Tekst źródłowy strony Feliks Presser-Turski

'''pseudonim''' '''Wacław, ur. 10.05.1909 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 29.06.1999 r. w Warszawie – lekarz, uczestnik powstania warszawskiego, organizator śląskiej służby zdrowia.'''

{{Biografia|imie_nazwisko=Feliks Presser-Turski|data_i_miejsce_urodzenia=10.05.1909, Lwów|data_i_miejsce_śmierci=29.06.1999, Warszawa|zawod=lekarz|zdjecie=[[Plik: Feliks_Presser-Turski.jpg|alt=Zdjęcie portretowe Feliksa Pressera-Turskiego|class=portretowe|90%|Feliks Presser-Turski]]}}

Feliks Presser-Turski był synem Karola, urzędnika Ministerstwa Komunikacji i Henryki van Kamm. Ukończył Gimnazjum Państwowe im. J. Paderewskiego w Poznaniu. Dyplom lekarza uzyskał 29 listopada 1935 r. na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego. W czasie studiów pracował przez dwa lata jako asystent-demonstrator przy Katedrze Anatomii Opisowej u profesora Stefana Różyckiego. Doktoryzował się w Poznaniu w 1939 r. na podstawie rozprawy ''Wyniki operacyjnego i zachowawczego leczenia raka trzonu macicy w Klinice Poznańskiej w latach 1926''–''1935'' napisanej pod kierunkiem profesora Bolesława Kowalskiego. Po studiach rozpoczął pracę jako praktykant, a później lekarz kontraktowy w Klinice Diagnostycznej Chorób Wewnętrznych w VII Wojskowym Szpitalu Okręgowym w Poznaniu. W 1937 r. zamieszkał w Osięcinach niedaleko Torunia, gdzie pracował jako lekarz samorządowy do wybuchu II wojny światowej. W tym czasie był członkiem licznych organizacji społecznych i patriotycznych, m.in. prezesem Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK) w Osięcinach. W czasie kampanii wrześniowej był lekarzem kadry zapasowej 8. Szpitala Okręgowego w Toruniu, został powołany do służby wojskowej i skierowany na front. Jako lekarz czołówek sanitarnych połączonych armii Pomorskiej i Poznańskiej brał udział m.in. w bitwach pod Kutnem, Żychlinem, Emilianowem oraz nad Bzurą. 20 września 1939 r. został wzięty do niewoli niemieckiej i umieszczony w jenieckim obozie przejściowym w Ulrychowie, skąd zbiegł. Dotarł do Lwowa, gdzie został zatrudniony na stanowisku państwowego inspektora sanitarnego i dyrektora Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej III dzielnicy (do końca 1941 r.). Od stycznia 1942 r. przebywał w Warszawie, gdzie pracował jako lekarz Ubezpieczalni Społecznej. Był również lekarzem zakładowym w Ambulatorium Banku Handlowego i kierownikiem Lecznicy Lekarzy Specjalistów PCK. Działał w konspiracji (1942–1944), organizował przygotowania sanitarne Armii Krajowej (AK), miał przydział do Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Należał do Okręgu Warszawskiego AK, był komendantem Szpitala Polowego AK (w lecznicy PCK przy ul. Leszno 12). W czwartym dniu powstania warszawskiego został ranny, jednak do 12 sierpnia 1944 r. kierował Szpitalem Polowym. Wraz z resztą personelu medycznego szpitala, po ewakuacji placówki przez Niemców do obozu przejściowego w Pruszkowie, znalazł się pod opieką Rady Głównej Opiekuńczej.

W lutym 1945 r. zgłosił się do dyspozycji resortu zdrowia Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w Lublinie. Otrzymał skierowanie do Bytomia na Górnym Śląsku. W czasie ponad 3-letniego pobytu na Śląsku (od 23 marca 1945 do maja 1948 r.), będąc na stanowisku naczelnika Wojewódzkiego Wydziału Zdrowia w Katowicach w randze wiceministra, zaangażował się w prace administracyjne i organizacyjne. Zadanie to było utrudnione, bo wojska radzieckie zajmowały większość budynków nadających się na obiekty szpitalne. W miarę ich zwalniania kierował pracami, które doprowadziły do uruchomienia ponad 100 szpitali miejskich i powiatowych, a także wielu instytucji naukowych. Był zaangażowany w utworzenie ponad 80 ambulatoriów specjalistycznych, ośrodków zdrowia oraz stacji pogotowia ratunkowego. Doprowadził do przejęcia szpitala w Zabrzu-Rokitnicy przez mającą powstać Śląską Uczelnię Medyczną i dostosowania go do jej potrzeb. Jego zasługą było również stworzenie Państwowego Instytutu Przeciwrakowego (Instytut Onkologii) w Gliwicach, Instytutu Ortopedycznego w Piekarach Śląskich, Szpitala Chirurgii Urazowej w Bytomiu oraz Sanatorium Powstańców Śląskich w Jastrzębiu-Zdroju. Wiele z tych obiektów spełnia swoją rolę do dziś. 1 maja 1948 r. został powołany do pracy w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej w Warszawie. Zajmował się m.in. organizowaniem zakładów lecznictwa pracowniczego. W latach 1959-1964 był pierwszym zastępcą przewodniczącego Głównej Komisji Weryfikacyjnej Uprawnień Zawodowych Pracowników Służby Zdrowia. W czasie pracy w ministerstwie przebywał jako stażysta WHO na studiach w Państwowej Szkole Zdrowia Publicznego w Paryżu. Przez wiele lat był współpracownikiem redakcji „Głosu Pracy”. Na emeryturę przeszedł 10 maja 1974 r., do 1992 r. pracował nadal w niepełnym wymiarze godzin.

Dwukrotnie żonaty: z lekarką Marią z Trawińskich (od 1935 r.) oraz Marią Imszenicką (od 1945 r.).

Odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem „Za udział w Wojnie Obronnej 1939 r.”, Medalem „Za Warszawę 1939-1945”, odznaką „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”.

Został upamiętniony w Panteonie Górnośląskim w Katowicach, w sali ludzi nauki.

== Bibliografia przedmiotowa ==
Bayer S., ''Służba zdrowia Warszawy w walce z okupantem w 1939-1945'', Warszawa 1985, s. 105.

Brożek K., ''Polscy lekarze na Górnym Śląsku i Śląsku Cieszyńskim od końca XIX do połowy XX wieku'', Katowice 2009, s. 284. 

Dyrda J.M., ''Feliks Stanisław Presser-Turski'', [w:] ''Słownik medycyny i farmacji Górnego Śląska'', red. A. Puzio, t. 2, Katowice 1993, s. 207-209. 

Prudel B., ''Wkład Kresowiaków w powstanie i rozwój Śląskiej Akademii Medycznej'', „Annales Academiae Medicae Silesiensis” 2012, nr 3, s. 63-72.

<nowiki>https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/feliks-presser-turski,36025.html</nowiki> [dostęp: 15.12.2022]

<nowiki>https://panteon-gornoslaski.pl/postacie/presser-turski-feliks-stanislaw-1909-1999/</nowiki> [dostęp: 15.12.2022]

== Autor hasła ==
Marta Kasprowska-Jarczyk [grudzień 2022 r.]
[[Kategoria:Biografie]]
[[Kategoria:Lista haseł]]
[[Kategoria:Medycy]]
{{DEFAULTSORT:Presser-Turski_Feliks}}