Stanisław Żebrowski

pseudonim „Lancet”, „Przyjaciel”, ur. 18.10.1917 r. w Charkowie (obecnie Ukraina), zm. 12.04.1979 r. w Paryżu – żołnierz Armii Krajowej, lekarz neurolog.

Imię i nazwisko	Stanisław Adam Żebrowski
Data i miejsce urodzenia	18.10.1917, Charków
Data i miejsce śmierci	12.04.1979, Paryż
Zawód	wojskowy, lekarz neurolog

Stanisław Żebrowski był synem Edwarda (1873-1930) i Marii  Wołczaskiej (lub Wołczańskiej). Jego ojciec był profesorem medycyny wewnętrznej w Uniwersytecie w Charkowie. Po I wojnie światowej rodzina Żebrowskich przeniosła się do Warszawy. S.Ż. ukończył tam Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego i w 1935 r. zdał maturę. W latach 1935-1936 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Rozpoczął studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Od drugiego roku studia kontynuował w Wilnie na Uniwersytecie Stefana Batorego (USB). Wziął udział w wojnie obronnej jako podporucznik rezerwy. Po zamknięciu USB w 1939 r. kontynuował studia na litewskim uniwersytecie w Kownie, gdzie w 1942 r. uzyskał dyplom lekarza (nostryfikowany w 1946 r. na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego). Pracował kolejno w: szpitalu w Oszmianie (1942-1943), Szpitalu na Antokolu w Wilnie (1943-1944) oraz Szpitalu Psychiatrycznym w Wilnie jako ordynator (1944-1945). W 1944 r. poślubił Jowitę Annę Sicińską. Miał córkę Jowitę Jadwigę (ur. 1945).

Działał w Kierownictwie Dywersji Armii Krajowej (Kedyw). W Oszmianie należał do Inspektoratu “F”. Służył jako lekarz w 13 Mołodeczańskiej Brygadzie „Nietoperza”. Działał pod pseudonimami „Lancet” i „Przyjaciel”. Został aresztowany w Wilnie 17 stycznia 1945 r. przez NKWD i wywieziony do obozu w miejscowości Stalino (podobóz nr 9), gdzie pracował jako lekarz. Z obozu został zwolniony jesienią 1945 r.

19 listopada 1945 r. w ramach przesiedleń przyjechał do Torunia. W latach 1945-1946 był asystentem w Zakładzie Neurofizjologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1946 r. pracował w Klinice Neurologii Akademii Lekarskiej w Gdańsku. W tym mieście w 1949 r. uzyskał doktorat na postawie pracy O zapaleniu guzkowym okołotętniczym ze szczególnym uwzględnieniem zespołów wielonerwowych, która była drukowana w piśmie „Neurologia Polska”. W 1951 r. został zatrudniony w Klinice Neurologii Akademii Medycznej w Krakowie. W latach 1955-1956 przebywał z ekipą PCK w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej, gdzie był konsultantem w klinice w Hamhyng. Tam zebrał materiał do pracy habilitacyjnej Obraz kliniczny paragonimozy mózgu, którą obronił w Krakowie w 1960 r. Od 1962 r. był docentem etatowym.

Od 1 października 1966 r. przebywał na Górnym Śląsku. Został powołany na kierownika Katedry i Kliniki Neurologii w Zabrzu-Rokitnicy. Uruchomił na Śląskiej Akademii Medycznej pierwszą w regionie Pracownię Elektromiograficzną. Jego najbliższym współpracownikiem był Stanisław Stefanko. W latach 1966-1971 był specjalistą wojewódzkim w zakresie neurologii w województwie katowickim. Od 1968 r. był konsultantem szpitala MSW w Katowicach. We Wspomnieniu pośmiertnym tak o nim pisano:

Stanisław Żebrowski był wysoko cenionym nauczycielem studentów i lekarzy. Cechowała go bezpośredniość. Serdeczność i życzliwość, która zobowiązywała jego uczniów bardziej niż formalna dyscyplina. Jako lekarz wyróżniał się prostotą, ludzką dobrocią w stosunku do chorych, o którą coraz trudniej we współczesnej naukowej i technicznej medycynie. [„Neurologia i Neurochirurgia Polska” 1980, nr 2, s. 233].

Był najlepszym w Polsce znawcą neurologii tropikalnej, dlatego w 1971 r. został oddelegowany przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej do Algierii, gdzie zorganizował Klinikę Neurologii na Uniwersytecie w Oranie. Przez Algierczyków nazywany był „lekarzem biednych ludzi”. W 1978 r. ze względu na stan zdrowia przeszedł na emeryturę, korzystając z uprawnień kombatanckich.

Należał do Polskiego Towarzystwa Neurologicznego (PTN), w latach 1961-1966 był przewodniczącym Krakowskiego Oddziału tego towarzystwa. Po przeprowadzce na Górny Śląsk działał w Oddziale Śląskim PTN (wieloletni zastępca przewodniczącego). Był członkiem World Federation of Neurology (Światowej Federacji Neurologii). W latach 1949-1950 był sekretarzem redakcji „Neurologii i Neurochirurgii Polskiej”.

Odznaczony: Medalem X-lecia PRL (1954); Sztandarem Pracy II klasy Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej (1957).

Został pochowany w Krakowie na cmentarzu Bronowickim.

Pół roku po śmierci S.Ż. (13 listopada 1979 r.), w Instytucie Neurologii Akademii Medycznej w Krakowie, zorganizowano sesję naukową jemu poświęconą.

Bibliografia podmiotowa

Żebrowski S., Znaczenie krwotoku siatkówki w rozpoznaniu różnicowym krwotoku podpajęczynówkowego "samoistnego" i objawowego, Warszawa 1949.

Dowżenko A., Jakimowicz W., J. Bromowicz J., Żebrowski S., Choroby układu nerwowego : podręcznik dla studentów, Warszawa 1966.

Bibliografia przedmiotowa

Brożek K., Wydział lekarski Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, „Annales Academiae Medicae Silesiensis” 1999, vol. 38-39, s. 115-136.

Rauch J., Brożek K., Prudel N., Lekarze wileńscy - ich wkład i powstanie i rozwój Śląskiej Akademii Medycznej, [w:] Między Śląskiem a Wileńszczyzną, red. K. Heska-Kwaśniewicz, J. Januszewska-Jurkiewicz, E. Żurawska, Katowice 2019, s. 325-338.

Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 2, z. 3, Warszawa 2000, s. 111-114.

Słownik Polski Walczącej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej, Bydgoszcz 1995. T 3, s. 120-121.

Snasin W., Inspektorat „F” Okręgu Wileńskiej Armii Krajowej, Bydgoszcz 1997.

Szkoły Lwowska i Wileńska – ich wpływ na rozwój medycyny polskiej, red. B. Zawadowicz, Częstochowa 2012, s. 276-277.

Wołkonowski J., Łukomski G., Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa 1996.

Stanisław Żebrowski (1917-1979). Wspomnienie pośmiertne, „Neurologia i Neurochirurgia Polska” 1980, nr 2, s. 231-233.

https://indeksrepresjonowanych.pl/int/wyszukiwanie/94,Wyszukiwanie.html [dostęp 7.11.2023]

https://baza.muzeum-ak.pl/zolnierz/29408/ [dostęp 7.11.2023]

Autor hasła

Marta Kasprowska-Jarczyk