Wanda Laszczak

Imię i nazwisko	Wanda Laszczak
Data i miejsce urodzenia	17.07.1948, Chociłowicze
Zawód	naukowiec, pracownik akademicki, animator katolickiego ruchu apostolskiego

z domu Tur, ur. 17.07.1948 r. w Chociłowiczach na Wileńszczyźnie (obecnie Litwa) – naukowiec, nauczyciel akademicki, wieloletni animator katolickiego ruchu apostolskiego Legion Maryi w Opolu.

Wanda Laszczak przyszła na świat w domu dziadków ze strony ojca, Anieli i Konstantego Tur, jako pierwsze dziecko Zenona i Marii będącej córką Józefy i Leopolda Juchniewicz (herbu Gozdawa). Dziadków ze strony Matki nie znała, gdyż Józefa Juchniewicz zmarła w 1941 r. w połogu, rodząc dwójkę sześciomiesięcznych bliźniąt (miejscowa babka położna ochrzciła chłopców "z wody", nadając im imiona Jan i Jakub); ojciec, Leopold Juchniewicz, z powodu gruźlicy odszedł w dwa lata po żonie, w 1943 r. Osieroconą gromadką czworga dzieci (trzy dziewczynki, jeden chłopiec) zaopiekowała się najstarsza z dziewcząt, siedemnastoletnia Maria – przyszła matka Wandy Laszczak (starszy od niej o dwa lata brat Paweł wchodził już podówczas na własną drogę życia).

Wanda została ochrzczona w oddalonym od Chociłowicz o 11 km parafialnym Kościele p. w. Matki Bożej w Niestaniszkach (wybudowanym w 1905 r.), w którym w 1947 r. brali ślub Maria Juchniewiczówna i Zenon Tur, jej rodzice. Chociłowicze, położone w obrębie parafii rzymskokatolickiej Niestaniszki, administracyjnie należały do gromady Wiszniew powiatu wilejskiego, stanowiącego część województwa wileńskiego. W odległości kilkuset metrów od wioski leniwo i szeroko płynęła rzeka Wilia. Za Wilią, na jej drugim brzegu – Wincentowo, gdzie mieszkały znane w tamtych okolicach rodziny szlacheckie: Struccy, Rodziewiczowie, Gwozdowiczowie. W przylegających do Chociłowicz Polanach – majątku państwa Janowskich – znajdowała się prężnie działająca siedmioklasowa polska szkoła podstawowa – bijące serce kultury tego zakątka świata, do której uczęszczali rodzice Wandy Laszczak. Leopold Juchniewicz, widząc rokujące postępy w nauce swojej najstarszej córki, mawiał: "Ucz się. Poślę cię na studia, będziesz nauczycielką". Te ambicje ojca przekreśliła historia. Ostatnią, siódmą klasę szkoły podstawowej Marysia Juchniewiczówna kończyła już w zmienionych warunkach politycznych – pod administracją rosyjską, kiedy do szkoły wszedł sowiecki program nauczania. Pewnego razu nocą do mieszkania kierownika szkoły, pana Leszczyńskiego, wtargnęły służby NKWD, wyrywając jego całą rodzinę ze snu i zapędzając na czekającą przed domem ciężarówkę, która odjechała w niewiadomym kierunku. Na miejsce polskich pedagogów sprowadzono Rosjankę, Zinę. "Nie pójdę do szkoły teraz. Nie będę uczyłą się ruskiego" – próbowała buntować się najstarsza córka Juchniewicza, ale ojciec tłumaczył: "Idź. Musisz skończyć siódmą klasę. Nie daj Boże, kiedy człowiek ślepy". Co owa "ślepota" miała znaczyć – zrozumiała dopiero po latach.

Trwoga wśród okolicznych mieszkańców wzmagała się. W ślad za państwem Leszczyńskimi, Janowskimi i im podobnymi rodami, wywożono i innych przedstawicieli polskiej nacji, krwawo rozprawiając się zarazem z uczestnikami ruchu oporu. Na liście do wywózki znaleźli się także członkowie rodziny Turów. W tym przypadku do deportacji nie doszło, ponieważ w czerwcu 1941 r. rozpoczęła się wojna niemiecko-sowiecka. Na Kresy przybyli Niemcy.

W 1950 r. urodził się brat Wandy Laszczak Piotr. Siostra Janina, przyszłą na świat już po expatriacji, w Polsce w 1958 r. w Lidzbarku Warmińskim. Na Kresach, w swojej rodzinnej wiosce, Wanda Laszczak mieszkała do piątego roku życia, jednak wiele pamięta z tamtego okresu dzieciństwa. Jako czteroletnie dziecko była świadkiem rozkułaczania rodziny ojca. Widziała, jak funkcjonariusz sowieckiej administracji brutalnie domagał się od pracującej przy wykopkach ziemniaków rodziny dostarczenia zebranych plonów nie do własnego gospodarstwa, lecz do do wyznaczonego punktu kołchozowego. Zbulwersowana tym żądaniem ciocia Helena, obejmując kurczowo wór ziemniaków stojący na świeżej roli, krzyczała z furią w twarz przedstawicielowi władzy państwowej: "Nie oddam wam bulby! Nie oddam! Sama sadziłam, sama kopię i sama jeść będę". Po tych słowach naczelnik pchnął odważną kobietę w pierś, kopniakiem przewrócił worek z kartoflami i odjechał. Żeby zapewnić utrzymanie rodzinie, Zenon Tur skorzystał z ogłoszonego werbunku do pracy na Dalekim Wschodzie w tajdze, w surowych warunkach klimatycznych. Po roku jednak wrócił do rodziny, do Chociłowicz.

W poszukiwaniu lepszego losu rodzice Wandy Laszczak przeprowadzili się w 1953 r. z Chociłowicz na Łotwę i zamieszkali w miejscowości Kłuny, gdzie już od kilku lat przebywał przyrodni brat ojca, Józef z żoną i dwoma synami. Budynek, w którym mieszkali, miał osobne wejście do dwóch pomieszczeń – przestronnej kuchni i dużego pokoju. Tu osiedlili się i rozpoczęli nowe życie. Warunki kołchozowe na Łotwie dawały szansę na przeżycie, dlatego ojciec Wandy Laszczak ściągnął kilka rodzin z Chociłowicz, w tym swoją siostrę Helenę Mochnacz, wdowę z synem i córką. Rodzice wychodzili każdego dnia do pracy w kołchozie, a dzieci były pozostawiane same sobie, bez opieki dorosłych, co przysparzało ojcom i matkom wielu trosk. Gdy przyszła pora na edukację szkolną, ludność tej osady utworzyła jednoklasową szkołę rosyjską dla tych dzieci, które nie znały języka łotewskiego. W ich gronie znaleźli się Wanda i Piotr Turowie oraz kilkoro innych dzieci, w tym ich kuzyn Józef Mochnacz. Ich nauczycielką okazała się młodziutka Raisa Filifiejewna. Uczyła dzieci języka rosyjskiego, matematyki, ale nade wszystko rozbudzała w nich wrażliwość estetyczną, zamiłowanie do książki, do sztuk plastycznych, śpiewu i teatru.

Nadszedł przełomowy 1956 r. Polakom mieszkającym na terenie ZSRR dana została możność repatriacji. Z tej możliwości skwapliwie skorzystali Maria i Zenon Turowie, którzy – po trzech latach pobytu na Łotwie – zdecydowali się wraz z dwojgiem dzieci udać się w podróż do Polski. Na odwagę wyjazdu "w nieznane" nie zdobył się nikt z ich licznego rodzeństwa prócz mieszkającej w Wilnie Albiny Walentynowicz – jednej z młodszych sióstr Marii Tur. Wraz z mężem Henrykiem oraz dwójką malutkich dzieci opuściła Wilno w 1958 r. i osiedliła się w Jaworznie. Większość członków rodzin Tur i Juchniewicz została jednak za wschodnią granicą i rozproszyła się po Rosji (Kaliningrad, Wilno, Riazań, Moskwa). Spośród całej rodziny Wandy Laszczak ze strony ojca i matki, na miejscu pozostała średnia siostra matki, Władysława Gierganiec (zm. 6 stycznia 2022 r.), wdowa mieszkająca w Świrze oraz jedna z kuzynek Wandy ze strony ojca, Halunia Kleban (z d. Maconko) mieszkająca wraz z rodziną w Syrowatkach. Najstarsza z kuzynek, Jadwiga Rodziewicz (nazwisko rodowe), jakiś czas temu wróciła z Kaliningradu na Kresy i znalazła dla siebie niewielki dom w Andrzejewcach, w którym zamieszkała doglądając grobów przodków, spoczywających w Chociłowiczach. W Wilnie jeszcze do niedawna mieszkał z żoną Romaną i córkami brat Marii Tur – Giedymin, do niedawna jedyny potomek męski z rodu Juchniewiczów herbu Gozdawa (zmarł cztery lata temu). Jak napisała w swojej kronice rodzinnej Wanda Laszczak:

Ostatnie odwiedziny naszych krewnych na Kresach miały miejsce w 2000 roku. Wszystko wskazywało na to, że kolejnych już nie będzie. A jednak, nie przewidziałam, że to nastąpi. Wiedziona jakimś dziwnym przeczuciem i wewnętrznym przynagleniem zdecydowałam się w 2019 roku – zaledwie w kilka miesięcy po śmierci mojego syna, Krzysztofa - odbyć podróż do Moskwy, gdzie mieszkają dwie moje kuzynki ze strony mamy, Rita i Teresa, oraz do Wilna, gdzie trwają przy swoich korzeniach dwie inne kuzynki – Irena i Lila. Główny cel podróży – odwiedziny grobów tych, których już na ziemi nie zobaczę: cioci Heli (Moskwa), wujka Gedymina z żoną Romaną (Wilno), kuzyna Józika (Wilno) i innych, za których zamówiłam Msze Święte i zapaliłam znicze. Prawdą jest jednak, że nie tylko te względy motywowały mnie do odbycia tej niezwykłej podróży i to w tak trudnym dla mnie czasie żałoby. Równie Istotne było pragnienie ujrzenia i przytulenia do serca żyjącej "Reszty" tamtego świata, aby przekonać się, że i tam nie wszystko odeszło w przeszłość, że i tam zachował się kresowy ślad. Ocalało przecież najważniejsze: pamięć o Bogu i pamięć o zmarłych. […] Dziś moja mama 96 – letnia kobieta, wdowa od 29 lat, cieszy się wnukami i prawnukami, opowiada im o tym, jak to było na Wileńszczyźnie, a one z upodobaniem uwieczniają jej deklamacje szkolnych wierszyków o Piłsudskim i Kościuszce na swoich smartfonach, następnie dzielą się swoimi zdobyczami na lekcjach w szkole i przynoszą do domu szóstki z historii. Prababcia Mania nie posiada się z radości. [Kronika w zbiorach prywatnych Wandy Laszczak udostępniona autorowi niniejszego biogramu].

W styczniu 1957 r. Wanda z rodzicami i bratem Piotrem przybyła na punkt repatriacyjny w Białej Podlaskiej. Zamieszkali na terenie Warmii we wsi Kiwity. W Kiwitach rozpoczęła naukę w szkole podstawowej, którą kontynuowała w Jaworznie, dokąd w 1961 r. przeprowadzili się rodzice. Tu w 1967 r. złożyła egzamin maturalny w Liceum Ogólnokształcącym, a następnie w latach 1967–1972 odbyła studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując dyplom magistra filologii rosyjskiej. W 1969 r. wyszła za mąż za Kazimierza Laszczaka, cztery lata później urodziła syna Krzysztofa. Bezpośrednio po odbyciu studiów została zatrudniona w Sosnowcu w otwartej wówczas Filii Uniwersytetu Śląskiego, gdzie na kierunku filologia rosyjska pracowała początkowo jako asystent-stażysta (od 1.10.1972 r.), następnie jako asystent (od 1.04.1973 r.) do 1975 r. Od tego roku z uwagi na specyfikę drogi zawodowej męża zamieszkała z rodziną w Opolu i została zatrudniona w Wyższej Szkole Pedagogicznej (od roku 1994 Uniwersytet Opolski), gdzie w Instytucie Filologii Rosyjskiej (później – Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej, przekształconym po latach w Instytut Slawistyki) przeszła wszystkie szczeble rozwoju naukowego. Pracę doktorską obroniła 3 kwietnia 1980 r.: Zarys życia i twórczości Eugenii Tur (1815–1892), zapomnianej pisarki i publicystki rosyjskiej, autorki prozy obyczajowej, historycznej oraz licznych utworów dla dzieci i młodzieży . Na jej podstawie Rada Wydziału Filologiczno-Historycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu uchwałą z dnia 10 kwietnia 1980 r. nadała jej stopień doktora nauk humanistycznych.

Stopień doktora habilitowanego w zakresie literaturoznawstwa – historii literatury rosyjskiej nadany jej został uchwałą Rady Wydziału z dna 3 czerwca 1993 r. na podstawie rozprawy Twórczość literacka kobiet w Rosji. Książka jest kontynuacją studiów nad „literaturą kobiecą”, obejmuje już znacznie szerszy niż w przypadku pierwszej monografii materiał badawczy, zakreślony przez pisarstwo czterech autorek: Nadziei Durowej (1783–1866), Marii Żukowej (1804–1855), Eudoksji Rostopczyny (1811–1858) i Heleny Gan (1814–1842). Od 1996 r. Wanda Laszczak została zatrudniona na stanowisku profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Opolskiego.

W 1998 r. jej dorobek naukowy wzbogacił się o trzecią monografię, poświęconą tym razem jednej z najwybitniejszych poetek rosyjskich XIX wieku, Karolinie Pawłowej (Jaenisch) (1807–1893), znanej w Polsce z biografii Mickiewicza jako jego moskiewskiej narzeczonej. W swojej opinii wydawniczej na temat książki Karolina Pawłowa. Psychobiografia liryczna. Prof. dr hab. Bogusław Mucha (historyk literatury rosyjskiej) powiedział: Zarówno szczegółowe, jak i ogólne konstatacje bazują na rzetelnej znajomości tekstów literackich, popartej kompetentną wiedzą teoretycznoliteracką oraz znajomością psychiki kobiecej, co w wypadku obcowania z Muzą Pawłowej nie jest bez znaczenia. Pod względem językowym i stylistycznym recenzowana praca wystawia dobre świadectwo Autorce. (...) Publikacja taka jest bardzo potrzebna polskiej rusycystyce.

Oceniając wyżej przedstawiony dorobek naukowy Wandy Laszczak warto raz jeszcze sięgnąć do opinii prof. dr hab. Ryszarda Łużnego, który (jako opiekun jej pracy magisterskiej, następnie promotor w przewodzie doktorskim i konsultant w postępowaniu habilitacyjnym) znał go wyjątkowo dobrze. Pisał on m. in.:

...w rozwoju tej badaczki charakterystyczne były kolejno najpierw okres zainteresowań zapomnianą rosyjską pisarką XIX-wieczną Eugenią Tur (Zarys życia i twórczości Eugenii Tur, Opole 1987), potem czas dorastania do syntetyczno-całościowego ujęcia całego nurtu tematyczno-ideowego literatury rosyjskiej pierwszej połowy XIX stulecia, jaki określa się zazwyczaj jako literatura kobieca „feministyczna” (Twórczość literacka kobiet w Rosji pierwszej połowy XIX wieku, Opole 1993), to obecnie [...] twórczość naukowo-pisarska Wandy Laszczak skoncentrowała się na osobie i dziele poetyckim czołowej indywidualności twórczej tego nurtu, a mianowicie reprezentantki romantyczno-realistycznej literatury rosyjskiej Karoliny Jaenisch-Pawłowej (1807-1893), pisarki wprawdzie dosyć gruntownie zapomnianej przez historyków literatury i jej krytyków, ale ciekawej i ważnej dla zrozumienia ewolucji estetycznej oraz ideowo-światopoglądowej pisarzy rosyjskich i całego piśmiennictwa Rosjan XIX stulecia. Chociaż tytułowa bohaterka trzeciej [...] książki-monografii jest także pisarzem-kobietą i reprezentuje ten sam właściwie nurt „feministyczny” w życiu obyczajowo-kulturowym Rosji tegoż stulecia XIX, badaczka „ogląda” ją [...] od odmiennej niż dotychczas strony, rozpatruje w płaszczyźnie przemian ideowych i filozoficzno-religijnych. To novum metodologiczne i warsztatowe pisarstwa naukowego opolskiej badaczki (znamionujące także zresztą szersze tendencje rozwojowe polskiej myśli slawistyczno-rusycystycznej końca lat 80. i pierwszej połowy lat 90.) jest charakterystycznym przejawem wzrostu, pogłębienia i wzbogacenia i kręgów jej zainteresowań naukowych, i możliwości twórczych, co współgra także należycie z najnowszymi tendencjami całego polskiego, a także szerzej słowiańskiego oraz europejskiego literaturoznawstwa. [Ocena dorobku naukowego Wandy Laszczakowej [...] mająca uzasadnić ubieganie się kandydatki o stanowisko profesora w macierzystym Instytucie).

Pohabilitacyjny dorobek Wandy Laszczak wieńczą studia nad życiem, twórczością literacką oraz filozoficzno-religijną jednej z najwybitniejszych przedstawicielek epoki „srebrnego wieku”, jaką była Jelizawieta Kuźmina-Karawajewa, po drugim mężu Skobcowa, a w życiu zakonnym Matka Maria. Jej to zostały poświęcone dwie książki: Żyć znaczy „kroczyć po wodzie”. Studia o Matce Marii, cz. I, Opole 2007 oraz W kręgu kultury Bogoczłowieczeństwa. Studia zebrane o świętej Matce Marii (Skobcowej). Pierwsza z nich, w opinii recenzentów wydawniczych (prof. dr hab. Anny Raźny z Uniwersytetu Jagiellońskiego i dr hab. Anny Woźniak z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego) jest pierwszą w polskim rosjoznawstwie monografią postaci niezwykle znaczącej dla kultury rosyjskiej, jaką była Jelizawieta Skobcowa (1891–1945) (znana „mniszka w świecie”, matka Maria), książką z pogranicza historii Rosji, historii kultury rosyjskiej, rosyjskiej idei, literatury, filozofii, prawosławia, pracą wypełniającą poważną lukę w badaniach kultury rosyjskiej końca XIX i pierwszej połowy XX stulecia, jak podkreśla Anna Woźniak, „opracowaniem erudycyjnym, solidnym i głębokim, napisanym w sposób nadzwyczaj oryginalny”. Twórczość Matki Marii została w książce Wandy Laszczak ujęta na tle myśli religijno-filozoficznej w Rosji, co pokazało głębokie zakorzenienie tego pisarstwa w rosyjskiej tradycji intelektualnej, uwypukliło więzi łączące estetykę i poglądy autorki Rosyjskiej równiny z myślą wybitnych rosyjskich teologów, filozofów, pisarzy takich jak m. in.: Dostojewski, Sołowjow Bierdiajew, Bułgakow, Fiedotow, Błok, Miereżkowski i inni. Jak podkreśla to w swojej recenzji dr hab. Anna Woźniak:

Wanda Laszczak wyraziście zilustrowała oryginalność pozycji ideowo-światopoglądowej poetki, formującej w kontekście tradycji kulturowej i myślowej swą odrębną wizję „idei rosyjskiej”, poglądy sofiologiczne, wreszcie koncepcje mesjanistyczne na temat wybraństwa i profetyzmu, przeznaczenia dziejowego Rosji. [Recenzja wydawnicza pracy Żyć znaczy „kroczyć po wodzie”. Studia o Matce Marii, cz. I, Opole 2007].

Druga rozprawa na temat życia i twórczości Matki Marii, zatytułowana W kręgu kultury Bogoczłowieczeństwa. Studia zebrane o świętej Matce Marii (Skobcowej), Opole 2015 jest kontynuacją, zapowiedzianych w pierwszej książce, badań i ukazuje się w siedemdziesiątą rocznicę śmierci pisarki w niemieckim obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. W swojej opinii wydawniczej na temat tej monografii dr hab. Grzegorz Ojcewicz wyraził się następująco:

Dorobek badawczy profesor Wandy Laszczak na temat życia i twórczości św. Matki Marii upoważnia mnie do postawienia tezy, że jest ona niekwestionowanym ekspertem i autorytetem naukowym w danym zakresie i w kwestiach podjętych w omawianej monografii. Znam tę Badaczkę z licznych oryginalnych oraz nowatorskich opracowań, które w sposób niezbity dowodzą jej ogromnej wiedzy i doskonałego orientowania się w poruszanej w książce problematyce: pod względem merytorycznym i naukowym wszystko znajduje się tutaj na właściwym miejscu, a warsztat zdradza ogromne doświadczenie pisarskie i niezwykłą wrażliwość oraz przenikliwość badawczą, gdy Wanda Laszczak podejmuje tematy związane z życiem i twórczością św. Matki Marii, a także filozofią i religią. W monografii tej zawarte zostały także autorskie tłumaczenia wielu tekstów poetyckich, fragmentów prozy i esejów filozoficzno-religijnych Matki Marii. Znalazł się tu także całościowy przekład misterium Anna. Fakt ten z uznaniem odnotowuje tenże olsztyński badacz, mówiąc, iż wzbogaca to polską translatorykę „o nowe prace rosyjskiej mniszki”, których w naszym języku jest wciąż za mało.

Wanda Laszczak otrzymała w lipcu 2008 r. z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Lecha Kaczyńskiego tytuł profesora nauk humanistycznych. Od 2016 r. została zatrudniona na stanowisku profesora zwyczajnego, na emeryturę przeszła w 2018 r. Jej dorobek naukowy liczy ogółem ponad 100 opublikowanych prac (książki, artykuły, recenzje prac naukowych, hasła słownikowe, wstępy do prac zwartych).

Od 1996 r. pełniła różne funkcje w strukturach Uniwersytetu Opolskiego: zastępcy dyrektora Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej (1996–1999); dyrektora Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej (1999–2002); kierownika Zakładu Literatury i Kultury Rosyjskiej (2012–2019). Była m. in. członkiem: Senackiej Komisji ds. Kadry Naukowej i Zatrudnienia, Rektorskiej Komisji Odwoławczej ds. Studentów, Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli Akademickich, Senackiej Komisji Statutowej, Wydziałowej Komisji Literaturoznawczej ds. przewodów doktorskich i habilitacyjnych. Poza Uniwersytetem Opolskim była członkiem Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (2001–2012), od 2009 r. członkiem Komisji Emigrantologii Słowian PAN (przekształconej w Międzynarodową Komisję Emigrantologii Słowian przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów) oraz członkiem Rady Naukowej "Rusycystycznych Studiów Literaturoznawczych" Uniwersytetu Śląskiego. W latach 2004–2006 pełniła funkcję Dziekana Wydziału Zamiejscowego Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego w Opolu z siedzibą w Warszawie. Była członkiem Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Za osiągnięcia w pracy naukowo-dydaktycznej została w 1996 r. wyróżniona przez Ministra Edukacji Narodowej Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Za działalność na rzecz podnoszenia jakości kształcenia w Uniwersytecie Opolskim w roku akademickim 1999/2000 otrzymała Nagrodę Quality. Stowarzyszenie Współpracy Polska-Wschód za wkład w rozwój polsko-rosyjskiej współpracy kulturalnej przyznało w 2013 r. prof. dr hab. Wandzie Laszczak Medal Mickiewicz-Puszkin. Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego z siedzibą w Warszawie nadała w 2006 r. za osiągnięcia w tworzeniu jej opolskiej filii Statuetkę „Rok Służby Narodowej”.

Bibliografia podmiotowa

Laszczak M., Zarys życia i twórczości Eugenii Tur, Studia i monografie, nr 108, Opole 1987.

Laszczak M., Karolina Pawłowa. Psychobiografia liryczna, Studia i monografie, nr 248, Opole 1998.

Laszczak M., Twórczość literacka kobiet w Rosji pierwszej połowy XIX wieku, Studia i monografie, nr 208, Opole 1993.

Laszczak M., Żyć znaczy „kroczyć po wodzie”. Studia o Matce Marii, Opole 2007.

Laszczak M., W kręgu kultury Bogoczłowieczeństwa. Studia zebrane o świętej Matce Marii (Skobcowej), Opole 2015.

Laszczak M., Twórczość Eugenii Tur. Zapomniany epizod z dziejów dziewiętnastowiecznej literatury rosyjskiej, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska XV, 1977, s. 215-225.

Laszczak M., Gatunek opowieści salonowej w twórczości Eugenii Tur a tradycje rosyjskiej prozy romantycznej, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska XVIII, 1979, s. 63-76.

Laszczak M., Utwory Eugenii Tur dla dzieci i młodzieży, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska XX, 1980, s. 77-94.

Laszczak M., Związki Eugenii Tur z czasopiśmiennictwem rosyjskim, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska XXII, 1981, s. 79-95.

Laszczak M., Transformacja materiału folklorystycznego w bajce Piotra Jerszowa Konik Garbusek, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska XXIII,1983, s. 13-20.

Laszczak M., Poetki rosyjskie pierwszej połowy XIX wieku a życie literackie epoki, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska XXIV, 1984, s. 79-90.

Laszczak M., Ewgenija Tur. K woprosu o roli pisatielnic w razwitii russkoj litieratury XIX wieka, [w:] Wokół badań i nauczania literatury rosyjskiej. Red. M. Dobrogoszcz, T. Kołakowskiego, A. Semczuk, Warszawa 1986, s. 15-26.

Laszczak M., Z moralno-filozoficznej problematyki przestrzeni w Walentyna Rasputina Pożegnaniu z Matiorą, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska, XXV, 1986, s.7-13.

Laszczak M., Dzieje mitu o pannie-kawalerzyście. Nadzieja Durowa [w:] Literatura rosyjska i radziecka a historia. Motywy, poetyka. Międzynarodowa konferencja literaturoznawcza rusycystów, pod red. A. Wieczorek, Opole 1987, s. 27-32.

Laszczak M., Charyzmat miłości w prozie Heleny Gan na tle wschodnich i zachodnich kulturotwórczych uwarunkowań, [w:] Kultura Wschodu i Zachodu w literaturze rosyjskiej i radzieckiej, pod red., T. Poźniak, A. Wieczorek, Opole 1987, s. 87-95.

Laszczak M., Symbolika i rzeczywistość chrześcijańska w prozie Marii Żukowej, „Musica Antiqua” VIII, Acta Slavica, Bydgoszcz 1988, s. 253-265.

Laszczak M., Die zeitgenossische Kinderliteratur und das russische geistige Erbe, „Potsdamer Forschunger”, der Padagogischen Hochschule „Karl Liebknecht”, Potsdam 1989, s. 118-123.

Laszczak M., Od sztuki do Absolutu. W kręgu pisarstwa Heleny Gan, [W:] Literatura rosyjska i jej kulturowe konteksty. Prace Komisji Słowianoznawstwa, nr 48, 1990, s. 59-67.

Laszczak M., Spotkanie w drodze jako doświadczenie człowieka i przyrody w Szkicach o południowej Francji i Nicei Marii Żukowej, [w:] Podróż w literaturze rosyjskiej i w innych literaturach słowiańskich, Opole 1990, s. 37-40.

Laszczak M., Początki społeczno-duchowego wyzwolenia rosyjskiej kobiety w świetle wpływów cywilizacji Zachodu, „Musica Antiqua”, IX, Acta Slavica, Bydgoszcz 1991, s. 235-247.

Laszczak M., Między pokorą a buntem. Pierwsze kobiety w życiu literackim Rosji, „Zeszyty Naukowe” Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1991, nr 1 – 2, s. 66-77.

Laszczak M., Sowietskaja dietskaja litieratura i russkoje duchownoje nasledstwo, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska XXIX, 1992, s. 79-86.

Laszczak M., Przestrzeń maski w twórczości Eudoksji Rostopczyny, „Zeszyty Naukowe” WSP w Opolu, Filologia Rosyjska, XXIX, 1992, s. 5-12.

Laszczak M., „Żenszczina s moguczej duszoj”. Nabludienija nad żyzn’ju i tworczestwom Jeleny Andriejewny Gan, [W:] Russkije pisatielnicy i litieraturnyj process. Sbornik naucznych statiej. Sostawitiel M. Sz. Fajnsztejn, Verlag F. K. Gopfert – Wilhelmshorst 1995, s. 59-72.

Laszczak M., Paradoksy radzieckiego feminizmu. Refleksje nad stronicami dramatów Ludmiły Pietruszewskiej, [W:] Tekst i słownik w nauczaniu języka i literatury rosyjskiej. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej, pod red. W. Chlebdy, Opole 1995, s. 63-67.

Laszczak M., Rosja w myśleniu poetyckim Karoliny Pawłowej, [w:] Słowianie wschodni. Duchowość. Mentalność. Kultura. Księga jubileuszowa dedykowana Ryszardowi Łużnemu w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Raźny, D. Piwowarska, Kraków 1997, s. 99 – 105.

Laszczak M., Biblijny świat ducha i ziemi w liryce Karoliny Pawłowej, [w:] Biblia w literaturze i folklorze narodów wschodniosłowiańskich, pod red. R. Łużny, D. Piwowarskiej, Kraków 1998, s. 217-229.

Laszczak M., Biblejskije inspiracyi w lirikie Karoliny Pawłowoj, [w:] Piórem i wdziękiem. Kobiety w panteonie literatury rosyjskiej (Pierom i prielest’ju. Żenszcziny w pantieonie russkoj litieratury), pod red. W. Laszczak, D. Ambroziak, Opole 1999, s. 76-84.

Laszczak M., Europa in den Phantasmagorien von Karolina Pavlova [W:] Marion George, Andrea Rudolph (Hg), Selbstfindung – Selbstkonfrontation. Frauen in gesellschaftlichen Umbrüchen, Verlag J. H. Röll, Dettelbach 2002, s. 341-348.

Laszczak M., Mat' Marija. W krugu idiei prieobrażenija mira (w:) Russische Autorinnen in Frankreich, Herausgegeben von Giovana Spendel und Frank Gopfert, FrauenLiteraturGeschichte, Band 17, Fichtenwalde 2003, s. 73 – 81.

Laszczak M., Wątki polskie w prozie Nadieżdy Durowej, „Studia Slavica” VII, red. A. Wieczorek, J. Raclavski, Opole 2003, s. 31 –39.

Laszczak M. Człowiek i historia w eschatologicznej perspektywie Mikołaja Bierdiajewa na tle współczesnych teorii wychowania do interkulturowości, [w:] Z polskich studiów slawistycznych. Prace na XIII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Lublanie 2003, s.161 –168.

Laszczak M., Rosyjska literatura piękna w dialogu z wiarą, (w:) Dialog w literaturach i językach słowiańskich,t. 1, Literaturoznawstwo, red. W. Laszczak, A. Wieczorek, „Studia i Szkice Slawistyczne” 2003, nr 4, s. 21-33.

Laszczak M., Ochronić świat przed rozpadem. Spojrzenie na integrację Europy w świetle twórczej eschatologii Mikołaja Bierdiajewa [w:] Kultura tworzona w dialogu cywilizacji Europy (tom prac pokonferencyjnych powstały pod patronatem Polskiego Komitetu do Spraw UNESCO, Częstochowa 2003, s. 307-314.

Laszczak M., Amazone oder Hexe? Zum mythologisierenden Element in der Biographie der Nadežda Durova [w:] Hexen. Historische Faktizität und fiktive Bildichkeit, Alte Burg, red. M. George, A. Rudolph, Penzlin 2004.

Laszczak M., Europa oczyma Rosjanek podróżujących (XVIII-XIX w.) [w:] Piastunki rosyjskiej Europy. W kręgu koneksji kulturowych Wschodu i Zachodu, Frauenliteraturgeschichte, Band 19, Fichtenwalde 2004, s. 9-39.

Laszczak M., Głosem wygnanki. Czas i ludzie w pamiętnikach Natalii Dołgorukiej i Katarzyny Daszkowej, [w:] Ogród nauk filologicznych. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Stanisławowi Kochmanowi, red. M. Balowski i W. Chleba, Opole 2005, s. 359-368.

Laszczak M., Mistyka synostwa w poetyckiej ekspresji Jelizawiety Kuźminy-Karawajewej, [w:] „Studia Rusycystyczne Akademii Świętokrzyskiej” 2006, t. 16, s.115-123.

Laszczak M., „Opoetyzowane” życie. Literackie wcielenia Natalii Dołgorukiej, [w:] Musica Antiqua Europae Orientalis, „Acta Slavica”, Bydgoszcz 2006, s. 157-170.

Laszczak M., Sens dziejów w profetycznym świadectwie poematu Jelizawiety Skobcowej Pięćdziesiątnica, „Slavia Orientalis” 2007, nr 1, s.17-29.

Laszczak M., „Puls historii bije w Rosji”. Rosja i Europa w pismach filozoficznych Jelizawiety Skobcowej, [w:] Literatury wschodniosłowiańskie w kręgu europejskich idei estetyczno-filozoficznych, red. A. Wieczorek, Opole 2007.

Laszczak M., Dziedzictwo duchowe Bogdana Jańskiego w świetle dylematów współczesnego globalizmu [w:] Dziedzictwo Bogdana Jańskiego. Służba narodowa, red. St. Urbańskiego, Warszawa 2007, s. 235-246.

Laszczak M., Kultura „szlacheckich gniazd” we Wspomnieniach Zofii Kapnist-Skałon, [w:] Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich, „Slavica Wratislaviensia” CXLIII, Wrocław 2007, s. 55-62.

Laszczak M., Antynomia tożsamości: Sofia i Antychryst w myśli filozoficznej Jelizawiety Skobcowej, [w:] Kultura rosyjska w ojczyźnie i diasporze, pod. red. B. Knypowej, Kraków 2008, s.101-111.

Laszczak M., Przekleństwo czy błogosławieństwo? Ziemski trud człowieka w myśli filozoficzno-religijnej Matki Marii, [w:] Ziemia w literaturach i myśli filozoficznej Słowian, Opole 2008.

Laszczak M., „Skrzydlata utopia” Jelizawiety Skobcowej (Matki Marii), albo idea monastycyzmu w świecie, „Przegląd Rusycystyczny” 2008, nr 2, s. 76-95.

Laszczak M., Dziennik Bogdana Jańskiego. Próba interpretacji formalnej, „Studia Slavica” XII, Opole 2008, s. 57-65.

Laszczak M., Karolina Pawłowa w kręgu duchowości hezychastycznej. Poemat „podwójne życie”, „Studia Słowianoznawcze”, t. 9, Piotrków Trybunalski 2009, s. 83-104.

Laszczak M., W kręgu motywów mariologicznych Kuźminy-Karawajewej (Matki Marii), [w:] Kobiety w literaturze Słowian Wschodnich. red. H. Mazurek i B. Pawletko, "Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze" 21, Katowice 2011, s. 61-69.

Laszczak M., W kręgu filozofii ducha soborowości. Aleksy Chomiakow w interpretacji Jelizawiety Skobcowej, "Musica Antiqua" XVI, Acta Slavica, Bydgoszcz 2012, s. 43-51.

Laszczak M., Ekstaza miłości. Asceza w teorii i praktyce życiowej Jelizawiety Skobcowej (Matki Marii, 1891–1945), [w:] Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich, 11, Zmysły, pod. red. I. Malej, E. Tyszkowskiej-Kasprzak, Wrocław 2014, s. 173-183.

Laszczak M., Индийские инспирации в творчестве Елизаветы Кузьминой-Караваевой (Скобцовой) (1891–1945), [w:] Восток – Запад: диалог культур в пространстве русской словесности, Редакционная коллегия: Ван Вэньцянь, А.Х. Гольденберг, Д.Ю. Гулинов, Н.Е. Рябцева, Л.Н. Савина, Н.Е. Тропкина (отв. редактор), Волгоград 2015, s. 70-77.

Laszczak M., В кругу Богочеловеческой культуры. Из страниц исследований над жизнью и творчеством святой Матери Марии (Скобцовой) [w:] Pisarki Rosyjskiej Zagranicy w literaturze, kulturze, korespondencji. Seria „Luminarze Rosyjskiej Emigracji”, t. V, Olsztyn 2016, s. 171-180.

Laszczak M., Jak zostać świętą, czyli jak ocalić świat. Matka Maria Skobcowa (1891- 1945) w życiu i myślach o kulturze chrześcijańskiej [W:] Słowianie wschodni a europejskie tradycje kulturowe, pod red. H. Duć-Fajfer i J. Kuffla, Kraków 2019, s. 135-147.

Bibliografia przedmiotowa

Wywiady eksperckie. Wywiad z Wandą Laszczak, [w:] D.A. Myślak, G. Ojcewicz, Stara dusza. Fenomen Matki Marii (Skobcowej). Badania i materiały, Szczytno 2016, s. 249-256.

Autor hasła

Andrzej Szczepaniak