Tadeusz Stożek
ur. 9.05.1923 r. w Krakowie, zm. 4.11.1995 r. we Wrocławiu, filolog, bibliotekarz, bibliotekoznawca.
Imię i nazwisko | Tadeusz Stożek |
Data i miejsce urodzenia | 9.05.1923, Kraków |
Data i miejsce śmierci | 4.11.1995, Wrocław |
Zawód | filolog, bibliotekarz, bibliotekoznawca |
Tadeusz Stożek pochodził z inteligenckiej rodziny, był synem wybitnego matematyka, przedstawiciela lwowskiej szkoły matematycznej – prof. Włodzimierza Stożka (1883–1941) i Emilianny (Anny) z Chwistków (1885–1960). Wkrótce po jego narodzinach rodzice wraz z trojgiem starszego rodzeństwa przenieśli się do Lwowa, gdzie ojciec objął prowadzenie Katedry Matematyki Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej Politechniki Lwowskiej. Tam do 1946 r. Tadeusz spędził dzieciństwo i młodość naznaczone tragicznymi wydarzeniami, które rozegrały się w nocy z 3 na 4 lipca 1941 r. Wówczas prof. W. Stożek został aresztowany z dwoma najstarszymi synami oraz liczną grupą polskich wykładowców przez Niemców i rozstrzelany na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie. Odpowiedzialność za utrzymanie rodziny spadła na barki osiemnastoletniego wówczas Tadeusza, który w 1941 r. ukończył już 10-letnią szkołę średnią. By utrzymać rodzinę musiał podjąć ciężką pracą fizyczną na Kolei Lwowskiej, która w tych trudnych czasach była jednym z głównych pracodawców w mieście. Dodatkowym jego zajęciem była praca w charakterze karmiciela wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla we Lwowie.
W 1946 r. Tadeusz Stożek wyjechał z Lwowa i jako expatriant osiedlił się wraz z matką we Wrocławiu. W dzielnicy Oporów, przy ul. Ostroroga 30, wdowa po prof. W. Stożku otrzymała dom za zasługi męża dla polskiej nauki. W tym samym roku Tadeusz rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Wrocławskim, ale ze względu na problemy finansowe i konieczność opieki nad matką podjął pracę w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, początkowo jako stypendysta (1946–1948), a później jako bibliotekarz (jeszcze przed zakończeniem studiów) w Oddziale Rękopisów i Starych Druków, gdzie pracował do końca sierpnia 1954 r. Dodatkowo dorabiał przez całe lata przepisywaniem na maszynie różnych prac zleconych. Jego dom był przystanią dla wielu studentów, którzy mieli problem ze znalezieniem noclegu, bądź szukali wygodnego miejsca do nauki. Jak wspomina F. Sawicka:
Był to dom niezwykle oryginalny i gościnny, bywało tu wielu stypendystów [F. Sawicka, Stypendyści – praktykanci w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w latach 1946–1953 [„Ze Skarbca Kultury” 1983, z. 37, s. 205-234].
W 1950 r. wraz z Mieczysławem Klimowiczem, także stypendystą Biblioteki Ossolińskich, Tadeusz Stożek podjął pracę przy sortowaniu i katalogowaniu zbiorów archiwum Armii Krajowej i lwowskiej prasy konspiracyjnej, niestety materiały te zostały skonfiskowane przez Urząd Bezpieczeństwa i prawdopodobnie trafiły do Wojskowego Instytutu Historii w Rembertowie.
W 1952 r. ukończył studia uzyskując stopień magistra polonistyki pod kierunkiem prof. Stanisława Kolbuszewskiego. We wrześniu 1954 r. wraz ze swoim promotorem przeniósł się do Opola, by podjąć pracę naukową w organizującej się dopiero Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP). Początkowo pracował jako adiunkt, od 1956 r., ze względu na kwalifikacje i zdobyte już doświadczenie zawodowe, objął stanowisko kierownika Biblioteki Głównej WSP. Posiadaną wiedzę i umiejętności z okresu pracy w Bibliotece Ossolineum wykorzystał w tworzeniu księgozbioru naukowego, pozyskując cenne nabytki z różnych ośrodków uniwersyteckich z kraju, ze zbiorów prywatnych i darów oraz kupna. Kompletował kolekcję zbiorów śląskich z myślą o przyszłym warsztacie badawczym historyków. Był członkiem Senackiej Komisji Bibliotecznej, która sprawowała pieczę nad prawidłowym funkcjonowaniem Biblioteki. Jednocześnie pracował naukowo i prowadził wykłady z bibliotekoznawstwa. Pod koniec lutego 1965 r. na własną prośbę przeniósł się do Biblioteki Punktów Konsultacyjnych Politechniki Śląskiej w Opolu, by po ich przekształceniu w samodzielną placówkę naukowo-dydaktyczną, objąć kierownictwo nowotworzonej Biblioteki Wyższej Szkoły Inżynierskiej, o co usilnie zabiegał ówczesny rektor WSI, doc. Rościsław Oniszczyk. Podjął on cały ciężar prac organizacyjnych, kształtowania i doboru księgozbioru, pozyskiwania środków oraz zapewnienia właściwego warsztatu pracy naukowo-dydaktycznej pracownikom i studentom WSI. Tadeusz Stożek był współautorem indeksów do Inwentarzy Ossolineum, pracował w redakcji ,,Kwartalnika Opolskiego”, brał udział w pracach Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, zasiadał w Komisji Bibliotekoznawstwa i Bibliografii. Stworzył „Monografię kalendarzy polskich” dla Instytutu Badań Literackich PAN. Na podstawie oceny dorobku naukowego i organizacyjnego Komisja Egzaminacyjna przy Ministerstwie Nauki przyznała mgr. Tadeuszowi Stożkowi stanowisko bibliotekarza dyplomowanego. Było to pierwsze i przez długi okres czasu jedyne takie stanowisko na Opolszczyźnie. W Wyższej Szkole Inżynierskiej pracował w latach 1965-1975, następnie przeniósł się do Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, gdzie podjął pracę w Dziale Rękopisów, prowadził prace badawcze, specjalizował się w opracowaniu rękopisów i starodruków.
Żona Anna, lekarz pulmonolog, zmarła, gdy Tadeusz Stożek pracował jeszcze w Opolu, doczekali się czworga dzieci: Barbary, Doroty, Kajetana i Pawła.
Pochowany we Wrocławiu.
Bibliografia podmiotowa
Stożek T., Gospodarek T., Górnośląskie kółka Filaretów, „Kwartalnik Opolski” 1955, nr 3/4, s. 95-102.
Stożek T., Smak S., Teatry amatorskie w latach 1900–1917, Opole 1959.
Stożek T., Badura-Simonides D., Stanisława Kolbuszewskiego 25 lat pracy na katedrze profesorskiej, „Zaranie Śląskie” 1960, z. 2, 334-338.
Stożek T., Biblioteka Główna Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, „Pomagamy Sobie w Pracy” 1963, nr 3, s. 6-8, tab.
Stożek T., Na ziemiach Śląska Pruskiego, [w:] Pisarze śląscy w XIX i XX wieku, red. Z. Hierowski, Wrocław 1963, s. 7-95.
Stożek T., Przyczynek do dziejów polskiego teatru amatorskiego na Śląsku, „Kwartalnik Opolski” 1963, nr 1, s. 73-89.
Stożek T., Badura-Simonides D., Stanisław Kolbuszewski (1901–1965), „Zaranie Śląskie” 1965, z. 2, s. 605-608.
Bibliografia przedmiotowa
Dawidowicz A., Wspomnienia o Leonie Chwistku, Hugonie Steinhausie i Włodzimierzu Stożku, „Wiadomości Matematyczne” 1981, t. 23, nr 2, s. 232-24.
Sawicka F., Stypendyści – praktykanci w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w latach 1946–1953, „Ze Skarbca Kultury” 1983, z. 37, s. 205-234.
Bryll I., W służbie czytelnika – Tadeusz Stożek, [w:] Szli do ludzi z książką: sylwetki bibliotekarzy Opola, red. H. Gąszczyńska, E. Kieszczyńska, M. Klimczyk, J. Kościów, A. Solka, Opole 1987, s. 181- 185.
Sawicka F. Biblioteka Ossolineum w powojennym 45-leciu. Fakty, wspomnienia, „Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1992, z. 1, s. 283-292.
Bryll I., Tadeusz Stożek 1923-1995. Z żałobnej karty, „Bibliotekarz” 1996, nr 6, s. 34-35.
Matwiejczuk W., Kształtowanie i rozwój Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego w latach 1950–2011, „Bibliotekarz Opolski” 2012, nr 3, s. 46-56.
Czerwińska E., Z kart historii – sylwetki bibliotekarzy zasłużonych dla Biblioteki Głównej Politechniki Opolskiej, [w:] Biblioteka w środowisku współczesnej uczelni wyższej. Księga jubileuszowa 45-lecia Biblioteki Głównej Politechniki Opolskiej 1966-2011, red. E. Czerwińska i A. Jańdziak, Opole, 2010, s. 127-138.
Matwiejczuk W., Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego 2001-2011. Daty i fakty, Opole 2011, s. 125-126.
Z Kresów do Opola. Kresowe wspomnienia pracowników opolskiej uczelni technicznej w esejach Teresy Zielińskiej, red. E. Czerwińska i A. Jańdziak przy współpracy nauk. M. Kalczyńskiej, Opole 2014, s. 123-126.
Alfabetyczny wykaz osób zatrudnionych w instytucie prof. Rudolfa Weigla i zawody niektórych z nich po II wojnie światowej, [w:] https://www.lwow.com.pl/weigl/weiglowcy.html [dostęp: 29.10.2022].
Sterniuk-Gronek L., Pół wieku wśród regałów, [w:] https://wu.po.opole.pl/pol-wieku-wsrod-regalow/ [dostęp: 7.11.2022].
Autor hasła
Anna Błaszczyk