Wicynianie
Mieszkańcy wsi Wicyń, polskiej wsi położonej w odległości 70 km na południowy wschód od Lwowa, zostali przesiedleni na ziemie Polski w nowych, powojennych, granicach w 1945 r. Społeczność przeniesiona w sześciu transportach została rozproszona wzdłuż południowej i zachodniej granicy Polski skupiając się w kilku obszarach zasiedlenia. Były to: Ziemia Lubuska, okolice Wrocławia i Ziemia Opolska. Kolejne pokolenia przemieszczając się ze wsi do miast rozpraszały się coraz bardziej. Utrzymywano oczywiście więzi rodzinne, społeczność wsi jako całości coraz bardziej traciła kontakt ze sobą.
Zjazd Wicynian
Lata dziewięćdziesiąte XX wieku, zmiany polityczne w Polsce, przyniosły ze sobą możliwość i potrzebę poszukiwania rodowodu i korzeni rodziny. Powstała idea integracji rozrastających się rodzin poprzez organizowanie zjazdów rodzinnych. Pierwszy Zjazd Rodziny Kamińskich i Chady z Wicynia odbył się w Legnicy w 2000 r. Głównymi organizatorami Zjazdu byli Józef Chady i Bronisław Kamiński. Drugi Zjazd miał miejsce pięć lat później w Kudowie Zdroju. Zaproszono na niego także innych dawnych mieszkańców Wicynia i ich potomków zainteresowanych problematyką środowiska. Na rodzinnym Zjeździe w Kudowie Zdroju na wniosek Bronisława Kamińskiego wykrystalizowała się idea zwołania Światowego Zjazdu Wicynian. W uchwałach zapisano, że powinien odbyć się on w ciągu najbliższych dwóch lat a Stanisław Czak z Sulęcina zadeklarował przymiarkę do jego organizacji.
I Światowy Zjazd Wicynian zgromadził w 2007 r. w Sulęcine 160 uczestników. Pomysł Zjazdu znalazł przychylność dawnych mieszkańców Wicynia i ich rodzin a nawet potrzebę organizacji kolejnych zjazdów i to już rok po roku. W następnych latach zjazdy zwoływane były, w większości przypadków, w miejscowościach, gdzie mieszkają wicyńskie rodziny. Kolejne miejsca zjazdów to: rok 2008 – Nowa Wieś Głubczycka, rok 2009 – Biskupice Oławskie, rok 2010 – Góra Św. Anny, rok 2011 – Sulęcin, rok 2012 – Nowa Wieś Głubczycka, rok 2013 – Góra Śląska, rok 2014 – Bielsko Biała, rok 2015 – Rzepin, rok 2016 – Wambierzyce, rok 2017 – Kluczbork, rok 2018 – Nowa Wieś Głubczycka, rok 2019 – Krzydlina Mała koło Wołowa, rok 2022 – Kęszyca Leśna koło Międzyrzecza. Jubileuszowy XV Zjazd Wicynian odbędzie się w Rzepinie w czerwcu 2023 roku.
Klub Wicynian
W podjętej na I Zjeździe Wicynian uchwale postanowiono utworzyć Koło Wicynian w ramach Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo Wschodnich. Konkretne działania organizacyjne podjęto na II Zjeździe Wicynian w Nowej Wsi Głubczyckiej. Nowo założony Klub powołany w ramach istniejącej już organizacji przyjął nazwę: Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Oddział Szczecin, Klub Wicynian. Oddział Szczecin, ponieważ organizacyjnym założeniem klubu zajął się Krzysztof Szczur pełniący wówczas funkcje V-ce Prezesa TMLiKPW O/Szczecin. Pierwsze deklaracje członkowskie zebrano już na I Zjeździe w Sulęcinie. Na II Zjazd Krzysztof Szczur przygotował legitymacje członkowskie i procedurę wyborczą Zarządu Klubu na okres 4 lat, zgodną ze statutem TMLiKPW. Z możliwości zapisania się skorzystały kolejne osoby. Wybrano 7 osobowy Zarząd Klubu, od tego momentu Klub rozpoczął swoją działalność.
Bazując na uchwałach i inicjatywach corocznych Zjazdów Wicynian i pracy Zarządu Klubu zaczęły powstawać kolejne materiały i przedmioty integrujące społeczność wicynian.
Wydawnictwa
Posiadanie w gronie zaangażowanych współpracowników Klubu Wicynian autorów tekstów, w tym wypadku dotyczących Wicynia i społeczności wicynian, okazało się ogromnym atutem. Józef Argasiński, autor książki pod tytułem „Wicyń – niezwykła wieś na Podolu, zarys monograficzny” okazał się jedną z takich osób. Na I Zjazd Wicynian przygotował biuletyn historyczno-informacyjny, który nazwał „Wicyńskie Forum”. Od roku 2009, czyli III Zjazdu Wicynian, na każdy kolejny zjazd przygotowywany jest biuletyn pod tytułem „Wicynskie Zeszyty”. Od 2018 r. funkcję redaktora wydawnictwa przejął Andrzej Krupa.
Obok wymienionych już pozycji Józef Argasiński przygotował i wydał następujące książeczki związane z Wicyniem: „Gwara Wicyńska “oraz „Wicyń i wicyniacy w anegdocie“. Zainteresowania teatralne Józefa Argasińskiego oraz praca z młodzieżą w Kameralnym Teatrze Małych Form Ogniska Pracy Pozaszkolnej w Bielsku-Białej zaowocowały powstaniem utworów scenicznych. Na początku 2015 r. teatr pod kierownictwem Józefa Argasińskiego przygotował spektakl pt. „Na Podolu Biały Kamień”. Został on zaprezentowany na IX Zjeździe Wicynian w Rzepinie. Dramaty teatralne Józefa Argasińskiego pt. „Wicyńska Kuna z Lasowych” oraz „Ja, Danuta Siedzikówna – Inka” zostały wydane w osobnym tomiku pt. „Dziewczęta z Tragicznym Piętnem”. Dramat pt. „Wicyńska Kuna z Lasowych” Kameralny Teatr Małych Form Ogniska Pracy Pozaszkolnej w Bielsku-Białej zaprezentował na XI Zjeździe Wicynian w Kluczborku.
Mówiąc o wydawnictwach na temat Wicynia koniecznie trzeba pamiętać o kolejnych osobach z wicyńskiej społeczności. Bronisław Kamiński z Kudowy Zdroju, autor kilkudziesięciu książek i kilkuset artykułów, bardzo często porusza w swoich publikacjach wicyńskie tematy i konteksty. Krzysztof Szczur, wieloletni prezes TMLiKPW Oddział w Szczecinie redaguje i wydaje „Szczecińskie Zeszyty Kresowe” oraz wydawnictwa okolicznościowe. Nie brakuje w nich tematów związanych z Wicyniem. Do tego grona należy zaliczyć autorów artykułów do kolejnych wydawnictw „Wicyńskich Zeszytów”.
Wicynianie okazali się na tyle interesującą społecznością, że stali się tematem pracy doktorskiej. Kamila Sawka-Adamczyk napisała i obroniła w 2021 roku pracę pt. „Wicynianie na Śląsku. Pamięć o utraconej wsi podolskiej.” W 2022 roku w ogólnopolskim konkursie „Korzenie i skrzydła” na najlepszą pracę magisterską i doktorską na temat dziedzictwa obszarów wiejskich, którego organizatorem był Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi praca Kamili Sawki-Adamczyk zajęła III miejsce.
Dzwon Zjazdowy
Potrzebę ustanowienia znaku zjazdów sformułował Krzysztof Szczur. W kolejnych rozmowach padł pomysł ufundowania Dzwonu Zjazdowego symbolizującego ciągłość poczynań zjazdowych. Brązowy odlew dzwonu podarował Krzysztof Szczur. Przemianę odlewu w replikę dzwonu wiszącego na dzwonnicy w Smerekivce (Wicyniu) przeprowadził Andrzej Krupa. Uczestnicy II Zjazdu Wicynian jednogłośnie zaakceptowali pomysł i wyrazili zgodę by Dzwon Zjazdowy był symbolem ciągłości kolejnych poczynań zjazdowych.
Medal ks. dra płka Józefa Zatora-Przytockiego „Odwaga Dla Przyszłości“
Idea medalu powstała pomiędzy II i III Zjazdem Wicynian. Pomysłodawcą medalu jest Bronisław Kamiński z Kudowy. Jego ideę podchwycił Zarząd Klubu i przeprowadził procedurę utworzenia „Regulaminu Medalu” i „Regulaminu Kapituły Medalu”. Treść idei najlepiej pokazuje zapis z „Regulaminu Medalu”.
§ 1
Byli mieszkańcy Wicynia i ich następcy, zorganizowani w Światowym Klubie Wicynian, mając świadomość dzielnej postawy całych pokoleń przodków od XIV wieku w służbie dla Polski, w pracy i w obronie uznali, że symbolem zwieńczającym ich drogę jest ks. dr płk Józef Zator-Przytocki.
Urodzony i wychowany w Wicyniu kapłan to doktor nauk, pułkownik, bohater AK, kawaler Orderu Virtuti Militari i prałat honorowy Papieża Pawła VI. Swoją wiernością Ewangelii i miłością do Polski, pracą, nauką i bohaterstwem w II wojnie światowej a następnie nieugiętością i niezłomnością wobec straszliwych prześladowań i tortur w więzieniach komunistycznych, stał się wyrazicielem wartości najwyższych, stale aktualnym wzorcem życia i przesłaniem na przyszłość dla nas wszystkich.
W celu umocnienia tego przesłania, byli mieszkańcy Wicynia i ich następcy ustanawiają Medal Ks. Dra Płka Józefa Zatora-Przytockiego ODWAGA DLA PRZYSZŁOŚCI.
Autorem dewizy Medalu „ODWAGA DLA PRZYSZŁOŚCI” jest prof. Tadeusz A. Kowalski z Poznania. Medal powstał dla uhonorowania osób fizycznych, tych które przyczyniły się do rozwoju Wicynia przed II wojną światową oraz jego obrony w czasie II wojny światowej. Także tych, którzy sławią imię wicynianina swoimi osiągnięciami w latach powojennych lub propagują historię i tradycję Wicynia. Medalem mogą być uhonorowane osoby pochodzenia wicińskiego a także inne osoby na wniosek Wicynian. Szczególnie wspomina się o prześladowanych w okresie komunizmu, tych dla których mogła być wzorem postawa ks. Józefa Zatora-Przytockiego.
Sztandar Klubu Wicynian
Przedwojenny sztandar Ochotniczej Straży Pożarnej w Wicyniu przywiózł do Polski Marcin Barabasz. Ukrywany przez pewien czas ostatecznie został przekazany na procesyjną chorągiew do parafii w Smardach Górnych koło Kluczborka. O jego istnieniu pamiętała Krystyna Ejzerman, wnuczka Marcina Barabasza. Jak rozpoczęła się rozmowa o sztandarze dla Klubu Wicynian postanowiono sprawdzić czy obecna chorągiew kościelna przetrwała, w jakim jest stanie i czy jest możliwe jej odzyskanie dla Klubu Wicynian. Przetrwała, nadawała się do konserwacji i odtworzenia sztandaru. Władze parafii zgodziły się przekazać ją dla Klubu Wicynian. Tak ze sztandaru Ochotniczej Straży Pożarnej w Wicyniu powstał sztandar Klubu Wicynian. Oryginalny sztandar pamiętany z Wicynia.
Na IV Zjeździe Wicynian matka chrzestni sztandaru, Krystyna Ejzerman, poprosiła księży koncelebrujących mszę o jego poświęcenie. Akt poświęcenia sztandaru dokonał ks. infułat Julian Źrałko.
Ikona Matki Boskiej Wicyńskiej
Według legendy utrwalonej przez wicyńskich bazylianów, sprowadzonych do wsi przez Jana III Sobieskiego w 1695 r., obraz ten cudem przetrwał w wypalonej i opuszczonej kapliczce, a najpewniej cerkiewce do osadzenia we wsi zakonu bazylianów. Bazylianie przenieśli go do klasztornej cerkwi, która spłonęła w 1846 r. Od 21 września 1707 r. obraz został uznany przez Komisję Duchownych z jej przewodniczącym, biskupem Józefem Szumlańskim, za cudowny, do którego tłumnie pielgrzymowali pobożni mieszkańcy Podola. Ocalony z pożaru cerkwi obraz bazylianie wywieźli z Wicynia w 1868 r. Do roku 1934 ikona przechowywana była we Lwowie a następnie umieszczono ją w klasztorze bazyliańskim w Krasnopuszczy gdzie znajduje się do dzisiaj.
Inicjatorem wykonania ikony na wzór Matki Boskiej Wicyńskiej był Józef Argasiński. Zadania podjęła się siostra Maria Slepczenko, Ukrainka – redemptorystka z klasztoru w Bielsku-Białej. Jak zaznaczyła siostra powstała ikona nie jest kopią, nie ma pojęcia kopii ikony. Jest to ikona namalowana według tych samych prawideł i zasad jak ikona Matki Boskiej Wicyńskiej. Resztę oddaje się woli bożej, która rękę „piszącego” ikonę prowadzi. Powstałą w ten sposób nową ikonę Matki Boskiej Wicyńskiej poświecił w obecności uczestników VIII Zjazdu Wicynian ksiądz infułat Julian Źrałko.
Ten doniosły dla wspólnoty moment podkreśliło wykonanie pieśni zatytułowanej „Pieśń o Matce Najświętszej Wicyńskiej w Roku 1759 napisana, w Wicyniu mieszkając”. Pieśń tą odnalazł w archiwum Archidiecezji Lwowskiej ksiądz infułat Bronisław Gwóźdź, wicynianin pracujący w Archidiecezji Lwowskiej, gdy znajdowała się w Lubaczowie.
Bibliografia przedmiotowa
Wicyń – niezwykła wieś na Podolu, zarys monograficzny, ARS AQUA 2006, ISBN 83-919080-1-1
Wicyńskie Zeszyty nr 1 do 15, ISSN 2449-8734
Gwara Wicyńska, Bielsko-Biała 2008, ISBN 978-83-919-080-8-2
Wicyń i wicyniacy w anegdocie, Bielsko-Biała 2010, ISBN 976-83-9190080-9-9
Dziewczęta z Tragicznym Piętnem, Bielsko-Biała 2017, ISBN 978-83-941820-0-7
Autor hasła
Andrzej Krupa