Tekst źródłowy strony Julia Radziszewska

z domu '''Grydziuk, ur. 30.04.1919 r. w Zaleszczykach, woj. tarnopolskie (obecnie Ukraina) – zm. 9.07.2008 r. w Krakowie, historyk, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.'''

{{Biografia|imie_nazwisko=Julia Radziszewska|data_i_miejsce_urodzenia=30.04.1919, Zaleszczyki|data_i_miejsce_śmierci=9.07.2008, Kraków|zawod=historyk, pracownik akademicki|zdjecie=[[Plik: Julia_Radziszewska.jpg|alt=Zdjęcie portretowe Julii Radziszewskiej|class=portretowe|90%|Julia Radziszewska]]}}

Julia Radziszewska była córką Jana Grydziuka (1888-?) i Karoliny z d. Damiszewska (1894-1986). Ukończyła Państwowe Gimnazjum w Zaleszczykach. Prowadziła tam żeńską drużynę harcerską. W 1938 r. rozpoczęła studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił ich ukończenie. W czasie wojny pracowała w Polskiej Szkole Średniej w Zaleszczykach (1940-1942, 1944-1945). W czasie okupacji niemieckiej zatrudniła się w szwalni i była nauczycielką kompletów tajnego nauczania (1942-1944). Po zakończeniu II wojny światowej została przymusowa przesiedlona i zamieszkała w Krakowie. Tytuł magistra filozofii z zakresu historii uzyskała na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie w 1945 r. Doktorat obroniła na UJ w 1949 r., temat ''Problemy pogranicza polsko-węgierskiego w XVI i początkach XVII w''. Habilitację uzyskała również w Krakowie w 1969 r. na podstawie rozprawy ''Studia z dziejów ustroju Spisza.''

Po ukończeniu studiów była nauczycielką w Liceum Sztuk Plastycznych (1946-1953) i Liceum Muzycznym (1948-1949) w Krakowie. W latach 1950-1963 pracowała na Uniwersytecie Jagiellońskim jako asystent w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii, a później jako starszy asystent i starszy wykładowca w Katedrze Historii Powszechnej Średniowiecznej. W latach 1951-1963 pracowała w zespole profesora Jana Dąbrowskiego zajmującym się rozbiorem krytycznym, reedycją i przekładem na język polski ''Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae'' Jana Długosza. Od roku akademickiego 1958/1959 pracowała również w Katedrze Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach. Jako pracownik etatowy (adiunkt) wspólnie z Kazimierzem Popiołkiem, Janem Pachońskim i Józefem Wolskim kształciła pierwszych śląskich historyków. Od 1963 r., kiedy ostatecznie przeniosła się do Katowic, była sekretarzem Katedry Historii i zajmowała się studiami źródłoznawczymi dotyczącymi zagadnień ruskich, czeskich, węgierskich i polskich. Od 1968 r. była zatrudniona w Instytucie Historii Uniwersytetu Śląskiego (UŚ), w Zakładzie Historii Starożytnej i Średniowiecznej. J.R. w 1970 r. została docentem w Instytucie Historii na Wydziale Humanistycznym UŚ. Była kierownikiem Zakładu Historii Starożytnej i Średniowiecznej na Wydziale Nauk Społecznych UŚ (1.11.1979-31.08.1980). 30 września 1989 r. przeszła na emeryturę.

Publikowała artykuły w wielu czasopismach naukowych, m.in.: „Małopolskich Studiach Historycznych”, „Roczniku Krakowskim”, „Kwartalniku Historii Kultury Materialnej”, „Śląskim Kwartalniku Historycznym Sobótka” oraz Zeszytach Naukowych Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach oraz w Pracach Naukowych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Osiągnięciem naukowym i badawczym J.R. było odkrycie, opracowanie i przygotowanie do wydania nieznanego dzieła Macieja Stryjkowskiego ''O początkach, wywodach, dzielnościach […] narodu litewskiego […]''. Po przejściu na emeryturę nadal pracowała naukowo i publikowała artykuły, m.in.: ''Dwory magnackie (Tarnowskich, Tęczyńskich, Firlejów) w czasach Jana Kochanowskiego'' (w tomie: ''Cracovia litterarum'', red. T. Ulewicz, Kraków 1991); ''Ze studiów nad turecką misją Macieja Stryjkowskiego'' (w: „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” 2003). Była również członkiem Rady Wydawniczo-Naukowej „Rocznika Podhalańskiego”. Jerzy Wyrozumski (PAU) tak wspominał J.R. po śmierci:<blockquote>''Julia Radziszewska uchodziła jednak wśród historyków za profesora. Była osobą niezwykle pracowitą. Przez życie starała się przejść niemal chyłkiem, niezauważona. Nie szukała rozgłosu, nie walczyła o swoje sprawy. Chciałoby się powiedzieć, że się przystosowała do życia uniwersyteckiego, z którego też się wycofała, jak przypuszczam, z pewną ulgą. Była niezwykle życzliwa ludziom i nad wyraz pogodna. Taką ja pamiętam i żegnam, w imieniu środowiska historyków krakowskich, jako jej młodszy kolega.'' [„Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2008, nr 102, s. 64.]</blockquote>Odznaczona: Złotym Krzyże Zasługi (1973 r.), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1979 r.), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1984 r.), Złotą Odznakę „Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego” (1987 r.).

Pochowana na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie. Spoczywa we wspólnym grobie z mężem Stefanem Radziszewskim (1913-2015), żołnierzem Armii Krajowej, absolwentem Akademii Górniczo-Hutniczej i elektromechanikiem.

== Bibliografia podmiotowa ==
''Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 1, 2'' / [tekst łac. ustaliła i przedm. zaopatrzyła W. Semkowicz-Zarembina; komentarz do tekstu pol. oprac. K. Pieradzka i B. Modelska-Strzelecka ; na jęz. pol. przeł. S. Gawęda, J. Radziszewska i in.], Warszawa 1961.

''Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza z lat 1385-1444'', t. I, oprac. S. Gawęda, K. Pieradzka, J. Radziszewska, K. Stachowska, pod kier. J. Dąbrowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.

''Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza z lat 1445-1480'', t. II, opr. S. Gawęda, K. Pieradzka, J. Radziszewska, pod kier. J. Dąbrowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965.

Radziszewska J., ''Studia z dziejów ustroju Spisza'', Katowice 1969.

Radziszewska J., ''Maciej Stryjkowski. Historyk-poeta z epoki Odrodzenia'', Katowice 1978.

Stryjkowski M., ''O początkach, wywodach, sprawach rycerskich i domowych sławnego narodu litewskiego, żemojdzkiego i ruskiego, przed tym nigdy od żadnego ani kuszone ani opisane, z natchnienia Bożego a uprzejmie pilnego doświadczenia'', oprac. J. Radziszewska, Warszawa 1978.

== Bibliografia przedmiotowa ==
Akta osobowe dr hab. Julii Radziszewskiej. Archiwum Uniwersytetu Śląskiego, 3 / R sam.

Fic M., ''Pół wieku edukacji historycznej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Z dziejów Instytutu Historii UŚ (1969-2019),'' [W:] „Studia Historica Gedanensia” 2019, t. 10, s. 68-71.

''„Non omnis moriar”. Zmarli pracownicy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 1968-2008'', red. A. Barciak, Katowice 2008, s. 33-34.

''Pro memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017'', red. J.W. Tkaczyński, Kraków 2018, s. 231.

Wyrozumski J., ''Wspomnienie o Julii Radziszewskiej (1919-2008),'' „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2008, nr 102, s. 64.

Zarembina W., ''Katedra Historii'', [W:] ''Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Katowicach 1950-1968'', Katowice 1971, s. 93-99.

''Złota Księga Nauk Humanistycznych'', Gliwice 2004, s. 327.

<nowiki>https://nto.pl/moje-kresy-powrot-do-zaleszczyk/ar/4579655</nowiki> [dostęp: 23.10.2022 r.]

<nowiki>http://cieplowizja.pl/brozbar/kresy/zaleszczyki/index.html</nowiki> [dostęp: 23.10.2022 r.]

<nowiki>http://vivatakademia.agh.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=447:49&catid=49:numer-13&Itemid=75</nowiki> [dostęp: 23.10.2022 r.]

== Autor hasła ==
Marta Kasprowska-Jarczyk [październik 2022 r.]
[[Kategoria:Biografie]]
[[Kategoria:Lista haseł]]
{{DEFAULTSORT:Radziszewska_Julia}}