Bronisław Kodzis

ur. 6.12.1941 r. w Wasilonkach na wileńszczyznie – historyk literatury rosyjskiej, literatury i kultury rosyjskiej emigracji, białorutenista, slawista.  

Imię i nazwisko	Bronisław Kodzis
Data i miejsce urodzenia	6.12.1941, Wasilonki
Zawód	historyk literatury rosyjskiej, białorutenista, slawista, pracownik akademicki

Wieś rodzinna Bronisława Kodzisa znajdowała się w granicach II Rzeczypospolitej najpierw w województwie nowogródzkim (1921–1922), następnie w Ziemi Wileńskiej (1922–1926), od 1926 r. w województwie wileńskim, (gmina Mikołajów, powiat dziśnieński).

Jestem po mieczu Litwinem. Ród mój wywodzi się z okolic Święcian, ale nie wiem dokładnie, kiedy, w którym pokoleniu ci moi przodkowie spolonizowali się i zamieszkali na Wileńszczyźnie, na tym terenie, który obecnie należy do Białorusi. Są to okolice Dzisny, kresowego miasteczka pogranicznego. [Ten naród otwiera duszę…, rozmowa z kierownikiem Zakładu Białorutenistyki i Ukrainistyki Uniwersytetu Opolskiego prof. dr hab. Bronisławem Kodzisem, „Indeks” Pismo Uniwersytetu Opolskiego, 2003, nr 7-8, s. 43].

W 1958 r. rodzice Bronisława Kodzisa korzystając z „dobrodziejstwa” tzw. drugiej repatriacji podjęli decyzję wyjazdu na stałe do Polski. Wcześniej bo w 1946 r. podczas zorganizowanej w wyniku polsko-sowieckiego porozumienia pierwszej repatriacji uczynili to bracia ojca Bronisława Kodzisa. Siedemnastoletni Bronisław Kodzis wraz z rodzicami osiedlił się pod Wrocławiem na dziesięciohektarowym poniemieckim gospodarstwie. Praca na roli nie pociągała Bronisława i choć rodzice widzieli dla niego przyszłość w studiach rolniczych, wybrał w 1964 r. studia filologiczne (rusycystykę) na Uniwersytecie Wrocławskim, które ukończył w 1968 r., otrzymując tytuł magistra za pracę pt. Proza liryczna Olgi Bergholz. Podczas studiów kilkakrotnie wyjeżdżał na praktyki językowe do Moskwy, Leningradu (obecnie Sankt Petersburga), Rostowa nad Donem. Nawiązał wówczas osobiste kontakty, które okazały się bardzo przydatne w dalszej karierze naukowej.

Bronisław Kodzis, po ukończeniu studiów został zatrudniony w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Podjął się wówczas badań nad twórczością batalisty rosyjskiego Grigorija Bakłanowa, z którym miał okazję spotkać się osobiście.

W 1974 r. na podstawie rozprawy pt. Powieści wojenne Grigorija Bakłanowa, uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych. Następnie Bronisław Kodzis zajął się Jurijem Bondariewem. twórcą prozy batalistycznej, o charakterze psychologiczno-filozoficznym z tzw. Wielką Wojną Ojczyźnianą w tle oraz losami rosyjskiej inteligencji, uzyskując w 1984 r. stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii literatury rosyjskiej na podstawie rozprawy pt. Twórczość Jurija Bondariewa. Od 1987 r. zaczął współpracować z Instytutem Filologii Rosyjskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. W latach 1990–1992 był zatrudniony na zaproszenie prof. Wolfganga Kasacka na stanowisku gast-profesora w Instytucie Slawistyki Uniwersytetu w Kolonii. Tu zetknął się ze środowiskiem intelektualnym rosyjskiej emigracji. Dyskusje na temat rosyjskiej literatury emigracyjnej, w których uczestniczył prof. Kodzis i dostęp do tej literatury oraz naukowych opracowań w bibliotekach Kolonii sprawiły, że po powrocie na Uniwersytet Wrocławski postanowił zająć się tym kierunkiem badawczym. W 1993 r. otrzymał nominację na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. W następnym roku został zatrudniony w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Opolskiego w celu utworzenia Zakładu Białorutenistyki i Ukrainistyki, którym kierował do chwili przejścia na emeryturę.

Do największych osiągnięć Profesora Bronisława Kodzisa należą badania nad literaturą pierwszej rosyjskiej emigracji 1920–1940 zwieńczone książką pt Literaturnye centry russkogo zarubež'â 1918–1939. Pisateli, tvorčeskie ob"edineniâ, periodika, knigopečatanie, serie: Arbeiten und Texte zur Slavistik, München 2002. Autor przedstawił w niej szeroki obraz życia literackiego emigracji rosyjskiej w okresie międzywojennym. Scharakteryzował dwanaście głównych ośrodków rosyjskiej diaspory, jej największych twórców oraz wydawnictwa, pisma i stowarzyszenia literackie. Opisał działalność kulturalno-oświatową, społeczno-polityczną i religijną Rosjan w diasporze.

Na dorobek naukowy profesora Kodzisa złożyło się ponad 130 pozycji naukowych. Wśród nich trzy monografie i dwie antologie. Przetłumaczył na język polski Leksykon literatury rosyjskiej XX wieku Wolfganga Kasacka, rozbudowując jego polską edycję. Wspólnie z profesorem Kasackiem opublikował monografię Litieraturnyje cientry ruskogo zarubieża. Swoje artykuły prof. B. Kodzis publikował w polskich i zagranicznych periodykach naukowych. W 1996 r. zorganizował na Uniwersytecie Opolskim międzynarodową konferencję naukową pt. Literatury i języki Słowian Wschodnich. Stan obecny i tendencje rozwojowe.

Prof. B. Kodzis jest promotorem ponad 200 magistrantów. Wypromował 5 doktorów. Za działalność naukowo-dydaktyczną i organizacyjną został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1984 r.) i wyróżniony przez Ministra Szkolnictwa Wyższego Medalem Komisji Edukacji Narodowej. W 2003 r. otrzymał od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego nominację profesorską.

Bibliografia podmiotowa

Chlebda W,. Profesor Bronisław Kodzis: białorutenista, slawista, Europejczyk, literatura, kultura, język, „Studia i Szkice Slawistyczne”, 2011, nr 11, s. 7-10.

Bibliografia przedmiotowa

Kodzis B., Powieści wojenne Grigorija Bakłanowa, Wrocław 1977, ss. 108.

Opal`nye p`esy : antologia dramatu rosyjskiego "źle widzianego" w ZSRR w latach 1917–1985. Wybór i oprac. Bronisław Kodzis i Wolfgang Kasack, Wrocław 1992.

Muza na wydaniu. Rosyjska poezja emigracyjna, antologia, t. 1, (1920–1940), wybór tekstów, wstęp i opracowanie Bronisław Kodzis i Aleksandra Wieczorek, Opole 1994.

Kodzis B., Duchovnye i chudožestvennye iskanija literatury "pervoj volny" russkoj emigracji, „Slavica Wratislaviensia”, 1996 nr 92, s. 55-72.

Kasack W., Leksykon literatury rosyjskiej XX wieku: od początku stulecia do roku 1996, przekł. [z niem.], oprac., bibliogr. polska i indeks osób Bronisław Kodzis, Wrocław 1996.

Kodzis B., Proza Borisa Poplavskogo, „Zeszyty Naukowe”. Filologia Rosyjska Uniwersytet Opolski, 1996, z. 35, s. 7-20.

Opal`nye p`esy: antologia dramatu rosyjskiego "źle widzianego" w ZSRR w latach 1917–1985 / wybór i oprac. Bronisław Kodzis i Wolfgang Kasack.

Kodzis B., Życie społeczne i kulturalne rosyjskiej diaspory w Polsce (1918–1939), „Przegląd Humanistyczny” 2003, nr 3, s. 64-77.

Kodzis B ,.Teatry dramy i komedii russkogo zarubež'â v mežvoennye gody (1918–1939), „Studia i Szkice Slawistyczne” . literatura, kultura, język, 2006, nr 7 s. 69-81.

Kodzis B., Teatry malyh form v kuľturnoj žizni russkoj emigracii mežvoennogo perioda, „Studia i Szkice Slawistyczne”. literatura, kultura, język, 2007, nr 8, s. 207-214.

Słowianie wschodni na emigracji. literatura – kultura – język, pod red. B. Kodzisa, M. Giej. Studia i Szkice Slawistyczne, Opole 2010, ss. 293.

Kodzis B.,Twórczość Jurija Bondariewa, seria: Acta Universitatis Wratislaviensis, Slavica Wratislaviensia, Wrocław 1985, ss. 202.

Kodzis B., Literaturnye centry russkogo zarubež'â 1918–1939. Pisateli, tvorčeskie ob"edineniâ, periodika, knigopečatanie, serie: Arbeiten und Texte zur Slavistik, München 2002.

Kodzis B., Biblejskij kontekst v russkoj dramaturgii "pervoj volny" èmigracii, „Acta Albaruthenica”. 2010, T. 10, s. 168-175.

Emigrantologia Słowian. Komisja Emigrantologii Słowian Międzynarodowego Komitetu Slawistów, Uniwersytet Opolski ; [redaktor naczelny Bronisław Kodzis], Opole 2015.

Na pograniczu nauk i kultur. Tom poświęcony Profesorowi Bronisławowi Kodzisowi, pod red. M. Giej, T. Wielgla. Seria: Studia i Szkice Slawistyczne, Opole 2011.

Studia i szkice slawistyczne. Literatura – Kultura – Język, pod red. B. Kodzisa, Opole 2000.

Autor hasła

Andrzej Szczepaniak