Kazimierz Makarski

ur. 11.04.1914 r. w Kołomyi, woj. stanisławowskie (obecnie Ukraina), zm. 17.07.1986 r. w Brzegu – duchowny rzymskokatolicki

Imię i nazwisko	ks. Kazimierz Makarski
Data i miejsce urodzenia	11.04.1914, Kołomyja
Data i miejsce śmierci	17.07.1986, Brzeg
Zawód	duchowny rzymskokatolicki

Kazimierz Makarski był synem kolejarza Władysława i Katarzyny z domu Słysz. Ukończył szkołę powszechną i Państwowe Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi. W 1933 r. zdał maturę, po czym wstąpił do seminarium duchownego i rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (WT UJK). 26.06. 1938 r. został wyświęcony w katedrze lwowskiej na kapłana przez abpa Bolesława Twardowskiego (1864-1944).

W latach 1938-1944 r. sprawował posługę duszpasterską jako wikary w parafii Kamionka Strumiłowa (woj. tarnopolskie). W latach 1944-1946 był jej ostatnim przedwojennym administratorem. Należał do obrońców polskiej ludności katolickiej w czasie napadów ukraińskich nacjonalistów, za co dostał dwa wyroki śmierci.

W 1946 r. został ekspatriowany na Dolny Śląsk. Pracował w parafii w Kuźnicach Świdnickich, a następnie w Domaniowie k. Oławy. Od sierpnia 1957 r. ks. K. Makarski objął probostwo brzeskiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego (PKŚ). Gdy w roku 1957 mianowano go księdzem administratorem dekanatu brzeskiego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu zaprotestowało argumentując, że swoimi wypowiedziami poddawał w wątpliwość trwałość Polski Ludowej. Jednak Kuria Archidiecezji Wrocławskiej, do której należy dekanat Brzeg nie cofnęła przyznanej ks. Makarskiemu nominacji na dziekana.

W latach 1964-1966 zgodnie z zaleceniami Kurii, nie zarejestrował na terenie dekanatu Brzeg 10 punktów katechetycznych, za co był szykanowany i karany grzywnami przez władze komunistyczne. 30 grudnia 1965 r. sąd powiatowy w Brzegu skazał ks. Makarskiego na 50 dni aresztu, lub zapłatę grzywny w wysokości 5 tys. zł. Niespełna rok później 21 listopada 1966 r. został ponownie skazany, tym razem na 100 dni aresztu lub zapłatę 25 tys. zł. grzywny za brak kościelnych ksiąg inwentarzowych.

Pod koniec lipca 1967 r. otrzymał wezwanie do osobistego stawienia się w opolskim więzieniu w celu odbycia kary 150 dni aresztu. Nie stawił się. W sierpniu 1967 r. został uprowadzony z przystanku autobusowego przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Przez 24 godziny nikt nie wiedział co stało się z księdzem.

Ks. A. M. w latach 1957–1986 czasie administrowania parafią brzeską i dekanatem, przyczynił się do odbudowy kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego, integracji środowiska, opieki nad młodzieżowymi organizacjami harcerskimi, inteligencją, oraz Kresowianami osiedlonymi w Brzegu. Za swoją niezłomną działalność uznany został przez władze komunistyczne PRL-u za wroga numer jeden w powiecie brzeskim.

[Cyt.:] - „Ksiądz Makarski znany był jako gorliwy patriota, żarliwy kaznodzieja i opiekun środowisk intelektualnych. Był świadomym przeciwnikiem działań zmierzających do laicyzacji społeczeństwa polskiego wprowadzanego w życie od 1958 r. przez władze państwowe pod wodzą Władysława Gomułki. Według tajnych raportów służby bezpieczeństwa pod wpływem działalności księdza Makarskiego, w latach 1959-1960, rodzice dzieci uczęszczających do brzeskich szkół zaczęli pisać petycje do władz, domagające się przywrócenia nauczania religii w szkołach i krzyży w pomieszczeniach szkolnych (...)

Miały one swoje źródło już w roku 1959, kiedy to minister gospodarki komunalnej wydał okólnik, w którym to zaznaczono, że wszelkie nieruchomości należące do Kościoła na Ziemiach Odzyskanych są własnością państwa. Już po bardzo krótkim czasie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzegu skierowało do ks. Kazimierza Makarskiego – ówczesnego dziekana brzeskiego i proboszcza parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (do 1970 roku jedynej parafii w Brzegu) – decyzję o przejęciu własności kościelnych przez władze miasta. W odpowiedzi na takie działanie ks. Makarski postanowił stanowczo przeciwstawić się komunistom i bronić praw parafii do posiadanych budynków poprzez drogę sądową. Dziekan brzeski wydał także wszystkim podlegającym sobie kapłanom w dekanacie polecenie, aby nie wyrażali zgody na płacenie czynszów z obiektów kościelnych. Ponadto w parze z konfliktem o nieruchomości kościelne szedł również spór dotyczący miejsc odbywania się katechezy. W latach 1959-1960 religia została usunięta z brzeskich szkół, przez co ks. Makarski musiał podjąć trud organizowania lekcji na terenie parafii.

http://www.nowezycie.archidiecezja.wroc.pl/index.php/2022/12/07/spor-o-wikarowke/ dostęp; październik 2023 r.

Ksiądz Makarski podczas prawie 30 letniej pracy duszpasterskiej w Brzegu podniósł z wojennych ruin lub wzniósł od podstaw 13 świątyń. Dzięki Jego zaangażowaniu Kościołowi katolickiemu przekazany został, a następnie odbudowany w 1958 r. brzeski kościół gotycki św. Mikołaja (w Rynku). Obecnie bazylika, jedna z największych tego typu budowli na Śląsku.

Ks. K. M. sprawował urząd dziekana, wizytatora religii. Posiadał tytuł szambelana papieskiego (1965) i prałata ( 1971).

W czasie stanu wojennego wprowadzonego w latach 1981-1983 w Polsce, organizował pomoc charytatywną dla osób represjonowanych. Kiedy w 1983 r. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami chciało go uhonorować Złotym Krzyżem Zasługi za wybitne osiągnięcia w restauracji zabytków sztuki sakralnej, odznaczenia nie przyjął, mówiąc, że nagrodę za pracę kapłańską będzie mógł przyjąć dopiero w Niebie.

Pochowany na cmentarzu przy Kościele Miłosierdzia Bożego w Brzegu. Pogrzeb ks. Kazimierza Makarskiego, w którym uczestniczyło tysiące brzeżan stał się wielką manifestacją wiary i patriotyzmu, był też największym zgromadzeniem mieszkańców Brzegu po II wojnie światowej.

W Brzegu znajduje się ulica jego imienia, a w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego pamiątkowa tablica ufundowana przez wdzięcznych parafian.

Odznaczony pośmiertnie przez prezydenta L. Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).

Bibliografia przedmiotowa

Bednarczuk T., Pawlita P., Brzeżanie, Brzeg 2008, s.95.

Jakubów J., Pacyfikacja wystąpień w obronie Kościoła w Brzegu 25-26 maja 1966 r., Wrocław 2006.

Jakubów. J., Białe plamy w historii Brzegu. Organy bezpieczeństwa PRL w walce z opozycją polityczną, oporem społecznym i Kościołem katolickim w powiecie brzeskim w latach 1945-1966, Brzeg-Komorów 2023.

Krzewicki W., Spałowane miasto, „Historia Lokalna” 2013, nr 1-2, s. 4-5.

Krzewicki W., Porwanie brzeskiego proboszcza, „Historia Lokalna” 2014, nr 17, s. 20-21.

Krzewicki W., Kulisy uwięzienia księdza Makarskiego, „Nowiny Opolskie” 1990, nr 3, z 16-28.02.1990 r.

Leszczyński M., Księża diecezjalni ekspatrianci Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego. Słownik Biograficzny, Warszawa 2020, s. 461.

Skibiński W., Walki uliczne o wikarówkę, „Kurier Brzeski” 2000, nr 25/311.

Skuciński J., Wspomnienie o ks. Kazimierzu Makarskim, „Kurier Brzeski” 2000, nr 24(310) z 20.06.2000 r.

Zychla K., Ksiądz Prałat, „Gazeta Brzeska” 1991, nr 8/11 z 15.08.1991 r.

https://brzeg.pl/miasto/sylwetki-slawnych-brzezan/, dostęp: październik 2023 r.

hhttp://www.nowezycie.archidiecezja.wroc.pl/index.php/2022/12/07/spor-o-wikarowke, dostęp: październik 2023 r.

Autor hasła

Maria Kalczyńska, Wiktor Krzewicki.