Witold Kruk-Ołpiński

ur. 4.01.1908 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 25.08.1973 r. w Westfield w Stanach Zjednoczonych Ameryki - matematyk, fizyk i psycholog, nauczyciel akademicki, p.o. rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.

Imię i nazwisko	Witold Kruk-Ołpiński
Data i miejsce urodzenia	4.01.1908, Lwów
Data i miejsce śmierci	25.08.1973, Westfield
Zawód	matematyk, fizyk i psycholog, pracownik akademicki

Witold Kruk-Ołpiński pochodził z rodziny inteligenckiej. Był synem inżyniera (urzędnika państwowego). Po ukończeniu w 1926 r. gimnazjum im. Staszica w Warszawie W. K.- O. rozpoczął studia na kierunku matematyczno-fizycznym na Uniwersytecie Warszawskim. Przerwał je i przeniósł się w 1928 r. do Genewy, gdzie w Instytucie im. J.J. Rousseau tamtejszego uniwersytetu podjął studia z psychologii. Powrócił na Uniwersytet Warszawski, w którym w 1932 r. uzyskał stopień magistra psychologii na podstawie pracy „Analiza psychologiczna niektórych przyczyn wypadków nieszczęśliwych na kolejach”. W trakcie studiów pozyskał stypendium i wyjechał na Uniwersytet do Cambrigde. Na przełomie lat 1932-1933 jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej podjął studia doktoranckie w Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie w grudniu 1933 r. otrzymał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w dziedzinie psychologii za pracę na temat „Freizeitverwendung und Interessen Jugendlicher”. W 1931 r. podczas studiów pracował jako psycholog szkolny w gimnazjach warszawskich. W 1934 r. przeprowadził na Uniwersytecie Warszawskim nostryfikację dyplomu doktorskiego. W tym też roku objął stanowisko kierownika Pracowni Antropologicznej i Psychotechnicznej – którą sam zorganizował, prowadząc wykłady z psychologii na kursach oficerskich w Centrum Szkolenia Piechoty w Rembertowie k. Warszawy. W tym czasie wyjeżdżał na konferencje naukowe m.in. do Austrii, Szwajcarii, Belgii.

Wybuch II wojny światowej w 1939 r. przerwał dotychczasową działalność naukową W. Kruk-Ołpińskiego. W latach 1940-1944 pracował jako urzędnik administracyjny w zarządzie nieruchomości w Warszawie. Stracił całe mienie w tym materiały zgromadzone do pracy naukowej. Podczas okupacji zginęła jego matka, teściowa i babka ze strony żony. Po Powstaniu Warszawskim w 1944 r. przeniósł się do Krakowa, gdzie objął stanowisko zastępcy zarządcy administracyjnego Zamku Królewskiego na Wawelu. W sierpniu 1945 r. przeprowadził się do Wrocławia został zatrudniony na Uniwersytecie Wrocławskim na stanowisku adiunkta w Katedrze Psychologii Ogólnej na Wydziale Prawa. Jednocześnie prowadził wykłady w utworzonym we Wrocławiu w 1946 r. Instytucie Pedagogicznym Związku Nauczycielstwa Polskiego, z którego, na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 29 listopada 1950 r. utworzono Państwową Wyższą Szkołę Pedagogiczną. Był jednym z członków założycieli i członkiem zarządu Wrocławskiego Towarzystwa Filozoficznego i członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, w którego pracach brał czynny udział.

W 1948 r. na wniosek Wydziału Spraw Społecznych ONZ wyjechał na okres kilku miesięcy do Nowego Jorku, gdzie realizował stypendium naukowe w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych. Tam zapoznał się z metodami pracy zawodowej i organizacją poradnictwa zawodowego. Po powrocie do kraju został konsultantem Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej oraz Głównego Instytutu Pracy w Zakładzie Nomenklatury Zawodowej. Współpraca ta zaowocowała wydaniem z inicjatywy Kruka-Ołpińskiego słownika nazw zawodów. W 1950 r. związał się z Państwową Wyższą Szkołą Pedagogiczną we Wrocławiu, w której od 1951 r. pełnił obowiązki dziekana Wydziału Matematyczno-Fizycznego. W 1954 r. mianowany przez ministra szkolnictwa wyższego p.o. rektorem, zorganizował przeniesienie uczelni z Wrocławia do Opola. Decyzja ta była podyktowana trudnościami lokalowymi zniszczonego wojną Wrocławia. Podejmując pracę na stanowisku adiunkta w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu należał do najbardziej popularnych postaci w tutejszym środowisku akademickim. Jego wykłady o głębokim humanistycznym wymiarze cieszyły się dużą popularnością. Talent organizatorski i szybkość działania oraz bardzo dobra znajomość języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego przyczyniły się do zaproszenia go w sierpniu 1954 r. do współpracy z Komisją Nadzorczą Państw Neutralnych w Panmundżonie (Korea), gdzie przebywał do czerwca 1955 r. Po powrocie do Polski ponownie podjął pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu w Katedrze Pedagogiki oraz w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, w której w 1956 r. został wybrany na dziekana. W Opolu będąc przewodniczącym Rektorskiej Komisji dla spraw współpracy z zagranicą dr W. Kruk-Ołpiński zainicjował i przeprowadził w 1968 r. pierwsze rozmowy zmierzające do nawiązania współpracy z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Poczdamie, a rok później osobiście nią kierował. Był współzałożycielem Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, pełnił dwukrotnie funkcję przewodniczącego. Jego osiągnięcia naukowe zostały dostrzeżone w ogólnopolskim środowisku naukowym, w związku z czym Sekretariat Wydziału I Polskiej Akademii Nauk powołał dra W. Kruka-Ołpińskiego na członka Rady Naukowej Pracowni Psychometrycznej PAN, w której pracach badawczych brał czynny udział.

W opinii o doktorze W. Kruku-Ołpińskim prof. Marii Żebrowskiej (Warszawa), do rektora PWSP we Wrocławiu z 16 grudnia 1951 r., czytamy:

...jego wiedza psychologiczna i praktyka dydaktyczna są dostatecznie duże, by mógł z pożytkiem dla słuchaczy wykładać i kierować ich pracą w WSP. Na podkreślenie zasługuje również jego dobry kontakt z młodzieżą, żywe zainteresowanie ich sprawami oraz zdolności organizacyjne. [Archiwum Uniwersytetu Opolskiego, akta osobowe, t. 120, k. 289]

Prof. dr Stefan Baley (Wrocław), 5 grudnia 1951 r. napisał:

Posiada on gruntowne przygotowanie naukowe w zakresie psychologii, do czego przyczyniły się w niemałym stopniu jego znajomość języków obcych i jego wyjazdy na specjalne studia za granicę. Jego dotychczasowy dorobek naukowy jest jeszcze skromny. To co napisał dotychczas posiada naukową wartość. Jego praca magisterska i doktorska były bezsprzecznie pracami dobrymi. [Archiwum Uniwersytetu Opolskiego, akta osobowe, t. 120, k. 288].

Członek: Warszawskiego Towarzystwa Filozoficznego, Koła Psychologów Szkolnych, Polskiego Towarzystwa Psychotechnicznego, Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Odznaczenia: Złotym Krzyżem Zasługi (1956), nagroda Ministra III stopnia (1970).

Zmarł w Stanach Zjednoczonych, gdzie udał się na kolejny zagraniczny wykład. Jego prochy zostały sprowadzone do Polski i złożone w rodzinnym grobowcu na cmentarzu św. Rodziny we Wrocławiu.

Bibliografia podmiotowa

Kruk-Ołpiński W., Gutekunst W., Zeznania, ich psychologia i uzyskiwanie, Wrocław 1951.

Kwestionariusz zainteresowań G. Frederick Kuder, w autoryzowanym przekładzie Witolda Kruk-Ołpińskiego, Warszawa 1960.

Kruk-Ołpiński W., Podstawowe pojęcia z psychologii pracy, Warszawa 1968.

Bibliografia przedmiotowa

Rospond S., Z Wrocławia do Opola jest tylko… , „Kwartalnik Opolski” 1970, nr 1.

Łomny Z., Witold Kruk-Ołpiński, "Kwartalnik Opolski" 1974, nr 2, s. 5-8.

Nicieja S., Alma Mater Opoliensis. Ludzie, fakty, wydarzenia, Opole 2004.

Autor hasła

Andrzej Szczepaniak