Jerzy Hickiewicz

ur. 17.06.1932 r. w Stanisławowie (obecnie Ukraina) – elektryk, em. profesor Politechniki Opolskiej, specjalista z zakresu maszyn i napędów elektrycznych. Twórca i Kierownik Pracowni Historycznej Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP).

Imię i nazwisko	Jerzy Hickiewicz
Data i miejsce urodzenia	17.06.1932, Stanisławów
Zawód	elektryk, pracownik akademicki

Ojciec Adam legionista, lekarz, zamordowany w 1941 r. przez Gestapo, matka Genowefa z d. Szajner nauczycielka. Przesiedlony w 1945 r. ze Stanisławowa do Gliwic. W 1955 r. ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej (PŚl). Po studiach rozpoczął pracę u prof. W. Kołka w jego Katedrze Maszyn Elektrycznych w PŚl, gdzie brał udział w kilkudziesięciu pracach badawczych dla przemysłu i energetyki. W większości zakończyły się one wdrożeniami, publikacjami oraz jego wyróżnioną pracą doktorską na temat wzmacniaczy magnetycznych (1970 r.- promotor prof. W. Paszek). W 1972 r., po konkursie, został powołany na stanowisko docenta etatowego WSI w Opolu, przemianowanej w 1996 r. w Politechnikę Opolską (PO), w Zespole Maszyn i Napędów Elektrycznych, kierowanym przez prof. kontr. Antoniego Plamitzera. Tu zorganizował zespół badawczy i nim kierował. Tematyka badań dotyczyła: rozruchów jednofazowych silników indukcyjnych z rozłącznikami fazy rozruchowej, dynamiki silników indukcyjnych, napędów potrzeb własnych elektrowni, metod ograniczania drgań i hałasów silników indukcyjnych, diagnostyki maszyn indukcyjnych, opracowania i wdrożenia do produkcji urządzenia do termosklejania uzwojeń maszyn elektrycznych, badań jakości energii elektrycznej. Prace te były wdrażane w: elektrowniach (kilku, m.in. w Elektrowni Opole), Zakładzie Energetycznym Opole, zakładach produkujących maszyny elektryczne, biurach projektowych energetyki i górnictwa oraz wykorzystane w Instytucie Badań Podstawowych PAN. Uzyskały też one dwukrotnie (1990, 1992) I nagrodę zespołową w ogólnopolskim konkursie PTETiS. Wynikiem tych badań były prace doktorskie, których był promotorem (Stefan Michalski PŚl. 1985, Zbigniew Ławrowski PŚl. 1999, Józef Moch PO. 2007), lub recenzentem (Sławomir Szymaniec PŚl. 1985). Wyniki tych badań wykorzystał też w swojej rozprawie habilitacyjnej pt. Praktyczne aspekty dynamiki silników indukcyjnych, obronionej w 1994 r. w PŚl. Wyniki wykonanych prac badawczych były prezentowane w zespołowych referatach na wielu konferencjach krajowych i zagranicznych (m.in. ICEM, EPQU) oraz publikowane w czasopismach krajowych i zagranicznych, w liczbie ponad 150 publikacji. Ponadto był współautorem 6 książek, w tym: Zadania z maszyn elektrycznych - Podręcznik akademicki, Wyd. I 1973, wyd. II 1976, WNT Warszawa. Członek komitetów naukowych kilku konferencji (SME, PMINE, SPD, MiS). W latach 1994–2010 organizator i przewodniczący Komitetu Programowego ogólnopolskiego cyklicznego seminarium, pod patronatem SEP i PTETiS, nt. „Problemy eksploatacyjne elektroenergetyki, elektromechaniki i energoelektroniki”. Organizator, w ramach SEP, w latach 1992–93, w politechnikach w Opolu, Gliwicach i Rzeszowie (450 uczestników), szkolenia nt. „Gospodarka rynkowa i marketing” (współorganizatorem była m.in. fundacja British Executive Service Overseas). W WSI w Opolu był: dyrektorem Instytutu Elektrotechniki (na prawach wydziału, 1975–1977), z-cą dyrektora ds. nauki Instytutu Elektrotechniki 1984–1990. Od 1994 r. prof. nzw. w PO. W latach 1996–2002 przewodniczący Senackiej Komisji Budżetu i Finansów PO. Od 1974 r. w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich (SEP), od 2006 r Członek Honorowy SEP. Wiceprzewodniczący Centralnej Komisji Szkolnictwa Elektrycznego. SEP (1987–2002), członek Prezydium Zarządu Oddziału Opolskiego SEP (1987–2002). Przewodniczący Centralnej Komisji Historycznej SEP (2010–2014), zastępca przewodniczącego (2014–2018). W PTETiS członek od 1979 r., a od 2005 r. Członek Honorowy PTETiS, członek Zarządu Oddziału Gliwickiego (1986–2000), członek ZG PTETiS (2000-2018). Członek Sekcji Maszyn Elektrycznych i Transformatorów Komitetu Elektrotechniki PAN (2004–2018). Od 2000 r. społecznie zajął się badaniami historii polskiej elektryki, początkami rozwoju polskiego szkolnictwa wyższego, biografiami pionierów polskiej elektryki. Początkowo współpracował z Członkiem Honorowym SEP inż. Zbigniewem Białkiewiczem (1922–2006). Następnie utworzył nieformalną placówkę zajmującą się badaniem historii elektryki, w której od 2011 r. pracowali społecznie stażyści, absolwenci historii Uniwersytetu Opolskiego, studenci studium doktorskiego UO. Wsparcia udzieliły: ZG SEP, Oddz. Opolski SEP, Politechnika Opolska, dopomogły: Uniwersytet Opolski i Urząd Pracy w Opolu. W 2017 r. został społecznym kierownikiem utworzonej przez SEP, z inicjatywy prezesa SEP P. Szymczaka, Pracowni Historycznej SEP (PH SEP), składającej się z 3 osób. Wyniki prac publikował jako autor, a częściej jako współautor, w czasopismach naukowych historycznych, naukowo-technicznych oraz popularnych (ok 80 naukowych i ponad 200 popularnonaukowych). Uczestnik z referatami: historycznych konferencji naukowych (w tym wszystkich Sympozjów Historii Elektryki), elektrotechnicznych n-t., webinariów, kresowych, I-III Kongresu Elektryki Polskiej, uroczystości jubileuszowych (w tym: poświęconych pamięci: R. Dzieślewskiego, W. Krukowskiego, 100-lecia SEP w 2019 r., również poświęconych pamięci Kresów Wschodnich), w Polsce i zagranicą, na Ukrainie, Litwie i w Czechach. W latach 2009, 2011 i 2017 Przewodniczący Komitetu Programowego Międzynarodowych Konferencji, pod patronatem Komitetu Elektrotechniki PAN, poświęconych pamięci prof. Włodzimierza Krukowskiego organizowanych przez Oddział Radomski SEP. Ponadto członek komitetów naukowych i programowych kilku innych konferencji z historii elektryki. Wygłaszał tam referaty, część z nich była publikowana w materiałach konferencyjnych. Był redaktorem i współautorem wydanego w 2009 r. przez PTETiS, dzieła „Polacy zasłużeni dla elektryki” - konsultacja historyczna prof. S.S. Nicieja (712 str., 88 sylwetek, kilkudziesięciu autorów - wyróżnionego w konkursie „ACADEMIA 2009”). Był redaktorem wydanego w 2011 r., na 50-lecie PTETiS, Pocztu pierwszych elektryków polskich urodzonych do końca XIX wieku - wspartego przez przedsiębiorstwo Energotest-Diagnostyka. Autor wydanej, przy współpracy z P. Sadłowskim, w 2013 r., pod patronatem Instytutu Historii Nauki PAN, monografii Roman Dzieślewski–Pierwszy polski profesor elektrotechniki i jego współpracownicy – konsultant i recenzent prof. B. Orłowski. W kolejnych latach był również redaktorem monografii o: Kazimierzu Szpotańskim (I wyd. 2012, II wydanie 2018) - wspartych przez ZG SEP i Oddz. Warszawski SEP; Włodzimierzu Krukowskim (2020) - wspartej przez Oddz. Radomski SEP; Józefie Węglarzu (2020) - wspartej przez Oddz. Poznański SEP; Historii Oddziału Toruńskiego SEP (2021) - wspartej przez Oddz. Toruńskiego SEP oraz kolejnego Pocztu pierwszych elektrotechników polskich (2022) wraz z uzupełniającą książką Biogramy (2022), obydwa wydawnictwa wsparte przez Oddział Rzeszowski SEP. Ponadto, jako inicjator, przyczynił się do renowacji nagrobka pierwszego polskiego profesora w dziedzinie elektrotechniki prof. Romana Dzieślewskiego. Uczestnik wyjazdów do Lwowa i Stanisławowa z okazji rocznic mordu przez Gestapo profesorów lwowskich na Wzgórzach Wuleckich oraz polskiej inteligencji Stanisławowa w Czarnym Lesie. Recenzent jednej pracy doktorskiej z historii techniki (M. Jerczyński IHN PAN 2018) oraz promotor doktorantów: P. Sadłowskiego (2020 – przyjętej jednogłośnie) i P. Rataja (2022 – z wyróżnieniem). Wypromował ponad 150 mgr inż. oraz inż. elektryków. W sumie jest promotorem 5 zakończonych doktoratów oraz autorem 20 recenzji prac doktorskich, 2 recenzji wydawniczych rozpraw habilitacyjnych, współautorem 14 książek, autorem, a częściej współautorem łącznie ponad 400 artykułów.

Wyróżniony licznymi medalami i odznaczeniami państwowymi, uczelnianymi i stowarzyszeniowymi, w tym prestiżowej nagrody Professor Opoliensis 2015. Nigdy nie należał do żadnej partii politycznej.

Z małżeństwa z Marią, z d. Małczyńską, ma dwie córki.

Bibliografia podmiotowa

Laboratorium maszyn elektrycznych. Maszyny synchroniczne, cz. 1, pod red. M. Plucińskiego, Gliwice 1967.

Zadania z maszyn elektrycznych.Podręcznik akademicki, Warszawa 1973.

Hickiewicz J. i in., Maszyny i napęd elektryczny. Poradnik technika. Elektrotechnika, Warszawa 1978.

Badania maszyn elektrycznych i układów napędowych, red. J. Hickiewicz, oprac A. Dzierżanowski i in., Warszawa 1980.

Hickiewicz J., Praktyczne aspekty dynamiki silników indukcyjnych, Opole 1994.

Polacy zasłużeni dla elektryki. Początki elektrotechnicznego szkolnictwa wyższego, pionierzy elektryki, red. J. Hickiewicz, Warszawa, Gliwice, Opole 2009.

Kazimierz Tadeusz Szpotański (1887-1966). Pionier polskiego przemysłu elektrotechnicznego, założyciel, współwłaściciel i dyrektor jednej z pierwszych w Polsce fabryk aparatury elektrycznej, działacz społeczny, współtwórca Stowarzyszenia Elektryków Polskich, wieloletni prezes SEP (1938–1946), członek honorowy SEP, przew. kom. red. J. Hickiewicz, Warszawa 2012.

Hickiewicz J., P. Sadłowski, Roman Dzieślewski. Pierwszy polski profesor elektrotechniki i jego współpracownicy, Warszawa, Rzeszów, Tarnów, Gliwice, Opole 2014.

Historia i pamięć. Włodzimierz Krukowski (1887–1941). Twórca lwowskiej szkoły pomiarów elektrycznych, red. J. Hickiewicz, Radom, Narwa, Darmstadt, Norymberga, Warszawa, Lwów 2020.

Grzybowski A., Hickiewicz J., Rakowska A., Profesor Józef Węglarz (1900–1980). Wychowawca wielu pokoleń inżynierów elektryków i autorytet w dziedzinie maszyn elektrycznych, „Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej” 2020, nr 70, 2020, s. 93-96.

Historia Oddziału Toruńskiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1921–2021, red. J. Hickiewicza, Toruń 2021.

Demenko A., Hickiewicz J., Poczet pierwszych elektryków polskich urodzonych do końca XIX wieku, „Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej” 2015, nr 44, s. 117-126.

Bibliografia przedmiotowa

50 lat Oddziału Opolskiego SEP 1948–1998, przew. S. Chodakowska, Opole 1998.

Twórcy opolskiej uczelni technicznej 1966–2011. Księga Jubileuszowa 45-lecia, red. R. Rojek, Opole 2011.

Sadłowski P., P. Rataj, K. Macek-Kamińska, Jubileusz 90. Rocznicy urodzin profesora Jerzego Hickiewicza, [online] „Newsletter Tydzień w SEP”, nr 340/6-12.06.2022, www.sep.com.pl/tydzien-w-sep/340/jubileusz-90-rocznicy-urodzin-profesora-jerzego-hickiewicza.html [dostęp 16.11.2022].

Autor hasła

Przemysław Sadłowski, Piotr Rataj