Stanisław Flak

ur. 6.02.1932 r. w miejscowości Sawicze, pow. wołożyński, woj. nowogródzkie (obecnie Białoruś), zm. 22.05.2019 r. w Tłustomostach, pow. głubczycki – Sybirak.

Imię i nazwisko	Stanisław Flak
Data i miejsce urodzenia	6.02.1932, Sawicze
Data i miejsce śmierci	22.05.2019, Tłustomosty
Zawód	bankowiec

Stanisław Flak pochodził z rodziny rolniczej. Matka – Anna z d. Hryniewicz (brak daty urodzenia i śmierci.), zajmowała się gospodarstwem domowym. Ojciec Stanisław (ur. 1894 r. w Psarach, pow. będziński, zm. w 1957 r. w Tłustomostach, pow. głubczycki) brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Był nadleśniczym i został wychowany przez swoich rodziców w duchu patriotycznym. Po wojnie odziedziczył gospodarstwo po swojej matce. Małżeństwo miało czwórkę dzieci: Stanisława, Romanę, Kazimierę i Józefę. Rodzina Flaków została deportowana w głąb ZSRR 10.02.1940 r.:

Po załadunku bagażu na sanie, przewieziono ich do stacji Lepieszki, oddalonej ok. 3 km od ich domu. Tam były już podstawione wagony towarowe zapełnione innymi rodzinami. Zesłańcy podróżowali przez Lidę, Grodno, Wilno, gdzie uzupełniono transport kolejnymi Polakami, a następnie Mińsk, Homel, Kursk, Woroneż, Saratów, Samarę, Ufę, Czelabińsk, Kurgan i Pietropawłowsk. Po kilku tygodniach podróży dotarli do miejscowości Makienka w północnej części Kazachstanu, położonej w akmolinskiej obłasti. Ze stacji kolejowej rodziny zesłańców przetransportowano ciężarówkami w step do miejscowości Stepniak, oddalonej ok. 40 km od Makienki. Tam osiedlono ich w sześciu barakach, wybudowanych na obrzeżach miasta. Do łagru w Stepniak NKWD zwoziło Polaków, Kirgizów, Ukraińców, Gruzinów oraz Czeczeńców. Ojciec i matka Stanisława pracowali w kopalni złota. Ojciec pod ziemią, a matka przy młynach na powierzchni kopalni, gdzie przerabiano rudę. Oboje  pracowali w bardzo ciężkich warunkach, stojąc w wodzie. Latem, Stanisław jako małoletni pasał w stepie bydło ze swoimi kolegami. Zimą musiał chodzić do szkoły, gdzie uczono tylko po rosyjsku. Po ukończeniu 13. roku życia zaczął pracować w kopalni, na początku jako pomocnik ślusarza, a następnie samodzielnie tocząc metalowe tuleje. 15.03.1945 r. przewieziono zesłańców z osiedla Stepniak na Ukrainę, do kołchozu „Zaria” w dniepropietrowskiej obłasti. Transportowane rodziny zakwaterowano w dużej świetlicy, gdzie znajdowały się tylko  same łóżka [wywiad].

W kołchozie rodzina Flaków pracowała aż do 9 marca 1946 r., tzn. do momentu wyjazdu do Polski, na Ziemie Odzyskane. Ojciec, który został zdemobilizowany, a następnie zatrudniony w delegaturze głubczyckiego Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, odebrał ich z transportu w Kędzierzynie (pociąg jechał do Zielonej Góry). Miał już wówczas załatwione mieszkanie w Głubczycach. Potem przenieśli się do miejscowości Tłustomosty. Z tułaczki z Kazachstanu powrócili wszyscy członkowie rodziny Flaków: ojciec z Berlina po zakończeniu działań wojennych we wrześniu 1945 r. (na froncie był kilka razy ranny) oraz matka, trzy siostry i Stanisław. W 1946 r. podjął przerwaną podczas wojny naukę. Ukończył szkołę powszechną, a następnie 5-letnie Technikum Handlu Rolnego w Karolewie pod Kętrzynem na Mazurach. Ożenił się z Marią (brak panieńskiego nazwiska ur. 25.02.1937 r. w miejscowości Przerytka, pow. kostopolski, zm. 18.01.2017 r. w Tłustomostach, pow. głubczycki), z którą miał dwie córki – Bożenę i Jolantę. Po przyjeździe do domu pracował kolejno w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Nasiedlu, w Powiatowym Zarządzie Kółek i Organizacji Rolniczych w Głubczycach, w Gminnej Spółdzielni w Baborowie oraz w Banku Spółdzielczym w Baborowie na stanowisku dyrektora.

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1984), Krzyżem Zesłańców Sybiru (2005).

Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Tłustomostach.

Bibliografia przedmiotowa

Szymczyna A., Maler K., Głubczyccy Kresowianie i Sybiracy, Głubczyce 2015, s. 310-315.

Wywiad przeprowadzony w Tłustomostach, pow. głubczycki ze Stanisławem Flakiem 13.05.2013 r. (Nagranie w zbiorach Arkadiusza Szymczyny).

Autor hasła

Arkadiusz Szymczyna [lipiec 2022 r.]