Piotr Mynarski

Z Kresowianie na Śląsku
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

ur. 25.06.1908 r. w Starej Wsi k. Oświęcimia, zm. 14.12.1986 r. w Bielsku-Białej – pilot doświadczalny, szybownik, konstruktor szybownictwa, pedagog.

Zdjęcie portretowe Piotra Mynarskiego
Imię i nazwisko Piotr Mynarski
Data i miejsce urodzenia 25.06.1908, Stara Wieś
Data i miejsce śmierci 14.12.1986, Bielsko-Biała
Zawód pilot doświadczalny, szybownik, konstruktor szybownictwa, pedagog

Piotr Mynarski był synem Jana i Teresy Mynarskich, pochodził z rodziny rolniczej, ojciec był małorolnym chłopem. Po ukończeniu 4-letniej szkoły powszechnej, dalszą naukę kontynuował w  Gimnazjum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka w Białej Krakowskiej. Szkołę ukończył w 1928 r., uzyskując maturę. W latach 1928–1929 odbył służbę wojskową w szkole podchorążych artylerii i otrzymał przydział do 27 Pułku Artylerii Polnej we Włodzimierzu Wołyńskim. W rezerwie, po odbyciu ćwiczeń wojskowych, został awansowany na stopień podporucznika.

W 1929 r. rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej (PL), równocześnie rozpoczął pracę przy budowie szybowców w warsztatach Aeroklubu Lwowskiego. Szybko zaangażował się w życie społeczności lotniczej uczelni. Był jednym ze współzałożycieli Akademickiego Aeroklubu Lwowskiego w 1929 r. Został członkiem Związku Awiatycznego Studentów PL. Związek Awiatyczny szukał nowych terenów dla szybowisk, organizując w tym celu wyprawy. Wyprawa w składzie P.M., Marian Legeżyński i Władysław Słodkiewicz oceniła pozytywnie pod tym kątem górę Żar w Beskidzie Małym. P.M. miał swój wkład w genezę powstania szkoły szybowcowej na górze Żar, jako ważnego później miejsca polskiego szybownictwa. Brał udział w wyprawach szybowcowych do Bezmiechowej k. Leska. W 1930 r. w szkole szybowcowej w Bezmiechowej uzyskał kategorię A pilota szybowcowego, a już w 1932 r. kategorię C (najwyższą). Zdecydował się wówczas przerwać studia.

Od maja 1932 r. pracował jako instruktor szybowcowy w Szkole Szybowcowej Aeroklubu Lwowskiego w Bezmiechowej. 18 września 1932 r. wykonał na szybowcu „Czajka” lot trwający 7 godzin i 7 minut, a w lipcu 1933 r. na szybowcu „Komar” - pierwszy w Polsce lot termiczny nad terenem płaskim, trwający 5 godzin i 52 minuty. W latach 1933-1934 ustanowił znaczące krajowe rekordy szybowcowe, m.in.: rekord przelotu otwartego (84,2 km) na trasie Lwów–Brzeżany na szybowcu CW-5bis (19.07.1933 r.), rekord długotrwałości lotu na szybowcu SG-3/34. Lot ten trwał 11 godzin i 52 minuty, z nocnym lądowaniem. 1 maja 1934 r. ustanowił rekord przelotu docelowo-powrotnego z Bezmiechowej o długości 15,8 km. Od 1933 r. wykonywał loty doświadczalne na potrzeby Instytutu Techniki Szybownictwa we Lwowie. W lipcu 1933 r. ukończył kurs lotów holowanych na szybowcu za samolotem.

W sierpniu 1933 r., jako członek harcerskiej ekipy szybowcowej, wziął udział w Międzynarodowym Zlocie Skautowym IV Jamboree w Gödöllő pod Budapesztem. Podczas defilady skautów z całego świata wykonał pokazowy lot na szybowcu SG-28. Zademonstrował też Węgrom długi (65 km) przelot nad terenem płaskim. Wspólnie z Bolesławem Baranowskim i Zbigniewem Żabskim 28 czerwca 1935 r. uczestniczył w pierwszym w Polsce zespołowym przelocie trzech szybowców na czele frontu burzowego. Uzyskano wówczas dla każdego z szybowców przeciętną odległość przelotu ponad 100 km.

17 grudnia1935 r. otrzymał (jako pierwszy polski pilot), nadaną przez Międzynarodową Federację Lotniczą, Srebrną Odznakę Szybowcową (nr 179 na świecie). 9 listopada 1935 r. na szybowcu szkolnym „Wrona” dokonał dużego wyczynu – utrzymał się w powietrzu przez  4 godziny i 7 minut. W maju 1936 r. na szybowcu „Komar” wziął udział w Zawodach Szybowcowych ISTUS (Międzynarodowej Komisji Studiów Szybowcowych) w Budapeszcie.

W latach 1936–1939 był kierownikiem Wyczynowej Szkoły Szybowcowej w Bezmiechowej i równocześnie kierownikiem warsztatów lotniczych Aeroklubu Lwowskiego. W 1937 r. na Międzynarodowych Zawodach Szybowcowych w Rhön-Wasserkuppe w Niemczech (uznanych za I Szybowcowe Mistrzostwa Świata) na szybowcu PWS-101 zajął 10. miejsce i ustalił rekord odległości przelatując 351 km z Wasserkuppe do Hamburga, był to jednocześnie szybowcowy rekord Polski. W 1938 r. uzyskał w Aeroklubie Lwowskim licencję pilota turystycznego (na samolotach silnikowych).

W latach II wojny światowej przebywał we Lwowie. Po zajęciu Lwowa przez armię radziecką wznowił przerwane wcześniej studia na Politechnice Lwowskiej. Został przyjęty na czwarty rok Politechniki przemianowanej na Lwowski Instytut Politechniczny. Jednak po roku w 1941 r. musiał ponownie przerwać studia, gdyż Niemcy wkroczyli do Lwowa i zlikwidowali uczelnię. Od września 1941 r. do sierpnia 1943 r. pracował w Szkole Rolniczej w Dublanach pod Lwowem jako wykładowca, instruktor traktorowy.

Równocześnie zaangażował się w działalność konspiracyjną w ramach Armii Krajowej. W 1942 r. ożenił się ze Stanisławą Mandziej (4.05.1918-12.09.2017). W 1943 r. został aresztowany w ulicznej łapance i był więziony przez sześć miesięcy, aż do wkroczenia do Lwowa Armii Czerwonej. Po zajęciu Lwowa przez wojska sowieckie pracował jako technik w biurze konstrukcyjnym firmy Motopojezd nr 4 we Lwowie, aż do kwietnia 1945 r.

Jesienią 1945 r. w ramach przesiedleń wyjechał do Bytomia, gdzie początkowo podjął pracę w kopalni Rozbark. Na Górnym Śląsku zetknął się z grupą znanych mu z lat lwowskich  konstruktorów lotniczych (m.in. z Franciszkiem Kotowskim i Józefem Niespałem), którzy pragnęli zorganizować nowy instytut szybownictwa w Polsce. Pierwsze spotkanie zainicjował P.M. w swoim mieszkaniu w Bytomiu. Wkrótce dołączyli do nich kolejni inżynierowie, ale dopiero gdy na Górny Śląsk zjechali Rudolf Matz, Marian Gracz i Rudolf Weigl podjęto wspólnie decyzję o przeniesieniu dorobku lwowskiego szybownictwa na tereny obecnej Polski. Po nawiązaniu kontaktu z Ośrodkiem Szybowcowym w Bielsku-Białej, postanowiono wspólnie zorganizować Instytut Szybownictwa. W 1946 r. P.M. współorganizował I Unifikacyjny Kurs Instruktorów Szybowcowych, który miał miejsce na lotnisku w Aleksandrowicach oraz na szybowiskach w Goleszowie i na Żarze. Kurs ten ukończyło 67 osób. P.M. został pierwszym pilotem fabrycznym w Instytucie Szybownictwa. Jako pilot doświadczalny dokonał oblotu pierwszych powojennych prototypów szybowców: IS-1 Sęp (2.06.1947), IS-2 Mucha (24.04.1948), IS-3bis ABC (3.09.1948), pięć egzemplarzy zrekonstruowanych IS-B Komar 48 (6.01.1949), IS-5 Kaczka (29.03.1949), IS-4 Jastrząb (21.12.1949).

Na Górnym Śląsku zaangażował się w pracę nauczycielską. Ukończył Studium Pedagogiczne w Katowicach (1948-1949), zdobywając uprawnienia nauczyciela szkolnictwa zawodowego. W latach 1948-1958 uczył przedmiotów zawodowych w technikum mechaniczno-elektrycznym w Bielsku-Białej. Uczył również harcerzy szybownictwa. W 1948 r. był organizatorem kursu szybownictwa dla harcerzy z Liceum Osuchowskiego w Cieszynie. W Aleksandrowicach w 1948 r. powstała Centralna Szkoła Instruktorów Szybowcowych i P.M. wszedł do grona jej pedagogów. 18 lutego1948 r. pilotował lot próbny szybowca szkolnego IS-3 ABC, który wszedł do produkcji seryjnej. Zachował się film z tego lotu, w ostatnich kadrach widać pilota i konstruktora  Rudolfa Matza (zob. osobne hasło).

Jednak w 1951 r. w ramach powszechnej weryfikacji pilotów został zweryfikowany negatywnie, jako powód podano niespełnienie rygorystycznych wymagań zdrowotnych stawianym pilotom i odsunięto go od dalszego latania. Nie mogąc już latać, w latach 1951–1973 pracował jako specjalista obliczeniowiec w Biurze Konstrukcyjnym Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego. W tym okresie uczestniczył w projektowaniu większości szybowców, które opracowywano w zakładzie, wykonując obliczenia aerodynamiczne i wytrzymałościowe. W 1957 r. ukończył studia inżynierskie, w 1958 r. jako ekstern uzyskał tytuł inżyniera mechanika lotniczego na Wydziale Lotniczym Politechniki Warszawskiej. W 1960 r. wraz z inżynierem Władysławem Okarmusem opracował koncepcję szybowca wyczynowego SZD-24 Foka. Szybowiec miał wyjątkowo smukłą atrakcyjną sylwetkę. Jak wspomina Jerzy Śmielkiewicz:

Foka była wzorem dla innych – na Mistrzostwach Świata w Lesznie w 1968 r. pojawił się brazylijski szybowiec ITA Urupema tak podobny do Foki, że prędko został żartobliwie ochrzczony „Foka-8”. [Śmielkiewicz J., Foka – szybowiec nowej generacji, [w:] Polskie szybowce 1945-2011, Bielsko-Biała 2012, s. 96].

Za opracowanie konstrukcji i wprowadzenie do produkcji Foki oraz SZD-36 Cobra otrzymał w 1972 r. nagrodę państwową I stopnia. 30 czerwca 1973 r. przeszedł na emeryturę. Nadal jednak pracował, m.in. od 1982 r. w szkole zawodowej w Bielsku-Białej. Pedagogika była jego drugą pasją obok szybownictwa. Tak o niej pisano:

W Bielsku-Białej podkreśla się, że Piotr Mynarski, który przez 37 lat swej pracy pedagogicznej wychował liczne rzesze młodzieży, był nauczycielem uwielbianym przez młodzież. Zawsze pogodny, o błyskotliwym poczuciu humoru, miał wyjątkowe podejście do młodzieży, był wśród niej popularny i ogromnie lubiany. [„Skrzydlata Polska” 1987, nr 42, s. 12].

Przed wojną oprócz przynależności do Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej i Aeroklubu RP, którego był komisarzem, był również członkiem Związku Harcerstwa Polskiego i Towarzystwa Szkoły Ludowej. Po wojnie należał do Aeroklubu Bielsko-Bialskiego oraz Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, był również członkiem Stronnictwa Demokratycznego.

Odznaczony: Srebrną Odznakę Szybowcową (1935), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1935), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1986), Medalem Niepodległości.

Miał dwie córki Annę i Martę. Marta, z zawodu plastyczka, poślubiła inżyniera lotniczego i pilota, Adama Kurbiela.

P.M. został pochowany w Bielsku-Białej, na cmentarzu przy ul. Grunwaldzkiej. W mowie pożegnalnej Wiesław Stafiej (syn rotmistrza Władysława Stafieja, który również był związany z szybownictwem) powiedział:

Serca przyjaciół stojących nad mogiłą Piotra były pełne smutku, jednakże świadome pamięci, jaka pozostaje po Nim w historii polskiego szybownictwa. Dokonania Jego życia trwają nadal, albowiem kładzenie fundamentów w każdej dziedzinie życia zachowuje największą trwałość. [http://www.cmentarzgrunwaldzka.pl/kronika-osob-pochowanych/osoba/27/piotr-mynarski.html]

Bibliografia przedmiotowa

Glass A., Mynarski Piotr, [w:] Słownik biograficzny techników polskich, z. 9, Warszawa 1998, s. 89-90.

Glass A., Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939, Warszawa 1977.

Krajowe Zawody Lotnicze 1937, „Skrzydlata Polska” 1937, nr 9.

Mruk A., Skrzydlata Politechnika, „Nasza Politechnika 2013, nr 9, s. 19-23.

Piotr Mynarski, [w:] J. Jędrzejewski, Polscy piloci doświadczalni, Warszawa 2014, s. 416-418.

Piotr Mynarski (1908-1986), „Skrzydlata Polska” 1987, nr 42.

Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju, red. A. Glass, T. Murawski, Bielsko-Biała 2012.

Skarbiński Adam, Dzieje lotnictwa na Podbeskidziu 1932-2000, Wrocław 2015.

Skarbiński Adam, Z dziejów polskiego szybownictwa, „Kalendarz Beskidzki” 1994.

Skarbiński A., Ze Lwowa do Bielska, „Cracovia Leopolis” 2000, nr 2.

http://www.cmentarzgrunwaldzka.pl/kronika-osob-pochowanych/osoba/27/piotr-mynarski.html [dostęp: 27.11.2023].

https://baza.muzeum-ak.pl/zolnierz/37948/ [dostęp: 27.11.2023].

Film: Próba szybowca ABC, 1948. Pilotuje Piotr Mynarski, gratulacje przyjmuje R. Matz, konstruktor

http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/6034 [dostęp: 12.11.2023].

Autor hasła

Wisława Bertman