.

Maria ukończyła cztery klasy szkoły powszechnej, a następnie w latach 1910-1914 - pięć klas w gimnazjum Zgromadzenia Sióstr św. Józefa - Józefitek w Tarnopolu.  Kontynuowała naukę w żeńskim humanistycznym gimnazjum Sióstr Nazaretanek we Lwowie przy ul. Unii Lubelskiej 9. 15 czerwca 1916 r. zdała egzamin dojrzałości. Z powodu ciężkich warunków materialnych, w 1916 r. rozpoczęła pracę zarobkową w Instytucie Wydawniczym i Bibliotece „Lektor” we Lwowie, w latach 1917-1928 jako bibliotekarka i pracownik kancelarii.

W latach 1918-1921 pracowała w magazynie żywnościowym jako pracownik administracyjny. W 1921 r. zatrudniła się w Bibliotece Wojskowej Dowództwa Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie, gdzie jej przełożonym był znany bibliolog dr Adam Łysakowski (1895- 1952), twórca zasad katalogu przedmiotowego, dyrektor bibliotek naukowych oraz Państwowego Instytutu Książki. W latach 1924-1939 kontynuowała pracę w bibliotece szkolnej  Korpusu Kadetów nr 1 (od 1933 r. im. Marszałka Józefa Piłsudskiego) we Lwowie.

[Cyt.:] – „W 1926 w szkole funkcjonowało 10 oddziałów klas IV-VIII o typie matematyczno-przyrodniczym. Absolwenci Korpusu Kadetów Nr 1 mieli prawo ubiegać się o wstęp na studia uniwersyteckie bądź do kształcenia w szkołach oficerskich” [https://pl.wikipedia.org/wiki/Korpus_Kadet%C3%B3w_Nr_1, dostęp: 3.04.2023 r.].

W latach okupacji sowieckiej 1940-1941 pracowała jako sekretarka w dziekanacie Państwowego Instytutu Medycznego we Lwowie. W latach okupacji niemieckiej była  pracownikiem  biurowym w Zarządzie Miejskim we Lwowie. Od 1 sierpnia 1944 r. wróciła na stanowisko sekretarki w dziekanacie Państwowego Instytutu Medycznego we Lwowie.

W maju 1946 r. została przymusowo przesiedlona na Ziemie Zachodnie, wyjechała do nowej Polski do Bydgoszczy, gdzie od 1946 r. do 1948 r. pracowała jako bibliotekarka na Wydziale Bibliotecznym Instytutu Bałtyckiego (1927-), w  1945 r. był reaktywowany z siedzibą główną w Bydgoszczy, a  od 1948 r. - w Gdańsku.

Od 1948 r. mieszkała we  Wrocławiu, została zatrudniona  na Uniwersytecie i Politechnice we Wrocławiu na stanowisku administracyjnym powstającego Wydziału Lekarskiego (późniejszej Akademii Medycznej). Kolejno awansowała na stanowiska: sekretarza administracyjnego (1949), asystenta – kontaktowego pracownika naukowego (1950), starszego asystenta (1950), adiunkta (1951), kustosza (1956).

Do jej dorobku należy opracowanie biografii lekarzy polskich od 1850 r. do czasów jej współczesnych, [Wrocław 1955]. Wspólnie z Janiną Kozak i Ludmiłą Marcilonek przygotowała bibliografię prac naukowych Akademii Medycznej we Wrocławiu do Księgi Pamiątkowej (1950-1960).  Brała czynny udział w posiedzeniach naukowych Biblioteki Akademii Medycznej, wygłaszając referaty. Z jej inicjatywy założona została i skatalogowana biblioteka beletrystyczna Rady Zakładowej  przy Państwowym Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu (ul. Chałubińskiego 5).

Członek:  organizacji zawodowych: „Prospitka” w Instytucie Medycznym we Lwowie (1940-1941 i 1944-1946), Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia (1946-1953),

Ligi Kobiet (1946-1953). W Lidze Kobiet od 1950 r. pełniła funkcję sekretarki.

Odznaczona: Złotym Krzyżem Zasługi (1954).

[Cyt.:] – „W opinii przełożonego była dobrą organizatorką, bardzo zdolną, dokładną, posiadającą odpowiednie kwalifikacje zawodowe, uprzejmą, zamiłowaną w swoim zawodzie, lojalną, doskonale wyszkoloną, o dużej rutynie zawodowej, skromną, zrównoważoną, lojalną, bardzo sumienną i ofiarną. Przez cały okres życia pozostała bezpartyjna”. [ M.Dubiński, „Forum Bibliotek Medycznych” 2017, nr 2 (20), s. 459].

Pochowana na Cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu.

Bibliografia podmiotowa

Chmielowska M., J. Kozak, L. Marcilonek, Bibliografia prac naukowych Akademii Medycznej we Wrocławiu [ W:] Księga Pamiątkowa 1950-1960. Wrocław 1960.

Chmielowska M., Biografia lekarzy polskich od 1850 r. do czasów jej współczesnych, Wrocław 1955.

Bibliografia przedmiotowa

Albert Z., Lwowski  Wydział Lekarski w czasie okupacji hitlerowskiej 1941-1944, Wrocław 1975.  

Dubiński M., Chmielowska Maria, [W:] Słownik pracowników książki polskiej, red. M. Rzadkowolska,  Supl. 4, Warszawa 2016, s. 39-40.

Dubiński M., Z żałobnej karty, „Bibliotekarz” 2019, nr 5.

Dubiński M., „Forum Bibliotek Medycznych” 2017, nr 2 ( 20), s. 458-459.

Sowiński  J., „Instytut Wydawniczy „Lektor” we Lwowie (1917–1928). Profil wydawniczy i forma typograficzna wydawnictw, „Ze Skarbca Kultury” 1991, nr  51, s.171–188.

Archiwum Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, akta osobowe [brak sygn. akt].

https://cybra.lodz.pl/Content/16107/458_FBM_gotowe.pdf [dostęp: 3.04.2023 r.].

Autor hasła

Maria Kalczyńska