Władysław Floryan
ur. 16.10.1907 r. w Sieniawie, woj. lwowskie (obecnie Ukraina), zm. 2.03.1991 r. we Wrocławiu - historyk literatury, komparatysta, edytor, nauczyciel akademicki.
| |
|---|---|
| Imię i nazwisko | Władysław Leopold Floryan |
| Data i miejsce urodzenia | 16.10.1907, Sieniawa |
| Data i miejsce śmierci | 2.03.1991, Wrocław |
| Zawód | historyk literatury, nauczyciel akademicki |
Władysław Floryan z żoną Eugenią w 1966 r.
Władysław Floryan w 1966 r.
Władysław Floryan
Władysław Floryan był synem Stanisława, z zawodu murarza (zm.1917 r.) i Eleonory z d. Szymańskiej. Wcześnie stracił oboje rodziców, wychowywała go starsza siostra. Do szkoły początkowej uczęszczał w Sieniawie. Ukończył gimnazjum klasyczne w Przemyślu. W roku akademickim 1927/1928 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza (UJK) we Lwowie. Już na drugim roku został nagrodzony za pracę seminaryjną Twórczość poetycka Władysława Orkana. W 1930 r. został zatrudniony jako zastępca asystenta w Zakładzie Polskiej Literatury Porównawczej UJK. Jego mistrzem był profesor Eugeniusz Kucharski. Po latach tak wspominał:
Polonistyka lwowska była w tym czasie środowiskiem niesłychanie bogatym. Można mówić o eksplozji talentów naukowych. Tu przecież działali wielki Wilhelm Bruchnalski, Kazimierz Kolbuszewski, tu święcili tryumfy jako znakomici wykładowcy profesorowie Juliusz Kleiner i Roman Ingarden […] tu zaczynał karierę myśliciela i intelektualisty wielki Leon Chwistek. Najwięcej jednak zawdzięczam mojemu mistrzowi profesorowi Eugeniuszowi Kucharskiemu, znakomitemu komparatyście. [Cyt. za: W. Dybalska, Zobaczysz, z tej pestki wyrośnie drzewo, [w:] Taki zwyczajny. O profesorach Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005, s. 54].
Debiutował artykułem Kochanowski w roku jubileuszowym („Przegląd Humanistyczny” 1932, nr 1/2). W 1932 r. uzyskał tytuł magistra. W roku akademickim 1932/1933 przebywał jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej we Florencji i Rzymie, gdzie zbierał materiały na temat związków polsko-włoskich w czasach Renesansu. W latach 1934-1938 był animatorem Sekcji Bibliograficznej Zakładu Polskiej Literatury Porównawczej UJK, zespołu przygotowującego wydanie Bibliografii literackiej czasopism polskich za ostatnie ćwierćwiecze w. XIX. Niestety, tylko dwa pierwsze tomy tej bibliografii zostały wydane przed wojną. Tytuł doktora filozofii uzyskał na podstawie dysertacji „Pieśni” Jana Kochanowskiego wobec źródeł antycznych (1934). W 1935 r. wydawał miesięcznik młodzieży szkół średnich „Żagiew”. Do 1939 r. pracował jako młodszy, potem starszy asystent oraz adiunkt w Zakładzie profesora Kucharskiego. W 1939 r. po raz kolejny wyjechał do Włoch, gdzie na Uniwersytecie Rzymskim był lektorem języka polskiego. Wówczas zajmował się uporządkowaniem księgozbioru Bronisława Gubrynowicza w bibliotece Stacji Rzymskiej Polskiej Akademii Umiejętności.
Na początku II wojny światowej pracował we Lwowie w serwisie prasowym, nasłuchiwał włoskich stacji publicznych i wojskowych. Od 1940 do 22 czerwca 1941 r. zatrudniony został na stanowisku docenta w zespołowej katedrze literatury polskiej kierowanej przez Juliusza Kleinera w Uniwersytecie im. Iwana Franki. Po zajęciu Lwowa przez Niemców pracował jako robotnik w spółdzielni „Lwowski Dezynfekator”, a od stycznia 1942 r. jako urzędnik Polskiego Komitetu Opiekuńczego przy Radzie Głównej Opiekuńczej we Lwowie. Jednocześnie angażował się w tajne nauczanie na poziomie średnim i uniwersyteckim. Poślubił Eugenię Malikowską, która również była absolwentką lwowskiej polonistyki. W kwietniu 1944 r. wraz z żoną przeniósł się do jej rodziców w Sanoku, gdzie pracował jako profesor licealny. Tam urodzili się jego synowie: Marek i Jerzy Floryanowie. Cały dobytek i pamiątki zostawili we Lwowie, gdzie zamierzali wrócić, jednak miasto ponownie zajęła Armia Czerwona.
Pracę na uniwersytecie we Wrocławiu rozpoczął 15 kwietnia 1946 r. jako zastępca profesora. Kiedy władze nie zatwierdziły Katedry Literatury Porównawczej na Uniwersytecie Wrocławskim (UWr.), W.F. został adiunktem w Katedrze Literatury Polskiej. W czerwcu 1948 r. habilitował się w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie pracował profesor Kucharski. Praca habilitacyjna Forma poetycka „Pieśni” Jana Kochanowskiego wobec liryki renesansowej (Wrocław 1948) została napisana jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. W 1950 r. został docentem. Profesorem nadzwyczajnym mianowany został 20 marca 1954 r., a profesorem zwyczajnym 1 czerwca 1959 r. W epoce stalinowskiej oskarżany był o estetyzm i formalizm. Był organizatorem Wydziału Filologicznego na UWr. Prowadził zajęcia z edytorstwa i analizy tekstów literackich, wykładał komparastykę i literaturę powszechną, przygotowywał seminaria staropolskie i tekstologiczno-edytorskie. Był także kierownikiem Zakładu Literatury Powszechnej, Zakładu Literatury Staropolskiej, Zakładu Historii Literatury Polskiej, Zespołu Opracowania Dziejów Literatury Europejskiej, Pracowni Edytorskiej. W 1961 r. został dziekanem Wydziału Filologicznego, zaś od 1 września 1965 r. do 31 sierpnia 1968 r. był prorektorem do spraw nauki. Jesienią 1978 r. przeszedł na emeryturę, ale nadal prowadził uniwersyteckie ćwiczenia z edytorstwa, porządkował autografy Juliusza Słowackiego zawarte w kodeksach Biblioteki Ossolineum, wykładał w Studium Aktorskim przy Teatrze Polskim we Wrocławiu, sprawował redakcyjną opiekę nad monumentalnym wydaniem Dziejów literatur europejskich (druga część ostatniego tomu owego kompendium, trafiła na półki księgarskie już po śmierci Profesora w 1991 r.) i nad tomami Serii A „Prac Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”. W 1989 roku, z okazji osiemdziesiątych urodzin, odbyła się sesja naukowa jemu poświęcona, referaty wydrukowano w jednym z numerów periodyku Zakładu Naukowego im. Ossolińskich „Ze Skarbca Kultury” (1989, z. 49). Profesor Mieczysław Inglot tak pisał:
Biografia Profesora mieści się bez reszty - aż po zamieszkanie w „profesorskiej” dzielnicy wrocławskiej Oporów (mieszkali tam m.in. Tadeusz Mikulski, Stanisław Rospond, i Stanisław Bąk, mieszka zaś Bogdan Zakrzewski) - w porządku biograficznym większości jego uczelnianych kolegów, ludzi wyrzuconych z rodzinnego miasta i zakładających na ruinach nowy polski ośrodek uniwersytecki. Od początku swego pobytu we Wrocławiu wiąże Profesor swój życiorys z kolejną (po uniwersytecie) wielką, lwowsko-wrocławską instytucją, jaką jest Ossolineum [„Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 1991/1992, R.26/27, s.161-164].
Równolegle z pracą naukową i dydaktyczną na UWr. podejmował też inne wyzwania zawodowe. Pracował w „Książnicy-Atlas”, przeniesionej do Wrocławia ze Lwowa (do 1950 r.). Przez wiele lat pracował w Wydawnictwie Ossolineum jako doradca redakcyjny, był zatrudniony w Redakcji Specjalnej Wydawnictwa Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, gdzie zasłynął jako znawca nowoczesnych technik reprintu, wytrawny edytor, nieoceniony filolog. W Instytucie Badań Literackich redagował i adiustował Biblioteki Pisarzów Polskich, w latach 1953-1968 przygotował dziesięć tomów. Wynikało to przede wszystkim z trudnej sytuacji rodzinnej i materialnej (opieki nad chorą żoną oraz synem Markiem).
W.F. był badaczem i wydawcą klasycznych dzieł literatury polskiej (m.in. Jana Kochanowskiego, Juliusza Słowackiego i Adama Mickiewicza). Odnalazł pięć autografów Słowackiego uznanych za bezpowrotnie utracone i pierwodruki dzieł Kochanowskiego. W 1961 r. udał się do Francji na poszukiwanie zaginionych egzemplarzy Mickiewiczowskiej „La Tribune des Peuples”. W jednym z antykwariatów Paryża odnalazł 22 suplementy owego periodyku, które po powrocie do kraju przekazał Bibliotece Ossolineum. Zapoczątkował wydawanie serii fototypicznych reprodukcji arcydzieł literatury polskiej, wiernie oddających kształt oryginałów. Jego prace edytorskie wyróżniały się filologiczną precyzją, znawstwem i dociekliwością w rozbudowanym aparacie krytycznym. Jarosław Iwaszkiewicz nazywał go „detektywem naukowym”.
Należał do lwowskiego oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (członek zarządu od 1934 r.), Lwowskiego Towarzystwa Naukowego (1937-1939), Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego (1947-1991) oraz Komisji Historycznoliterackiej PAU. Był współpracownikiem Komisji Filologii Zachodnioeuropejskiej PAU, członkiem Komitetu Neofilologicznego PAN, Rady Naukowej przy Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Działał w Komitecie Redakcyjnym „Biblioteki Pisarzów Polskich” i w Komitecie Redakcyjnym Dzieł wszystkich Adama Mickiewicza. 23 marca 1976 r. został członkiem honorowym Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego.
Odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Odznaką Honorową „Zasłużony Nauczyciel” i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
Uroczystości pogrzebowe W.F. odbyły się 8 marca 1991 r. na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim. Bogusław Bednarek tak pisał po śmierci naukowca:
Władysław Floryan należał do elitarnego grona humanistów panujących nad rozległymi obszarami europejskiej kultury, obdarzonych wolą upowszechniania duchowych wartości. Ten znakomity filolog, erudyta i orator był jednocześnie świetnym dydaktykiem, umiejętnie kształtującym umysły, charaktery i gusty estetyczne swoich uniwersyteckich wychowanków. […] Był człowiekiem szlachetnym, na wskroś uczciwym, honorowym. Nie ulegając presji koniunktur, bronił pryncypiów moralnych i z podniesionym czołem znosił te uciążliwości życia, które w wielu krajach od dawna już nie nękają luminarzy kultury. [„Pamiętnik Literacki” 1992, z. 83/1, s. 266-267].
Bibliografia podmiotowa
Kuzik A., Bibliografia prac Władysława Floryana za lata 1932-1987, „Ze Skarbca Kultury” 1989, z. 49, s. 43-53.
Bibliografia przedmiotowa
Bednarek B., Władysław Floryan (16 października 1907 – 2 marca 1991), „Pamiętnik Literacki” 1992, z. 83/1, s. 260-268.
Dybalska W., Zobaczysz, z tej pestki wyrośnie drzewo, [w:] Taki zwyczajny. O profesorach Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005, s. 53-67.
Encyklopedia Wrocławia, red. J. Harasimowicz, Wrocław 2000, s. 195.
Ergetowski R., Floryan Władysław, [w:] Słownik badaczy literatury polskiej, red. J. Starnawski, t. 4, Łódź 2001, s. 107-111.
Inglot M., Prof. dr Władysław Floryan, 16.X.1907 - 2.III.1991, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 1991/1992, s.161-164.
Inglot M., Moje spotkania z Władysławem Leopoldem Floryanem (16.10.1907 – 2.03.1991), [w:] Księga wspomnień o zmarłych pracownikach powojennej polonistyki wrocławskiej, red. M. Ursel, Wrocław 2002, s. 200-211.
Kolbuszewski J., O twórczości naukowej Profesora Władysława Floryana, „Ze Skarbca Kultury” 1989, z. 49, s. 7-12.
Miodek J., Profesor Władysław Floryan jako mistrz słowa, „Ze Skarbca Kultury” 1989, z. 49, s. 13-16.
Rutkiewicz I., Sylwetki wrocławskich uczonych. Władysław Floryan, „Odra” 1966, nr 2, s. 64.
Sielicki S., Śp. Profesor Władysław Floryan (1907-1991), „Slavica Wratislaviensia” 1992, nr 74, s. 132-133.
Szczepaniec J., Związki Profesora Władysława Floryana z Biblioteką Ossolineum, „Ze Skarbca Kultury” 1989, z. 49, s. 37-42.
Autor hasła
Marta Kasprowska-Jarczyk (maj 2023)