Teresa Kaczmarek

Z Kresowianie na Śląsku
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

z d. Bętkowska, ur. 29.10.1929 r. w Tomaszgrodzie na Wołyniu (obecnie Ukraina), zm. 8.06.2022 r. w Opolu - pracownik administracyjny, aktywna propagatorka ruchu katyńskiego i kresowego.

Imię i nazwisko Teresa Kaczmarek
Data i miejsce urodzenia 29.10.1929, Tomaszgród
Data i miejsce śmierci 8.06.2022, Opole
Zawód pracownik administracyjny

Ojciec Mieczysław Bętkowski pochodził z Kielc. Urodził się 23.01. 1902 r. W 1919 r. jako ochotnik wstąpił do wojska polskiego, a po zakończonych walkach pozostał na Wołyniu. Pełnił służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza w Rokitnie, a następnie jako posterunkowy w Policji Państwowej, kolejno na Posterunku w Tomaszgrodzie pow. sarneński, we Włodzimierzu Wołyńskim, a od września 1939 r. w Swojczowie, pow. włodzimierski.

Matka Helena zmarła prawdopodobnie na gruźlicę, osierocając córkę Teresę. Dziecko zostało pod opieką dziadka i ojca.

Po napaści Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 r. w wyniku sowieckich represji ojciec został internowany w obozie specjalnym w Ostaszkowie, a następnie zamordowany w Twerze wiosną 1940 r. Zginął, jak ponad 24 tysiące Polaków – ofiar zbrodni dokonanej na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r., nazwanej po ujawnieniu - zbrodnią katyńską. 10-letnia Terenia została sierotą. Grób Ojca znajduje się obecnie na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje. W 2008 r. Mieczysław Bętkowski został pośmiertnie mianowany przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego na stopień aspiranta.

Dzieciństwo Teresy było traumatyczne. Jako sierota została przygarnięta przez rodzinę znajomych ojca. Losy powojenne sprawiły, że trafiła do Opola. W rodzinnych wspomnieniach pozostały strzępy opowieści o tym jak sama, pieszo przedarła się do Polski w czasie Świąt Wielkanocnych w 1945 r.

W Opolu uzyskała wykształcenie ekonomiczne w Zespole Szkół Ekonomicznych (obecnie im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”), a następnie podjęła pracę w Instytucie Śląskim na ul. Luboszyckiej, który na fali odwilży po ciężkich czasach stalinowskich, rozpoczął działalność dnia 9 maja 1957 r. Z tą placówką T. Kaczmarek była związana do emerytury, zaczynając pracę od stanowiska księgowej, a kończąc na stanowisku vice-dyrektora do spraw administracyjnych. W Opolu założyła rodzinę. Wyszła za mąż za Seweryna Kaczmarka, miała dwoje dzieci: córkę Marię i syna Aleksandra. W tym okresie zawiązała trwałe przyjaźnie i znajomości, o które wraz z mężem bardo dbała. Przyjaciele zawsze mogli na nią liczyć. Teresa Kaczmarek była osobą czynu, pełną energii i potrzeby działania. Miała twórczy umysł i umiejętność mobilizowania innych. Wzbudzała szacunek. Praca zawodowa nie była jednak dla niej wszystkim. Zapytana będąc już na emeryturze kim chciała by być, gdyby mogła wybrać raz jeszcze, bez wahania odpowiedziała , że zajęła by się działalnością społeczną. I tak też było. Do późnego wieku intensywnie pracowała społecznie.

Kiedy w Polsce po roku 1989 najbliżsi krewni Ofiar zbrodni katyńskiej zaczęli organizować się w Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich, T. Kaczmarek była wśród pierwszych, którzy utworzyli najpierw Koło przy Dolnośląskiej Rodzinie Katyńskiej, a wkrótce samodzielne Stowarzyszenie Rodzina Katyńska w Opolu. Okazało się bowiem, że właśnie na terenie województwa mieszka kilkadziesiąt rodzin Ofiar zbrodni katyńskiej, a połowa z nich pochodziła z Kresów. Przez 15 lat T. K. była Prezesem tego Stowarzyszenia, a także członkiem Rady Federacji Rodzin Katyńskich. Celem działania Federacji, a także wszystkich Stowarzyszeń Rodzin Katyńskich było odkrywanie i głoszenie prawdy o zbrodni katyńskiej, odnalezienie Ofiar i godne Ich upamiętnienie poprzez zakładanie Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu, Miednoje i Charkowie, oraz w innych miejscach ich męczeńskiej śmierci. W 2000 r. rodziny i bliscy pomordowanych mogli uczestniczyć w otwarciu i poświęceniu cmentarzy w Katyniu, Charkowie i Miednoje. Zdolności organizacyjne Teresy Kaczmarek uwidoczniły się kiedy z jej inicjatywy zorganizowano kilka wypraw-pielgrzymek do Ostaszkowa, Tweru, Miednoje i Katynia. Brali w nich udział bliscy Ofiar nie tylko z Opolszczyzny. Jedną z takich wypraw na Cmentarz w Katyniu zorganizowała dla młodzieży z Opolszczyzny, w nagrodę za udział w ogłaszanych konkursach o tematyce katyńskiej. Władze i społeczność Opola, a także władze Federacji widziały i ceniły aktywność Opolskiej Rodziny Katyńskiej. Z okazji 15-lecia działalności i zorganizowanej w związku z tym wystawy „15 lat na Ziemi Opolskiej”, na ręce prezes T. Kaczmarek kierowane były liczne podziękowania i wyrazy uznania. Otrzymała je od: Zarządu Federacji Rodzin Katyńskich, od Zarządu i pracowników BOT Elektrownia Opole S.C. (Elektrowni Bełchatów – Opole –Turów), od Sekretarza Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, a także od licznych przyjaciół.

Prezes Zarządu Federacji Rodzin Katyńskich Włodzimierz Dusiewicz tak napisał:

Zasługi jakie dla całej społeczności katyńskiej wniosły osoby z Opolskiej Rodziny Katyńskiej są znane i doceniane na terenie Polski jak również poza granicami. (…). Do najważniejszych i największych Pani zasług należy niewątpliwie doprowadzenie do posiadania własnego sztandaru, jak również urzeczywistnienie pomysłu postawienia Krzyża Katyńskiego w Szawlach na Litwie w czasie zorganizowanej tam uroczystości. Gratulujemy także zorganizowanej podsumowującej Waszą 15-letnią działalność wystawy w Urzędzie Wojewódzkim w Opolu. Jest ona potrzebnym przedsięwzięciem wyjścia z problemem katyńskim do władz miejskich, samorządowych i wojewódzkich. [Materiały rodziny Marii Jarlińskiej (córki T. Kaczmarek)]

Dorobek społeczny to nie tylko działalność w ruchu katyńskim. 19 stycznia 1991r. z inicjatywy T. Kaczmarek, związanej wtedy z Instytutem Śląskim w Opolu, powstaje Opolski Oddział Stowarzyszenia „ spólnota Polska”, której przedmiotem zainteresowania stały się m.in. środowiska polskie z Kresów. W ramach działalności organizowano wystawy fotografii dokumentujące życie Polaków na Wschodzie, popularyzowano działalność polskich zespołów artystycznych z Kresów, organizowano występy muzyczno-wokalne i kolędnicze na Opolszczyźnie. Oddział wspierał też swoją pomocą parafian Kościoła Rzymsko-Katolickiego na Wschodzie, zbierał pieniądze na odbudowę i remonty zaniedbanych świątyń w Dunajowicach, Zabrodziu, Stojanowie, a także przekazał wyposażenie do sześciu nowych, odnowionych. Organizowano też turnusy rehabilitacyjne dla seniorów. Dla Polaków z Litwy, Białorusi i Ukrainy przekazywano żywność, odzież i leki, oraz sprzęt dla osób z niepełnosprawnościami. W okolicach świąt przekazywano żywność, książki i zabawki dla dzieci, zebrane w ramach współpracy z samorządami gminnymi, domami kultury, Kołami Gospodyń Wiejskich. Ważną częścią działalności Opolskiego Oddziału Wspólnoty Polskiej były akcje organizowania wypoczynku dla dzieci ze Wschodu.

W ramach akcji „Lato z Polską” na Opolszczyznę przyjeżdżały dzieci z Ukrainy, Białorusi, Litwy i Łotwy. Była to znakomita akcja doskonalenia języka przodków, poznawania polskiej kultury i historii.

Teresa Kaczmarek przez wiele lat współpracowała też z Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Opolu-Łambinowicach (CMJW). W 2003 r. została powołana przez Marszałka Województwa Opolskiego na członka Rady Muzeum. Za tę współpracę i osobisty wkład i zaangażowanie na rzecz promocji i rozwoju CMJW otrzymała pisemne podziękowanie i wyrazy uznania.

W kwietniu 2005 r. Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych uhonorował Teresę Kaczmarek medalem „Pro Memoria” za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu.

Teresa Kaczmarek wraz z mężem czynnie brała udział w pracach komitetów obywatelskich, związanych z ruchem Solidarności, w czasie wolnych wyborów do sejmu i senatu RP, w czerwcu 1989r.

Spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Opolu, na Półwsi.

Bibliografia przedmiotowa

Materiały rodziny Marii Jarlińskiej (córki T. Kaczmarek).

Informacje Marii Matlachowskiej (Opolska Rodzina Katyńska).

Informacje Opolski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

Autor hasła

Maria Jarlińska