Eugenia Kwiatkiewiczowa
z domu Schupp; ur. 23.08.1881 r. w Hołosku Wielkim, gm. Brzuchowice, woj. lwowskie (obecnie Ukraina), zm. 29.12.1965 r. w Krakowie – aktorka teatralna.
| Imię i nazwisko | Eugenia Kwiatkiewiczowa |
| Data i miejsce urodzenia | 23.08.1881, Hołosko Wielkie |
| Data i miejsce śmierci | 29.12.1965, Kraków |
| Zawód | aktorka teatralna |
Eugenia Kwiatkiewiczowa była córką Roderyka Schuppa, inspektora lasów miejskich we Lwowie, i Herminy z domu Bosch. Jej siostrą była Helena Schupp (1877-1948), śpiewaczka, primadonna operetki lwowskiej. Mężem E.K. był popularny aktor teatru lwowskiego Władysław Kwiatkiewicz (1873-1911), którego poślubiła 7.06.1902 r. w kościele oo. Bernardynów we Lwowie.
Jako dziecko uczęszczała do szkoły muzycznej Ludwiki Marek (-Onyszkiewiczowej) i brała udział w popisach szkolnych. W 1902 r. występowała jako deklamatorka w przedstawieniach okolicznościowych, np. z okazji rocznicy powstania listopadowego. W 1903 r., również z okazji rocznicy powstania, wzięła udział w wieczorze w Kasynie Miejskim, podczas którego grano m.in. Dramat jednej nocy Aurelego Urbańskiego w reżyserii W. Kwiatkiewicza. W latach 1905-1907 uczyła się dykcji i gry scenicznej. W Teatrze Miejskim we Lwowie zadebiutowała 14 września 1907 r. na przedstawieniu popołudniowym dla młodzieży szkolnej, jako Rachela w Weselu Stanisława Wyspiańskiego u boku męża, który grał Gospodarza. Krytycy uznali jednomyślnie, że debiut był „udatny” i „wypadł pomyślnie”, sugerowali więc zatrudnienie debiutantki na stałe. E.K. otrzymała angaż i do 1929 r. występowała na lwowskiej scenie, przed pierwszą wojną światową biorąc udział w tradycyjnych sezonach letnich zespołu w Krynicy i występach gościnnych w Galicji. Jedynie podczas okupacji rosyjskiej (1914/1915), gdy teatr był zamknięty, występowała w Teatrze w Kasynie Miejskim. Grała często, lecz nie pierwszoplanowe role. Okazała się aktorką „o wielkim zacięciu charakterystycznym”, jak ocenił Janusz Warnecki. W latach dwudziestych XX w. coraz częściej kreowała matki, ciotki, damy i stare panny.
Z końcem sezonu 1928/1929 E.K. otrzymała emeryturę, lecz nie zrezygnowała całkowicie z pracy na scenie. Już w październiku 1929 r. dołączyła do zespołu objazdowego Teatru Premier zorganizowanego przez zasłużonego aktora i pedagoga, Franciszka Frączkowskiego, który przygotował inscenizację Wielkiego kramu Georga Bernarda Shawa. W przedstawieniu z udziałem Kazimierza Junoszy-Stępowskiego w roli Króla Magnusa E.K. występowała jako Amanda, pocztmistrzyni generalna. Trwający blisko dwa miesiące i znakomicie oceniany objazd objął szereg miast w Małopolsce, w Wielkopolsce, na Pomorzu i na Śląsku (w Katowicach prezentowano spektakl 24 i 25.10.1929). Po kilkuletniej przerwie E.K. wróciła do teatru lwowskiego w sezonie 1932/1933 za dyrekcji Wilama Horzycy. Grała znacznie rzadziej i nieregularnie (nie wymieniano jej nazwiska na afiszach w sezonach 1934/1935, 1936/1937).
W czasie drugiej wojny nie pracowała w teatrze, dołączyła dopiero do zespołu Państwowego Polskiego Teatru Dramatycznego pod dyrekcją Bronisława Dąbrowskiego (31 VII 1944 -26 VIII 1945), lecz wystąpiła jedynie jako Radczyni w Weselu. Na liście pracowników PPTD figurowała jako „artystka kategorii II” z uposażeniem 700 rubli.
W ostatnich dniach sierpnia 1945 wraz z zespołem lwowskim Dąbrowskiego E.K. przyjechała transportem przesiedleńczym do Katowic i 6 października zainaugurowała rolą Radczyni pracę w Teatrze Śląskim im. S. Wyspiańskiego. W sezonie 1945/1946 nawiązała również współpracę z Teatrem Miejskim we Wrocławiu pod kierownictwem Teofila Trzcińskiego, gdzie objęła rolę Doroty w Grubych rybach Michała Bałuckiego w reżyserii Ludwika Solskiego i z nim w roli Ciaputkiewicza (prem. 30.03.1946). Później była zatrudniona na stałe w Teatrze Śląskim, lecz w sezonach 1948-1950 grała w Teatrze Ziemi Opolskiej w Opolu, gdzie kreowała m.in. rolę Dulskiej w Moralności pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej. Występowała stosunkowo rzadko, głównie w repertuarze klasycznym. Była m.in.: Panią domu w Warszawiance S. Wyspiańskiego (prem. 12.10.1946), Panią Jowialską w Panu Jowialskim Aleksandra Fredry (prem. 16.11.1946) (obie sztuki w reż. Henryka Szletyńskiego), Katarzyną w Domu otwartym M. Bałuckiego (prem. 31 XII 1953). Ostatnią inscenizacją z udziałem E.K. była Zbrodnia i kara wg. Fiodora Dostojewskiego (prem. 24.01.1959), w której artystka zagrała Alonę Iwanownę.
Odznaczona: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964).
Zmarła w Krakowie i została pochowana na tamtejszym Cmentarzu Rakowickim.
Bibliografia przedmiotowa
Dąbrowski B., Na deskach świat oznaczających, t. 1. Wędrówka wśród kulis, Kraków 1977.
Eugenia Kwiatkiewiczowa, „Teatr” 1966, nr 5.
Hałabuda S., Teatr Miejski we Lwowie za dyrekcji Ludwika Hellera w latach 1906-1918, Kraków 2018, repertuar niedrukowany.
Kubik A., Repertuar Teatru Miejskiego we Lwowie w sezonach 1937/38 – 1938/39 oraz teatrów polskich (Państwowego Polskiego Teatru Dramatycznego […]) w latach 1939 – 1946, Kraków 2018, repertuar niedrukowany
Linert A., Lwowskie wznowienia w pierwszym sezonie Bronisława Dąbrowskiego w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego, [w:] Studia i materiały z dziejów województwa katowickiego w Polsce Ludowej, t. 9, red. H. Rechowicz, Katowice 1975, s. 64 -130.
Linert A., Powojenny sezon Państwowego Polskiego Teatru Dramatycznego we Lwowie, „Pamiętnik Teatralny” 1974, z. 3-4, s. 476-488.
Linert A., Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach 1949–1992, Katowice 1998.
Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa 1973, s. 357
Warnecki J., Najdłuższy mój monolog, Warszawa 1971.
Wydrzyński, A., Pamięć teatru, Stalinogród [Katowice] 1956.
Eugenia Kwiatkiewicz, https://encyklopediateatru.pl/osoby/60593/eugenia-kwiatkiewiczowa [dostęp 15.11.2023]
Archiwum Teatru Śląskiego: https://www.archiwum.teatrslaski.art.pl/index-cd.html[dostęp 15.11.2023]
Autor hasła
Mariola Szydłowska