Antoni Nestarowski

ur. 1.06.1872 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 5.02.1954 w Bytomiu – architekt, budowniczy Cmentarza Orląt we Lwowie.

Imię i nazwisko	Antoni Nestarowski
Data i miejsce urodzenia	1.06.1872, Lwów
Data i miejsce śmierci	5.02.1954, Bytom
Zawód	architekt

Antoni Nestarowski był synem Franciszka i Pelagii z d. Hrehorowicz, miał młodszą siostrę Annę (ur. 12.07.1885 r.), która wyszła za mąż za Adama Draniewicza, architekta, który po wybuchu II wojny światowej został zesłanego do Kazachstanu, gdzie zmarł w 1943 r. A.N. z żoną Wilhelminą miał trzech synów i dwie córki. Jeden z synów Adam Karol Nestarowski (ur. 20.04.1901 r.) był obrońcą Lwowa, w czasie walk w dzielnicy Persenkówka trafił do niewoli ukraińskiej i został zabity 29.12.1918 r. w obozie jenieckim we wsi Dawidów k. Lwowa. Dwaj kolejni synowie zginęli podczas II wojny światowej. Franciszek (ur. 17.07.1899 r.) wymieniony jest wśród ofiar Katynia, a Tadeusz prawdopodobnie poległ podczas kampanii wrześniowej w bitwie nad Bzurą (9.09.–12.09.1939 r.).

A.N. ukończył szkołę realną i pięcioletnie studia techniczne we Lwowie. W 1912 r. wspólnie z A. Draniewiczem, pod kierunkiem inżyniera Adama Topolnickiego prowadził prace restauracyjne soboru Św. Jura we Lwowie. W latach 1910–1912 zaprojektował budynki mieszkalne we Lwowie przy ul. Modrzejewskiej 7 (gdzie zamieszkał pod nr 7a) i 12, a także budynki przy ul. Grochowskiej. W latach 1915–1918 kierował odbudową dróg i mostów dla wojska austriackiego. Podczas obrony Lwowa był członkiem straży obywatelskiej. Od 1922 r. działał w Towarzystwie Straż Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie. Wspólnie z Rudolfem Indruchem (autorem projektu) budował Cmentarz Orląt we Lwowie oraz pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce (zniszczony po 1945 r.), gdzie na jednej z tablic upamiętniono śmierć jego syna Adama. O pomniku i jego twórcach tak pisała ówczesna prasa:

monumentalny granitowy pomnik, wysokości przeszło 9 metrów. Przedstawia on kombinację dwóch kolumn: prostokątnej, czworobocznej, zakończonej u dołu dwoma skrzydłami, które tworzą ramy dwóch tablic z nazwiskami poległych i drugiej kolumny doryckiej, która wylania się z pierwszej kolumny i kończy kapitelem i zniczem. Pomysł odznacza się prostotą i powagą. […] Należy zaznaczyć, że inż. arch. Rudolf Indruch wykonał projekt pomnika zupełnie bezpłatnie, jak również bezinteresownie dużo pracy i trudów poświęcił pomnikowi kierownik budowy Antoni Nestorowski. [„Rzeczpospolita” 1924, nr 264, s.5].

Po śmierci Indrucha (w styczniu 1927 r.) A.N. przejął kierownictwo budowy Cmentarza Orląt i pracę tę wykonywał bezinteresownie, regularnie składając sprawozdanie na walnych zgromadzeniach Towarzystwa Straży Mogił Polskich Bohaterów. W 1932 r. „Kurier Lwowski” (nr 108) w relacji z takiego zebrania donosił:

Architekt p. Antoni Nestarowski, który bezinteresownie buduje cmentarz Obrońców Lwowa, przedstawił sprawozdanie ze swej działalności, a obecni wyrazili mu za tę żmudną i ofiarną pracę serdeczne podziękowanie i uznanie.

W latach 1927–1929 A.N. przeprowadził prace restauracyjne w kościele św. Marii Magdaleny we Lwowie. Był członkiem zarządu Związku Zawodowego Architektów i Budowniczych we Lwowie.

Po wojnie w ramach przesiedleń przyjechał na Górny Śląsk, zamieszkał w Bytomiu, gdzie już nie pracował zawodowo. W aktach Urzędu Repatriacyjnego w Archiwum Państwowym w Katowicach (PUR Bytom) nie zachowała się jego karta repatriacyjna, nie wiadomo czy przyjechał z rodziną. Zmarł jako wdowiec.

Odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi (1937 r.).

Pochowany na cmentarzu „Mater Dolorosa” w Bytomiu.

Bibliografia przedmiotowa

Architektura Lwowa: Czas i stili. XIII-XXI ct. Lviv, 2008, s. 454.

Czy wiesz kto to jest. Uzupełnienia i sprostowania, Warszawa 1939, s. 209-210.

Lwów. Ilustrowany przewodnik., Lwów-Wrocław, 2003, s. 134.

„Namysłowskie Spotkania Kresowe” 2018, s. 33 https://sbc.org.pl/Content/327532/3A.pdf  [dostęp: 30.10.2022]

Nicieja S., Łyczaków. Dzielnica za Styksem. Wrocław 1998, s. 382.

Nicieja S., Lwowskie Orlęta, Warszawa 2009, s. 94.

Przewodnik po cmentarzu obrońców Lwowa, Lwów, 1934, s.7, 10, 34, 45.

Autor hasła

Bogusław Małusecki [październik 2022 r.]