Jan Klim

ur. 31.10.1928 r. w Hłuboczku Wielkim, pow. tarnopolski, woj. tarnopolskie (obecnie Ukraina) – strażak, kombatant.

Imię i nazwisko	Jan Klim
Data i miejsce urodzenia	31.10.1928, Hłuboczek Wielki
Zawód	strażak, wojskowy

Dziadek Jana Klima (również Jan) miał sześcioro dzieci: Józefa, Szczepana, Eliasza, Katarzynę, Helenę oraz Bazylego, który w 1926 r. ożenił się z Ewdokią Połotnianką i miał z nią tylko jedno dziecko – Jana. Bazyli brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r., a następnie służył w 12 batalionie, 4 kompani granicznej Korpusu Ochrony Pogranicza w Podwołoczyskach. Uczestniczył w akcjach łapania ukraińskich chłopów, którzy przy granicy z Rosją bolszewicką przeprowadzali akcje sabotażowo-dywersyjne. Podpalali stogi siana, napadali na polskie posterunki policyjne, podcinali słupy telefoniczne, niszczyli ogrodzenia i dokonywali rozboju na ludności cywilnej. Jan ukończył szkołę 4-klasową w Hłuboczku Wielkim, której dyrektorem był Polak o nazwisku Kotowicz. Wójtem wsi był jego krewny Szymon Połotnianka. W latach 30. XX w. na obrzeżach Hłuboczka Wielkiego, niedaleko dworca kolejowego, rozpoczęto budowę hotelu, którego właścicielem był niejaki Gintner. Niedokończona budowa odegrała ważną rolę w okresie wojennym. Zaraz po 17 września 1939 r. Rosjanie przetrzymywali tam jeńców polskich, których później przetransportowano na wschód i zamordowano. W 1940 r. Ukraińcy z Hłuboczka Wielkiego donieśli NKWD, że Bazyli Klim posiada nielegalną broń, za co został aresztowany. Latem 1943 r. powołano go do wojska i Jan wraz z matką Ewdokią pozostali sami na gospodarstwie. Bazylego zabrali do miejscowości Sumy nad rzeką Pseł, do jednostki artyleryjskiej 1. Armii Wojska Polskiego w ZSRR. Następnie wraz z armią brał udział w wyzwalaniu Warszawy (styczeń 1945 r.). Został postrzelony pod Radością (obecnie osiedle i obszar dzielnicy Wawer w Warszawie). Rannego przewieziono do Tambowa w środkowej części ZSRR, położonego 200 km na północny wschód od Woroneża, gdzie aż do zakończenia działań wojennych przebywał w szpitalu. Natomiast matka Ewdokia i Jan, w trakcie przejścia frontu przez Hłuboczek Wielki, musieli się ewakuować. W wieku 15 lat Rosjanie wcielili Jana Klima w szeregi Istriebitielnego Batalionu, gdzie brał udział w akcjach zwalczających nacjonalistyczne bandy OUN-UPA w rejonie Hłuboczka Wielkiego.

W czerwcu 1945 r., Klimowie wraz z 17 innymi rodzinami zostali przesiedleni na Ziemie Zachodnie, na teren powiatu głubczyckiego. Wyjechali pierwszym transportem przesiedleńczym z Hłuboczka Wielkiego, najpierw do Tarnopola, gdzie czekali na rampie dwa tygodnie na transport do Katowic Ligoty, a następnie po kolejnej przerwie w podróży (koczowali na torach dwa tygodnie), trafili do Głąbczyc (od 1946 r. Głubczyce). Po załadowaniu dobytku na wozy, polskie rodziny z Hłuboczka Wielkiego przewieziono do Świnowa (późniejsza nazwa Debrzyca), gdzie stacjonowali Rosjanie, którzy w kościele urządzili sobie posterunek i dokonali w nim ogromnych zniszczeń. Początkowo Jan wraz z rodzicami mieszkał w starym i zniszczonym domu na skraju wsi. Dopiero w 1951 r., gdy się ożenił, znalazł nowy dom. Jan Klim poznał swoją przyszłą żonę Stefanię Dorożyńską w Debrzycy. Pochodziła z Mikuliniec, pow. tarnopolski. Przed wojną chodziła na zajęcia kółka teatralnego, które prowadziła nauczycielka Stanisława Dygdalewicz. Małżeństwu Klimów urodziło się siedmioro dzieci: Kazimierz, Aniela, Lucyna, Henryk, Renata, Danuta i Józef. W latach 50. XX w. Jan Klim wstąpił w szeregi młodzieżowej organizacji Służba Polsce i został jej miejscowym komendantem. Następnie objął funkcję komendantem Ochotniczej Straży Pożarnej w Debrzycy. Po latach działalności społecznej wrócił do pracy na gospodarstwie rolnym i pracował aż do emerytury. Jan Klim jeździ na zloty jako „Syn Pułku”. Jest Weteranem Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny.

Odznaczony Odznaką Obrońców Polskiej Ludności na Kresach Południowo-Wschodnich II RP (1999), Krzyżem Czynu Zbrojnego Polskiej Samoobrony na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej za udział w obronie Polaków przed zbrojnymi formacjami OUN-UPA w latach 1939-1945 (2011).      

Bibliografia przedmiotowa

Szymczyna A., Maler K., Kresowi mieszkańcy ziemi głubczyckiej, t. 2, Głubczyce 2018, s. 619-639.

Wywiad przeprowadzony w Debrzycy z Janem Klimem 20.05.2013 r. (Nagranie w zbiorach Arkadiusza Szymczyny).

Autor hasła

Arkadiusz Szymczyna [sierpień 2022 r.]