Stanisław Ganowski

ur. 19.09. 1909 r. w Stryjówce koło Zbaraża woj. tarnopolskie (obecnie Ukraina),  zm. 04.04.1995 r. w Oleśnicy, woj dolnośląskie – harcerz, żołnierz Armii Krajowej, duchowny rzymskokatolicki

Imię i nazwisko	ks. Stanisław Ganowski
Data i miejsce urodzenia	19.09.1909, Stryjówka
Data i miejsce śmierci	4.04.1995, Oleśnica
Zawód	duchowny rzymskokatolicki

Stanisław Ganowski urodził się w wielodzietnej rodzinie Michała i Katarzyny z domu Marczak we wsi Stryjówka koło Zbaraża. Uczęszczał do Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Zbarażu,  należał do harcerstwa. W latach 1930-1935 odbył studia teologiczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1935r. w katedrze lwowskiej z rąk abpa Bolesława Twardowskiego (1864-1944). Pierwszą jego placówką była parafia w Pomorzanach (woj. lwowskie), gdzie pracował w latach 1935-1937. Prowadził także katechezę w kilku okolicznych szkołach, był kapelanem Związku Harcerstwa Polskiego, uczestniczył w światowym zlocie harcerskim w 1936 r. w Spale. Został szybko doceniony jako pracowity i uczciwy duszpasterz. W 1937 r. został mianowany proboszczem w Sokołówce Hetmańskiej w powiecie złoczowskim, gdzie  przebywał do 1941 r. W tym czasie  uczestniczył w tragicznych wydarzeniach  związanych  z wojną i okupacją. Tylko dzięki przypadkowi, zawdzięczał ocalenie, gdy w czasie pierwszej okupacji radzieckiej (1939-1941) uniknął aresztowania. Oficer radziecki przeszukując mieszkanie znalazł jego pracę magisterską na temat rosyjskiego pisarza, Lwa Tołstoja i darował mu życie. Gdy w lipcu  1941 r. banderowcy ukraińscy wspólnie z Niemcami  napadli na Sokołówkę Hetmańską, aresztowano 15 Polaków, wśród których był ks. Ganowski. Udało mu się uciec.  Pozostali zostali rozstrzelani. Ks. Ganowski wspominał:  

[Cyt.: ] – „Otrzymałem najpierw od nacjonalistów ukraińskich „wyrok”, napisany na świstku papieru, podpisany przez watażka 65 banderowskiego. W nocy z 13/14 lipca 1941r. przyszli sami do Sokołówki Hetmańskiej. Zarośnięci, brudni, cuchnący „horiłką”, obwieszeni niemiecką bronią. Pod lufami automatów wyprowadzili z plebanii i dołączyłem do grupy parafian, złożonej z 14 osób, z rękoma na plecach powiązanymi drutem. Jeden z prowadzonych na śmierć załamał się i zaczął prosić o litość. Już po krótkiej chwili twarz przypominała krwawą plamę, w jaką zamieniły ją kolby karabinów. Krztusił się wybitymi zębami, łzy mieszały się z krwią. Nie został rozstrzelany, jak pozostali. Rozpruto mu brzuch bagnetem. Powstało zamieszanie, wówczas uciekłem w mrok. Posypały się za mną serie z automatów. Przypadłem do ziemi, znów się poderwałem, skręciłem w bok. Goniły mnie kule i ukraińskie przekleństwa, a ja uciekałem, co sił w nogach, i uratowałem się”. [http://www.lwow.com.pl/historia.html – Historia Kościoła we Lwowie od 1939 r., dostęp: październik 2023 r.].

Po tych wydarzeniach ks. Ganowski rozpoczął działalność konspiracyjną jako kapelan w szeregach Armii Krajowej. W 1943 r. został proboszczem parafii w Brzuchowicach, gdzie przebywał do 1945 r. Do czasu przymusowego przesiedlenia na Ziemie Zachodnie, działał jeszcze krótko we Lwowie, prowadząc m.in. tajne nauczanie z języka polskiego i historii.

W 1945 r. został ekspatriowany na Dolny Śląsk, zatrzymał się w Ząbkowicach Śląskich. Następnie pełnił funkcje kapłańskie w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Żarowie. Od 15 lipca 1953 r. do  23 listopada 1954 r. był proboszczem tej parafii. Następnie posługiwał w  Strzegomiu i Zbytowie, gdzie w 1982 r. przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Oleśnicy. Przez wiele lat pomagał księżom w parafii św. Jacka w Oleśnicy. W książce Martyrologia duchowieństwa polskiego  (1965) opisane zostały przeżycia wojenne ks. St.  Ganowskiego. Był aktywnym członkiem Towarzystwa Miłośników Lwowa, kapelanem Kresowian w Oleśnicy. Wspomina się  go jako wielkiego patriotę, wspaniałego mówcę, który interesująco opowiadał o pięknie Lwowa i bohaterstwie Orląt Lwowskich.

W 1970 r. został uhonorowany wyróżnieniem kościelnym Expositorium Canonicale, E.C. , nadawanym księżom diecezjalnym przez biskupa w uznaniu za zaangażowanie w posłudze duchownej, bądź na wniosek dziekana lub wiernych.

Zmarł w Oleśnicy, pochowany na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu.

Bibliografia przedmiotowa

Kubiak M., Mieszkańcy Stryjówki koło Zbaraża w świetle spisu familiji i wspomnień, Zielona Góra 2019.

Leszczyński M., Księża diecezjalni ekspatrianci Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego. Słownik Biograficzny, Warszawa 2020, s.217-218.

Malicki Z., Kronika Parafii Żarów, Żarów [br.w].

Mulka L., Ksiądz kanonik Stanisław Ganowski (1909-1995), „Semper Fidelis” 1997, nr 5(36), s.33.                    

Szołdraski W., Martyrologia duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką 1939 – 1945, Rzym 1965.

Tusiński B.K.,  Męczeństwo duchowieństwa rzymskokatolickiego

na terenie archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1939-1945,

http://www.lwow.com.pl/historia.html – Historia Kościoła we Lwowie od 1939 roku, dostęp: październik 2023 r.

https://www.labiryntarium.pl/gmina-zarow/1620-ksiezazarow.html, dostęp: październik 2023 r.

Autor hasła

Maria Kalczyńska