Zbigniew Czarnogórski

Z Kresowianie na Śląsku
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

ur. 21.01.1912 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 24.10.1988 r. w Gliwicach – bibliotekarz, publicysta.

Imię i nazwisko Zbigniew Czarnogórski
Data i miejsce urodzenia 21.01.1912, Lwów
Data i miejsce śmierci 24.10.1988, Gliwice
Zawód bibliotekarz, publicysta

Zbigniew Czarnogórski kształcił się we Lwowie. W 1936 r. ukończył Akademię Handlu Zagranicznego. W latach 1936–1938 zatrudniony był na stanowisku wykładowcy w lwowskim Korpusie Kadetów. Angażował się też w pracę społeczną, którą rozpoczął już w 1936 r. w Towarzystwie Szkoły Ludowej we Lwowie oraz organizacji młodzieżowej – Związku Błękitnych, którą założyła literatka Halina Górska. Z.Cz. związał się ze środowiskami lewicowymi. W maju 1936 r. wraz z Karolem Kurylukiem i Haliną Górską uczestniczył w organizowaniu we Lwowie Zjazdu Pracowników Kultury. Był to zjazd zorientowanych lewicowo ludzi sztuki i kultury, występujących przeciw – jak określali to uczestnicy i uczestniczki zjazdu – „faszyzacji życia społecznego”. Udział w zjeździe wzięli m.in. Jan Brzoza (osobne hasło), Leon Kruczkowski, Wanda Wasilewska, Władysław Broniewski i Emil Zegadłowicz.

Po wybuchu II wojny światowej Z.Cz. pracował w lwowskiej służbie zdrowia, jako pracownik umysłowy w Państwowym Instytucie Medycznym. Zajmował się też upowszechnianiem kultury wśród ludności polskiej. W 1944 r. otrzymał Honorowy Pierścień Zawiązku Literatów Polskich za upowszechnianie kultury wśród polskiej ludności Lwowa. Wręczyła mu go Wanda Wasilewska, przewodnicząca Związku Patriotów Polskich.

W 1945 r. oddelegowany został na Górny Śląsk i włączył się w tworzenie struktur polskiej służby zdrowia. Zatrudniony został w Wydziale Zdrowia Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu na stanowisku sekretarza, gdzie pozostawał do 1947 r. Następnie pracował w Bibliotece Instytutu Medycyny Pracy, a od 1948 r. zaangażował się w prace organizacyjne przy tworzeniu Śląskiej Akademii Medycznej (ŚAM) w Zabrzu-Rokitnicy. Od 1 września 1950 r. do 30 września 1954 r. pracował na etacie naukowym w Bibliotece ŚAM w Zabrzu, na stanowisku asystenta, pełniąc jednocześnie funkcję wykładowcy. W tym czasie opracowywał bibliografie farmaceutyczne dla poszczególnych katedr ŚAM.

W 1954 r. ze względów rodzinnych przeprowadził się na Śląsk Cieszyński. Podjął pracę w Powiatowej Bibliotece Publicznej w Cieszynie – początkowo na stanowisku kierownika, a potem dyrektora. Przyczynił się poważnie do rozwoju bibliotek powiatu cieszyńskiego Zajął się rozbudową sieci bibliotek publicznych i punktów bibliotecznych. W obszarze jego zainteresowań leżało także upowszechnianie czytelnictwa. W tym celu nawiązał kontakt z Henrykiem Jasiczkiem, Zofią Kossak, Gustawem Morcinkiem, Pawłem Stellerem i Marią Wardasówną, a także z działaczami kulturalnymi regionu oraz redakcją „Głosu Ziemi Cieszyńskiej”. Efekty swojej działalności zamieszczał na łamach „Głosu Ziemi Cieszyńskiej”, gdzie publikował artykuły z zakresu bibliotekarstwa poświęcone problematyce książki i czytelnictwa. Przygotował także Słownik biograficzny zasłużonych działaczy kultury Ziemi Cieszyńskiej, który pozostał w maszynopisie. Przełożył i przygotował adaptację radiową opowiadań ukraińskiego pisarza i działacza politycznego Ołesia Honczara pt. Tronka. Otrzymał za nie nagrodę i specjalne wyróżnienie w konkursie na pracę propagującą literaturę o Leninie i ZSRR, który został ogłoszony z okazji Roku Leninowskiego. Jeszcze w latach 40. podjął się tłumaczenia z języka rosyjskiego prac z zakresu historii medycyny, a w latach 70. dzieł Konstantina Romanoviča Simona z dziedziny historii bibliografii narodowej krajów Europy Zachodniej.

Od 1945 r. działał w Związku Zawodowym Pracowników Służby Zdrowia, w którym pełnił funkcję członka Zgromadzenia Ogólnego Akademii, a także w Robotniczym Towarzystwie Przyjaciół Dzieci w Bytomiu (1945–1947). Pracując w Bibliotece ŚAM należał do Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich. Od 1950 r. był członkiem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (SBP). Na Śląsku Cieszyńskim budował lokalne struktury SBP i w 1955 r. wybrany został na stanowisko przewodniczącego Zarządu Oddziału SBP w Cieszynie. Funkcję tę pełnił do 1974 r. Ponadto był sekretarzem Powiatowego Komitetu Obchodów „Dni Oświaty, Książki i Prasy” w Cieszynie oraz członkiem Komisji Oświaty i Kultury przy Powiatowej Radzie Narodowej w Cieszynie. W październiku 1973 r. przeszedł na emeryturę.

Od 1954 r. mieszkał wraz z żoną Wandą (1915–1991) w Kozakowicach Dolnych 38 koło Cieszyna.

Odznaczony: Medalem X-lecia PRL (1955 r.); Złotym Krzyżem Zasługi (1969 r.); Złotą odznaką „Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego” (1973 r.); Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1973 r.); Odznaką i medalem XXV-lecia Śląskiej Akademii Medycznej (1973 r.); Odznaką XXV-lecia PRL (1974 r.) oraz Medalem XXX-lecia PRL (1974 r.).

W 1971 r. z okazji „Dnia Działacza Kultury” otrzymał specjalny list Ministra Kultury i Sztuki PRL Lucjana Motyki.

Pochowany w rodzinny grobowcu na cmentarzu parafialnym w Kozakowicach Dolnych, parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Goleszowie.

Bibliografia przedmiotowa

Cichy L., Szela A., Zbigniew Czarnogórski, „Kwartalnik Metodyczny” 1983, nr 3/4, s. 90–91.

Czarnogórski Zbigniew, [w:] Sylwetki twórców i popularyzatorów sztuki województwa bielskiego. Informator biograficzny, Bielsko-Biała 1987, s. 19.

Dyplomy i nagrody dla działaczy kultury, „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 1971, nr 25, s. 4.

Odznaczenia nadane pracownikom bibliotek publicznych woj. katowickiego w roku 1973, „Pomagamy Sobie w Pracy” 1973, nr 3, s. 56.

Rady Narodowe podsumowały dorobek upływającej kadencji, „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 1973, nr 42, s. 4.

Wolańczyk M., Biblioteka, [w:] Dziesięciolecie Śląskiej Akademii Medycznej imienia Ludwika Waryńskiego, Zabrze 1958, s. 369.

Za zasługi dla czytelnictwa, „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 1973, nr 40, s. 4.

Zbigniew Czarnogórski, „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 1970, nr 19, s. 4.

Autor hasła

Anita Tomanek