Edward Jan Łysiak

ur. 30.09.1948 r. we wsi Zajączków, w gminie Oborniki Śląskie (Dolny Śląsk) - pasjonat Kresów, autor popularnego cyklu powieściowego „Kresowa opowieść”.

Imię i nazwisko	Edward Jan Łysiak
Data i miejsce urodzenia	30.09.1948, Zajączków
Zawód	pisarz

Edward Łysiak poprzez korzenie rodzinne ze strony matki Heleny Tomaszewskiej, ur. w 1929 r. związany jest z polskimi Kresami Wschodnimi. Matka pochodziła z Rybna, wsi położonej nad Czeremoszem na Pokuciu, odległej od Kut o osiem kilometrów. Od 1981 r. E. Ł. mieszka we Wrocławiu.

W 1973 r. ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Wrocławskiej. Był pracownikiem Instytutu Automatyki Systemów Energetycznych we Wrocławiu. Specjalizował się w automatyzacji krajowych sieci energetycznych, elektrowni i elektrociepłowni. Od roku 2013 na emeryturze.

Jest pomysłodawcą i współautorem projektu „Łączy nas wspólna historia”, realizowanego w latach 2006 – 2007 w gminie Oborniki Śląskie. Celem było nawiązanie relacji młodzieży ze szkół z gminy Oborniki Śląskie z młodzieżą ukraińską z Pokucia. E.Ł realizował projekt z Romą Obrocką – pochodzącą z Kut polską Ormianką (osobny biogram).

Efektem był tygodniowy wyjazd w 2006 r. uczniów Publicznego Gimnazjum im. Polskich Laureatów Nagrody Nobla z Obornik Śląskich do Rybna, a rok później przyjazd uczniów tamtejszej szkoły do Obornik Śląskich. E. Łysiak zorganizował cztery prywatne wycieczki do Ukrainy. Miały one miejsce w latach 2004, 2005, 2008 i 2011, a postawa ich uczestników nienawiązująca do zbrodni UPA, poruszyła sumienia mieszkańców Rybna. To oni zaproponowali, aby w miejscu spalonego przez banderowców polskiego kościoła w listopadzie 1944 r. postawić pomnik lub kapliczkę. Pomnik został postawiony w 2009 r., a dwa lata później poświęcony przez miejscowego księdza cerkwi greckokatolickiej.

E. Łysiak jest orędownikiem pamięci o ofiarach zbrodni ukraińskich nacjonalistów z okresu II wojny światowej oraz polsko-ukraińskiego pojednania. Czemu daje wyraz w wydawanych od 2013 r. cyklicznych powieściach obyczajowych osnutych na prawdziwych wątkach historycznych. Opowiadania babci i matki sprawiły, że E. Ł. zainteresował się tematyką polsko-ukraińską.  

Jako nastolatek nie rozumiałem dwóch rzeczy. Po pierwsze, co sprawiło, że tak wielu Ukraińców osiedliło się w naszym kraju, bo przecież mama i babcia mieszkały w Polsce. Dziwiło mnie, że ich polską wieś zamieszkiwało około stu Polaków i ponad półtora tysiąca Ukraińców. Drugą rzeczą, której nie rozumiałem, była pacyfikacja tej wsi przez banderowców i okrutna śmierć dwudziestu trzech Polaków.

Świadomość trudnych relacji z naszym wschodnim sąsiadem przyszła znacznie później, już w wieku dojrzałym. Uznałem, że te skomplikowane stosunki warto przybliżyć ogółowi społeczeństwa w beletrystycznej powieści. Nie w postaci wspomnień Kresowiaków, które zwykle ograniczają się do opisu banderowskich zbrodni, ale właśnie powieści napisanej na ich podstawie oraz na podstawie historycznej wiedzy, obejmującej sześć wieków naszej obecności na ziemiach dzisiejszej zachodniej Ukrainy.

(…) Z otoczonego przez UPA miasteczka Kuty wyprowadziła moją piętnastoletnią mamę jej o pięć lat starsza ukraińska sąsiadka, Wasiuta Nargan. Udała się ona do Kut, przebrała mamę w ukraiński strój ludowy i jako Ukrainkę przeprowadziła przez banderowskie posterunki. W razie dekonspiracji czekał ją gwałt, obcięcie piersi i śmierć, a jednak nie odmówiła pomocy. W roku 2004 pojechaliśmy do zachodniej Ukrainy by podziękować Wasiucie. Niestety, zmarła kilkanaście lat wcześniej, a jej córka dopiero od nas dowiedziała się o czynie swojej matki. To potwierdza tezę, że banderowskie zbrodnie były na Ukrainie tematem tabu, a nie wszyscy Ukraińcy to mordercy. Jako dziękczynne votum za pomyślną misję matki, córka Wasiuty ufundowała kapliczkę w huculskim stylu. Stanęła ona obok pomnika”, [https://www.granice.pl/publicystyka/edward-lysiak-wywiad/2052/1, dostęp: 20.05.2023 r.].

Edward Łysiak uważa, że pamięć o ofiarach kresowego ludobójstwa dokonanego na polskiej ludności cywilnej przez OUN/UPA, ale też wiedza o złożonych relacjach polsko-ukraińskich, jest powinnością każdego Polaka. Mając świadomość niezwykle trudnej tematyki poruszanej w swoich powieściach oraz tendencji większości czytelników do sięgania po lżejsze gatunki literatury, a jednocześnie chcąc, aby powieści dotarły do możliwie szerokiej grupy odbiorców Łysiak pokazuje relacje polsko-ukraińskie na tle obyczajowych wątków fabuły.

Łysiak jest autorem cyklu powieściowego „Kresowa opowieść” (5 tomów 2013-2023) oraz dwóch artykułów opublikowanych przez „Tygodnik Powszechny”: Pomnik na zgodę (15.12. 2009) oraz Powrót nad Czeremosz (17.06. 2013).

Jego zainteresowania oprócz stosunków polsko-ukraińskich, to tradycyjne szkutnictwo i żeglarstwo.

Ma żonę Wandę (1950), synów Rafała (1978) i Tomasza (1981) oraz czworo wnuków urodzonych w latach 2012-2014.

Bibliografia podmiotowa

Łysiak E., Pomnik na zgodę, „Tygodnik Powszechny” 15.12. 2009 r., https://www.tygodnikpowszechny.pl/pomnik-na-zgode-135844, dostęp:31.05.2023 r.

Łysiak E., Powrót nad Czeremosz, Tygodnik Powszechny” 17.06. 2013 r., https://www.tygodnikpowszechny.pl/powrot-nad-czeremosz-19686, dostęp: 31.05.2023 r.

Łysiak E., Kresowa opowieść, t. 1, Michał, Gdynia 2013.

Łysiak E., Kresowa opowieść, t. 2,Julia, Gdynia 2013.

Łysiak E. Kresowa opowieść, t. 3, Nadia, Gdynia 2018.

Łysiak E., Kresowa opowieść, t, 4. Anna, Gdynia 2022.

Łysiak E., Kresowa opowieść, t, 5. Monika, Gdynia 2023.

Bibliografia przedmiotowa

https://www.granice.pl/publicystyka/edward-lysiak-wywiad/2052/1, dostęp: 20.05.2023 r.

https://nakanapie.pl/autorzy/edward-lysiak, dostęp: 31.05.2023 r.

https://www.youtube.com/watch?v=xGNEtcPXm_c, dostęp: 31.05.2023 r.

https://www.youtube.com/watch?v=hMpFYrB6_F4, dostęp: 31.05.2023 r.

https://www.youtube.com/watch?v=JiMJchutu2g, dostęp: 31.05.2023 r.

https://www.youtube.com/watch?v=dRfkTeTkdvA, dostęp: 31.05.2023 r.

https://www.youtube.com/watch?v=G98nkBXgvZk, dostęp: 31.05.2023 r.

Autor hasła

Maria Kalczyńska