Jan Mydlarski

ur. 14.10.1892 w Pilźnie (dziś: w woj. podkarpackim), zm. 1.04. 1956 we Wrocławiu - profesor antropologii, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego pedagog, oficer WP.

Imię i nazwisko	Jan Mydlarski
Data i miejsce urodzenia	14.10.1892, Pilzno
Data i miejsce śmierci	1.04.1956, Wrocław
Zawód	pracownik akademicki, wojskowy

Przyszedł na świat w Pilźnie jako syn Władysława i Adeli ze Szczerskich. Ojciec Jana był cenionym lekarzem i zdecydował o przeniesieniu się wraz z rodziną do Lwowa.

W latach 1903 -1911 Jan uczęszczał do Gimnazjum Klasycznego, gdzie otrzymał świadectwo dojrzałości. W latach 1911-1914 podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza w zakresie: zoologii oraz anatomii porównawczej. W 1913 roku otrzymał stypendium na na odbycie kursu anatomii w stacji zoologicznej w Trieście. Radykalna zmiana zainteresowań nastąpiła wraz z objęciem Katedry Antropologii i Etnologii na UJK przez prof. dr Jana Czekanowskiego. Pozostając pod wpływem uczonego Mydlarski stał się pasjonatem antropologii. W 1914 roku zebrał materiał antropologiczny w swoim rodzinnym powiecie pilzneńskim. Te badania wykorzystał w przygotowaniu swojej pracy doktorskiej.

Pracę zawodową rozpoczął w 1919 r. jako nauczyciel matematyki i nauk przyrodniczych w Dębicy.

Po wybuchu I wojny światowej pełnił czynną służbę wojskową w armii austriackiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przeszedł do wojska polskiego. W 1921 r. w stopniu kapitana artylerii znalazł się w grupie rezerwistów. W 1919 r. zrobił półroczny kurs pedagogiczny przy Oddziale III Sztabu Generalnego. W tym czasie rozpoczął również pracę w Zakładzie Anatomii Normatywnej Człowieka na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego (UW), zatrudniony był również w Zakładzie Antropologii Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW). Jego badania okazały się przydatne powstałej po I wojnie armii polskiej. Ministerstwo Spraw Wojskowych zatrudniło go na stanowisku kierownika samodzielnego referatu antropologicznego i psychotechnicznego (1921-1939). Od 1921 r. współpracował także z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, gdzie został kierownikiem referatu antropologicznego. Przeprowadził pionierskie wnikliwe badania w czasie których wyodrębnił i opisał najważniejsze typy rasowe w Polsce. Zorganizował także statystykę poborową i psychotechnikę wojskową.

W 1922 roku obronił pracę doktorską zatytułowaną “Analiza antropologiczna ludności powiatu pilzneńskiego” napisaną pod kierunkiem prof. dr Jana Czekanowskiego na UJK. Dysertacja została nagrodzona przez Towarzystwo Lekarskie we Warszawie. W latach 1923-1924 był wykładowcą antropologii w Wyższej Szkole Intendentury w Warszawie. w 1925 r. odbywał podróże naukowe na uniwersytetach w Wiedniu, Neapolu i Rzymie. W ich efekcie w 1927 r. przedstawił pracę habilitacyjną na Wydziale Przyrodniczym UJK. Następnie przeniósł się na Wydział Przyrodniczo-Matematyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Był także organizatorem Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego przekształconego w Wyższa Szkolę Wychowania Fizycznego, gdzie kierował Zakładem Antropologii. W latach 1934-1939 pełnił funkcję dyrektora Zakładu Antropologii TNW.

Jednocześnie zajmował się serologią. Wyodrębnił trzy wielorakie allelomerfy odpowiadające grupom krwi A,B,O. Opracował też terytorialne rozmieszczenie poszczególnych grup serologicznych. W 1938 r. odbył podróż naukową po Niemczech, Belgii i Francji. W 1939 r.prowadził cykl wykładów na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu w Budapeszcie.

Po wybuchu II wojny światowej próbował ratować zbiory Instytutu Nauk Antropologicznych, Zakładu Antropologii oraz bibliotekę TNW, które ukrył w Muzeum Narodowym. W 1940 r. został zatrudniony w Szpitalu Polskiego Czerwonego Krzyża, od 1941 roku w Ubezpieczalni Społecznej w Warszawie jako statystyk. Jednocześnie wykładał statystykę na Wydziale Prawa Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. W latach 1941-1944 ukrywa się w Nadleśnictwie nr 5 w Dębicy.

W lutym 1945 r. został profesorem kontraktowym na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. W latach 1946-1948 pełnił funkcję dziekana tego wydziału. Kierował wówczas także Zakładem Antropologii. Doprowadził do powstania wydawnictwa ”Annales Universitatis Marie Curie – Skłodowska” - był naczelnym redaktorem tego czasopisma. 30.12.1948 r. otrzymał od prezydenta B. Bieruta nominację na profesora zwyczajnego antropologii na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego (UWr). W latach 1951-1953 pełnił funkcję rektora UWr. Nadal aktywnie uczestniczył w organizowaniu instytucji naukowych. Przeprowadził reformę studiów antropologicznych. W 1952 roku powołał do Zakład Antropologii PAN. Stał na czele Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego. Redagował wydawnictwa antropologiczne „Przegląd Antropologiczny” i „Materiały Antropologiczne”. Starał się również o przeprowadzenie powszechnych badań antropometrycznych w Polsce na potrzeby przemysłu. Dzięki niemu w 1954 roku powołano Komisję Antropometrii przy Prezydium PAN na której czele stanął.

Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi.

Zmarł nagle 1.04. 1956 r. Został pochowany na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu. Jego żoną od 1918 roku Janina Drozdowska.

Bibliografia podmiotowa

Jan Mydlarski, Charakterystyka antropologiczna ludności ziem polskich, Warszawa 1930

Jan Mydlarski, Antropologia Pomorza i Prus Wschodnich, T.I. Słownik Geograficzny Państwa Polskiego, Warszawa 1937

Jan Mydlarski, Podstawowe zagadnienie eugeniki, Cz.I. Pojęcie rasy i typu, Warszawa 1929,

Jan Mydlarski, Typy antropologiczne i metody ich ujmowania, Warszawa 1928

Jan Mydlarski, Wojskowe zdjęcie antropologiczne Polski T.I-T.III., Warszawa 1939

Bibliografia przedmiotu

Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego, Akta personalne Jana Mydlarskiego, sygn.138

Archiwum Un. Wrocł. sygn. 0734/I,s.849-856 - Jan Mydlarski (w:) Album dwudziestolecia Uniwersytetu Wrocławskiego im. Bolesława Bieruta we Wrocławiu (1945-1965),

Stęślicka-Mydlarska Wanda, Jan Mydlarski (w:) Uczeni wrocławscy 1945-1970, Wrocław 1980, s.122-125