Franciszek Szymik

ur. 25.01.1914 r. w Cieszynie, zm. 11.03.1979 r. w Gliwicach – absolwent Politechniki Lwowskiej, inżynier, profesor elektryki Politechniki Śląskiej, współorganizator Wydziału Elektrycznego.

Imię i nazwisko	Franciszek Szymik
Data i miejsce urodzenia	25.01.1914, Cieszyn
Data i miejsce śmierci	11.03.1979, Gliwice
Zawód	inżynier, pracownik akademicki

Franciszek Szymik był synem Franciszka, zarządcy przedsiębiorstwa komunalnego i Marianny z d. Wojnar. Miał brata Emila nauczyciela gimnazjalnego. Ukończył Gimnazjum matematyczno- przyrodnicze w Cieszynie. Następnie studiował na kierunku elektrotechnika Politechniki Lwowskiej w latach 1933–38 uzyskując dyplom inżyniera elektryka na podstawie pracy dotyczącej projektu maszyny synchronicznej. W marcu 1939 r. rozpoczął pracę w Zakładzie Elektryfikacyjnym Okręgu Lwowskiego jako inżynier projektant linii przesyłowej 150 kV Lwów-Rzeszów. Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu do Lwowa wojsk sowieckich pracował jako projektant i montażowiec sieci 30 kV oraz linii 110 kV Lwów-Borysław. Na przełomie 1939/40 odbył kurs „Ochrona urządzeń elektrycznych od napięć atmosferycznych” w Moskwie. Po powrocie został inżynierem ochrony burzowej i kierownikiem oddziału technicznego sieci okręgowej. Podczas niemieckiej okupacji pracował w biurze technicznym i przy montażu sieci napowietrznych. Po ponownym wkroczeniu wojsk sowieckich do Lwowa wrócił na stanowisko kierownika oddziału technicznego sieci okręgowej. Cały czas pracował w tym samym zakładzie. Przymusowo przesiedlony w 1945 r. trafił do Gliwic i rozpoczął pracę w firmie Elektrownie Górnośląskie „Elgór” w Gliwicach, a po reorganizacji w Zakładzie Energetycznym Gliwice jako kierownik Działu Inwestycji, a później na pół etatu jako specjalista sieciowych zagadnień eksploatacyjnych i koncepcyjnych. W latach 1954–1962 pracował jako kierownik nowopowstałej Pracowni Przesyłu Energii Elektrycznej, zlokalizowanej w Gliwicach placówki Instytutu Energetyki w Warszawie. Równocześnie pracował od 1949 r. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej jako adiunkt w Katedrze Sieci Elektrycznych prof. Zbigniewa Jasickiego. W 1953 r. zorganizował przy Katedrze Laboratorium Elektroenergetyczne. W 1958 r. uzyskał stopień doktora na podstawie pracy Zagrożenie awaryjne sieci napowietrznej pracującej w warunkach zabrudzeniowych, której promotorem był prof. Zbigniew Jasicki. Uzyskiwał kolejne stopnie naukowe: w 1955 r. zastępca profesora, w 1959 r. docent, w 1966 r. prof. nadzwyczajny, a od 1975 r. prof. zwyczajny. Po przeniesieniu się prof. Z. Jasickiego do Politechniki Poznańskiej w 1961 r. przejął po nim kierowanie Katedrą Sieci Elektrycznych (później pod nazwą Katedra Sieci i Układów Elektroenergetycznych). Po odejściu na emeryturę prof. Stanisława Fryzego (zob. osobne hasło) został p.o. kierownika Katedry Podstaw Elektrotechniki (1960-1961). W latach 1960-1962 pełnił funkcję Prodziekana Wydziału Elektrycznego. Po reorganizacji uczelni, w latach 1969–71 był zastępca kierownika Katedry Elektroenergetyki ds. nauki, następnie po przejściu uczelni na system instytutowy, zastępcą ds. nauki dyrektora Instytutu Elektroenergetyki i Sterowania Układów (1971–1976). F.Sz. wykładał również w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Opolu oraz był tam organizatorem i kierownikiem specjalności elektroenergetyka. Należał do kilku rad naukowych w instytucjach naukowo-badawczych. Był członkiem Conseil International des Grands Réseaux Électriques, wiceprzewodniczącym Oddziału Gliwickiego Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej oraz działaczem Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT). Od 1939 r. był członkiem Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP). Po II wojnie światowej był członkiem Komisji Przepięć i Zakłóceń Sieciowych SEP (1948–1949), rzeczoznawcą SEP (1953–1954) oraz członkiem Komisji Ekspertyz Inwestycyjnych przy Radzie Ministrów. Był założycielem i pierwszym redaktorem naczelnym „Biuletynu Instytutu Energetyki”. Promował siedem prac doktorskich (pięciu jego doktorantów zostało profesorami), recenzował wielu prac doktorskich i cztery prace habilitacyjne. Stworzył w Polsce poważny ośrodek badawczy zajmujący się zagadnieniami sieci elektrycznych. Wraz ze swoim zespołem zajmował się problemami zakłóceń i niezawodności pracy sieci elektrycznych, badaniami radio zakłóceń i strat ulotu, studiami nad drganiami mechanicznymi przewodów linii napowietrznych oraz zagadnieniem wpływu eksploatacji górniczej na pracę sieci elektroenergetycznych. Opublikował 125 prac naukowych, był autorem bądź współautorem pięciu książek i sześiu skryptów. Utrzymywał kontakty naukowe z zagranicznymi uczelniami technicznymi. Uczestniczył z referatami w 22 międzynarodowych konferencjach naukowych. Był żonaty z Wandą z d. Vrabetz z którą miał córkę.

Odznaczony: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1947 r.), Złotym Krzyżem Zasługi (1959 r), Medalem X-lecia (1955 r.).

Pochowany na cmentarzu ewangelickim w Cieszynie.

Bibliografia podmiotowa

Szymik F., Jasicki Z., Sieci elektryczne, cz. 2, Elektroenergetyczne linie napowietrzne i kablowe, Gliwice 1953.

Badania eksploatacyjne w sieciach elektroenergetycznych, cz. 1, red. F. Szymik, Gliwice 1958.

Urządzenia przesyłowe w układzie elektroenergetycznym, R. Barański, F. Szymik i in., Warszawa 1959.

Praca układów elektroenergetycznych, F. Szymik, Z. Jasicki, A. Bogucki, J. Saferna, Warszawa 1965.

Laboratorium sieci elektroenergetycznych, red. F. Szymik, Gliwice 1968.

Szymik F., Awaryjność w energetyce. Kompendium dla słuchaczy Studium Podyplomowego Elektroenergetyki, Gliwice-Katowice 1969.

Szymik F., Sieci i układy elektroenergetyczne, cz. 1-2, Warszawa 1972-74.

Szymik F., Metodyka prowadzenia prac dyplomowych na specjalności elektro-energetyka na studiach wieczorowych i zaocznych, Gliwice 1974.

Szymik F., Układy przesyłowo-rozdzielcze, cz. 2 Sieci elektroenergetyczne, Gliwice 1978.

Bibliografia przedmiotowa

Białkiewicz Z., 80 lat Oddziału Zagłębia Węglowego SEP, Katowice 1999.

Białkiewicz Z., Franciszek Szymik, [w:] Słownik biograficzny techników polskich, t. 16, Warszawa 2005, s. 154.

Białkiewicz Z., Hickiewicz J., Franciszek Szymik (1914–1979), [w:] Polacy zasłużeni dla elektryki. Początki elektrotechnicznego szkolnictwa wyższego, pionierzy elektryki, red. J. Hickiewicz, Warszawa-Gliwice-Opole 2009, s. 579-585.

Bogucki A., Prof. dr inż. Franciszek Szymik, „Przegląd Elektrotechniczny” 1979, z. 7, s. 318-319.

Politechnika Śląska 1945–1985. 40 lat w służbie społeczeństwa, Gliwice 1985.

Sroka S.T., Szymik Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa-Kraków 2014-2015, s. 239-241.

https://www.iesu.elektr.polsl.pl/historia/zasluzeni-dla-energetyki/9-szymik-franciszek [dostęp: 7.12.2022]

Materiały archiwalne Zbigniewa Białkiewicza w posiadaniu Pracowni Historycznej Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

Informacje prof. Jerzego Hickiewicza, od 1949 r. studenta, a od 1955 asystenta w Katedrze Maszyn Elektrycznych Politechniki Śląskiej.

Autor hasła

Przemysław Sadłowski, Jerzy Hickiewicz [listopad 2022 r.]