Antonina Sawicka

ur. 23.05.1917 r. w Tłumaczu (obecnie Ukraina), zm. 18.01.2001 w Opolu –   pedagog, pracownik naukowy, pionier wychowania przedszkolnego na Śląsku Opolskim

Imię i nazwisko	Antonina Sawicka
Data i miejsce urodzenia	23.05.1917, Tłumacz
Data i miejsce śmierci	18.01.2001, Opole
Zawód	pedagog

Antonina Sawicka była córką Józefa i Emilii z d. Czohara. Dzieciństwo i młodość spędziła w wielokulturowym kresowym mieście Tłumacz. Od najmłodszych lat aż do wybuchu wojny działała w ZHP.

[Cyt.:] – „Jasno jawi mi się dzieciństwo i młodość wczesna. […]Z mego domu rodzinnego wyniosłam szacunek dla takich wartości jak pracowitość, uczciwość i tolerancja. Tolerancja wobec różnych zwyczajów i poglądów.Urodziłam się bowiem w miejscu, gdzie współistniały różne narody i różne kultury – na dawnych terenach wschodniej Polski. Tłumacz to małe powiatowe miasteczko położone malowniczo w kotlinie otoczonej niewielkimi wzgórzami, polami i lasami. […]. Z czasów mojego dzieciństwa wyniosłam głęboko zakorzeniony patriotyzm, wpajany przede wszystkim w domu rodzinnym. Matka i ojciec uczyli mnie historii Polski, pieśni patriotycznych, religijnych, ludowych. Duży wpływ wywierała także organizacja harcerska. Do ZHP należałam od lat najmłodszych do wybuchu wojny. W latach 1936-1939 prowadziłam drużynę zuchów, a następnie harcerską”.  [[...], Pani Tosia, „Wychowanie w Przedszkolu” 1993, nr 8, s. 470.]

Po ukończeniu szkoły podstawowej  A. S. rozpoczęła naukę w  Seminarium Nauczycielskim Towarzystwa Nauczania Chrześcijańskiego w Tłumaczu, które ukończyła w 1936 r. zdaną maturą i uzyskaniem dyplomu uprawniającego do nauczania w szkole podstawowej. Podczas okupacji została wyznaczona do pracy w wiejskiej szkole. Jej mąż zginął z rąk sowietów w 1941 r. Czas wojny zakończyła przymusową repatriacją z córeczką i rodzicami. Pod koniec września 1945 r.  trafiła do Opola. Podjęła pracę w szkole podstawowej w Czarnowąsach pod Opolem, potem sprawowała nadzór pedagogiczny nad placówkami wychowania przedszkolnego.

[Cyt.:] – „W Opolu początkowo było niezwykle smutno. Dorobek całego życia pozostał w Tłumaczu. Matka chorowała, ojciec uciekał w modlitwę. Musiałam teraz myśleć sama o córeczce i rodzinie. Zgłosiłam się do pracy w opolskim Kuratorium Oświaty. Otrzymałam etat w Czarnowąsach – wsi oddalonej o 6 km od Opola. Codziennie odbywałam 12-kilometrowy marsz w pogodne i słotne dni. Cieszyłam się, gdy otrzymałam pierwsze pobory i paczkę z UNRRA. […]. Po roku, choć w biedzie, ale odnajdowaliśmy siebie. Po wizytacji mojej wiejskiej szkoły, Kuratorium Oświaty powołało mnie do pracy w inspektoriacie szkolnym na stanowisko podinspektora przedszkoli. […]”. [Pani Tosia, s. 471].

W 1961 r., po ponownym zamążpójściu  przeniosła się do Warszawy. Tam początkowo organizowała przedszkole nr 183 i przez rok była jego dyrektorem. Później powierzono jej funkcję redaktora terenowego w czasopiśmie „Wychowanie w Przedszkolu”. W redakcji pracowała ponad trzydzieści lat, stopniowo awansując na sekretarza i zastępcę redaktora naczelnego. Pisała liczne artykuły i dokształcała się. W 1971 r. ukończyła studia wyższe na Uniwersytecie Warszawskim uzyskując tytuł magistra pedagogiki.

[Cyt.:] – „1 kwietnia 1961 roku rozpoczął się mój nowy, ponad trzydziestoletni etap życia – ciekawa praca, miła atmosfera, życzliwi ludzie… […] Pracując w redakcji, zorientowałam się, że moje średnie wykształcenie to zbyt mało, by pełnić tę funkcję. Rozpoczęłam intensywne samokształcenie połączone z wieczorowymi studiami. W 1965 r. ukończyłam studium nauczycielskie – kierunek filologia polska, a w 1971 r. studia wyższe na Wydziale Psychologiczno-Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Tytuł magistra otrzymałam 26 maja 1971 r.”. [Pani Tosia, s. 471].

W 1982 r. A. S. wróciła do Opola, została zatrudniona na uczelni Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP), gdzie  10 maja 1985 r. uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych. W latach 1982-1996 była adiunktem w Instytucie Pedagogiki Wczesnoszkolnej WSP w Opolu, a następnie Uniwersytetu Opolskiego. Prowadziła wykłady z pedagogiki przedszkolnej, pod jej kierunkiem powstało kilkadziesiąt prac magisterskich. Jej dorobek naukowy obejmuje kilka książek i ponad 200 artykułów, ogłoszonych drukiem w krajowych i zagranicznych czasopismach pedagogicznych. Była niezwykle oddana swojej pracy.

[Cyt.:] – „Zawód nauczycielki, do którego zaliczam także pracę w redakcjach pedagogicznych, ma szczególny społeczny charakter. Kto tego nie rozumie, nie powinien być nauczycielem. […]. Najwyższą ocenę mojej pracy uzyskałam od grupy studentek, którą wyraziły słowami: «Dziękujemy, że nauczyła nas pani kochać dzieci». Wydaje mi się jednak, że każdy człowiek sam sobie wystawia najbardziej sprawiedliwą ocenę, jeżeli nie zagłuszy własnego sumienia”.[Pani Tosia, s. 472].

W 1996 r. przeszła na emeryturę.

Odznaczona: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski  i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Spoczywa na cmentarzu komunalnym w Opolu na Półwsi.

Bibliografia podmiotowa

Sawicka, A., Współpraca przedszkola z rodzicami, Warszawa 1978.

Sawicka, A., Z problematyki wychowania patriotycznego w przedszkolu, Warszawa 1980.

Sawicka, A., Studenci WSP w Opolu – dzieciom, „Wychowanie w Przedszkolu” 1988, nr 9, s.485-487.

Sawicka, A., Wybór tekstów do ćwiczeń z pedagogiki przedszkolnej, Warszawa 1988.

Sawicka A., Minęło dwieście lat od powstania "Mazurka Dąbrowskiego”, „Wychowanie w Przedszkolu” 1998, nr 2, s. 90-92.

Sawicka A., Spotkania z czasopismem, „Wychowanie w Przedszkolu” 1998, nr 9, s. 672-679.

Sawicka A., Inteligencja emocjonalna – recenzja, „Wychowanie w Przedszkolu” 1999, nr 5, s. 394-396.

Sawicka A., O znaczeniu wczesnego dzieciństwa, „Wychowanie w Przedszkolu” 1999, nr 8, s. 579-583.

Sawicka A., Nowatorstwo pedagogiczne w nauczaniu początkowym: z obrad ogólnopolskiej konferencji w Opolu, „Wychowanie w Przedszkolu” 1990, nr 4/5, s. 252-255.

Sawicka A., Maria Antonina Kratochwil siostra szkolna de Notre Dame, „Wychowanie w Przedszkolu” 2000, nr 1, s. 8-11.

Sawicka A., Z wizytą w opolskim przedszkolu, „Wychowanie w Przedszkolu” 2000, nr 9, s. 561-563.

Bibliografia przedmiotowa

[...], Pani Tosia, „Wychowanie w Przedszkolu” 1993, nr 8, s. 468-471.

Słownik biograficzny nauczycieli Śląska Opolskiego,  red. J. Duda, cz. III, Opole 1999.

Kosma F., Zmarła Antonina Sawicka, „Nowa Trybuna Opolska” 2001, nr 25, s. 8.

Ratyńska H., „Słuchaj trzepotania swego serca…” Wspomnienie o Antoninie Sawickiej, „Wychowanie w Przedszkolu” 2001, nr 3, s. 137-138.

Puślecki W., Odeszła dr Antonina Sawicka, „Indeks” 2001, nr 2, s. 45.

Lis M., Antonina Sawicka, „Almanach Miejski Opolanin” 2002, s. 235.

Brągiel J., 30 lat opolskiej pedagogiki, Opole 2004.

Nicieja S. S., Alma Mater Opoliensis : ludzie, fakty, wydarzenia : księga jubileuszowa w 50. rocznicę Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu i 10. rocznicę powstania Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2004.

Autor hasła

Teresa Stanisz-Cyrys