Mieczysław Borodej
ur. 12.09.1914 r. w Stanisławowie (obecnie Ukraina), zm. 22.05.1984 r. we Wrocławiu – lotnik wojenny, żołnierz Armii Krajowej
Imię i nazwisko | Mieczysław Karol Borodej |
Data i miejsce urodzenia | 12.09.1914, Stanisławów – lotnik wojenny, żołnierz Armii Krajowej |
Data i miejsce śmierci | 22.05.1984, Wrocław |
Zawód | pilot wojskowy, pracownik Wydziału Komunikacji Drogowej we Wrocławiu oraz Przedsiębiorstwa Budownictwa we Wrocławiu |
Mieczysław Borodej był synem pracownika kolejowego Ludwika i Stanisławy Teofili z domu Kasprzyckiej. Rozpoczął naukę w rodzinnej miejscowości, a w 1931 r. ukończył gimnazjum w Tłumaczu. Następnie wstąpił do Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Bydgoszczy. Tu przygotowywany był na przyszłego podoficera lotnictwa. Po trzech latach, w 1934 r. ukończył naukę jako mechanik samolotowy z podstawowym wyszkoleniem w pilotażu. Następnie w Sadkowie pod Radomiem, w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa, zdobył specjalność pilota bombowego. Po zakończeniu szkolenia przydzielony został do 6 Pułku Lotniczego we Lwowie i wcielony do 64 Eskadry Liniowej. 17 maja 1938 r. jako ekstern zdał egzamin dojrzałości. Po czym dostał się do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie – „Szkoły Orląt”.
[Cyt.:] – „Program szkolenia był bardzo napięty, bowiem zdawano sobie sprawę z sytuacji międzynarodowej grożącej wybuchem konfliktu zbrojnego i dążono do jak najszybszej jego realizacji, mimo że normalnie trwał trzy lata. W 1939 r. SPL wypuściła ze swoich murów dwie promocje podchorążych. Borodej znalazł się w ostatnim przedwojennym roczniku, którego nie zdążono promować. Po latach lotnicy z takich roczników nazwali się "Ostatnimi Mohikanami". [https://niebieskaeskadra.pl/PDFAirmen.php?id=2540, dostęp; listopad 2023 r.].
Po napaści Niemiec na Polskę, szkoła 3 września 1939 r. została ewakuowana Borodej brał udział w obronie Lwowa.
[Cyt.:] – „Rozproszono nas kilka kilometrów od Stryja, mojego rodzinnego miasta. Wydawało mi się, że to dobra okazja do pożegnania się z bliskimi, zanim opuszczę Polskę na długo, może na zawsze... Ojciec zmarł nam rok wcześniej i zastałem w domu tylko schorowaną matkę z moim starszym bratem i młodszą siostrą. Spodziewali się od Rosjan najgorszego - mój brat wykupił masę insuliny dla matki na zapas. Wszyscy wiedzieli, że Rosjanie ogołocą sklepy ze wszystkiego, co miało jakąkolwiek wartość. Przyszli następnego ranka. Najpierw zajechało kilka wielkich czołgów z działami dużego kalibru. [...] Potem jacyś cywile i GPU w przestarzałych samochodach. To byli ci, którzy napawali wszystkich strachem. Gdy ich zobaczyłem, przebrałem się w cywilne ubranie [...] Ale wymiana garderoby nic mi nie pomogła. Następnego dnia o świcie już pukali do drzwi naszego domu..” [https://niebieskaeskadra.pl/PDFAirmen.php?id=2540, dostęp; listopad 2023 r.].
Borodej trafił do więzienia. Okazało się, że dzięki pomocy byłego kolegi Śliwińskiego, jednego z najlepszych biegaczy w kraju na czterysta metrów, agenta polskiego wywiadu został uwolniony. Przez Karpaty przedostał się na Węgry. Tam został internowany, trafił do kolejnego obozu w Nagykanizsa. Dzięki sprawnej organizacji polskiego attachatu w Budapeszcie, którym dowodził płk Jan Emisarski-Pindelli, uciekł z obozu, w listopadzie 1939 r., przez Jugosławię i Grecję, przedostał się do Francji. W Lyon-Bron, zgłosił się do bazy polskiego lotnictwa. Na przełomie lutego i marca 1940 r. Borodej wraz z grupą kolegów wysłany został do Wielkiej Brytanii gdzie odbył przeszkolenia w 18 OTU (Jednostka Wyszkolenia Bojowego) w Bramcote. Następnie w sierpniu 1940 r. trafił do 301 Dywizjonu Bombowego. 22 października 1941 r. jego załoga w składzie: Ludwik Cieślak, Jan Riedl, Antoni Stalewski, Antoni Młodzik, Andrzej Kleeberg, brała udział w nalocie na Bremę. Samolot Wellington IV GR-W, którym lecieli, został zestrzelony przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą, a Borodej dostał się do niemieckiej niewoli. Trafił do obozu jenieckiego Lamsdorf, dzisiejsze Łambinowice na Śląsku Opolskim.
[Cyt.:] – „W obozie poznał Richarda Pape, angielskiego lotnika. Postanowili uciec z obozu, podając się za jeńców - Nowozelandczyków Winstona Yestmana i George' a Pottera. Dostali się do kopalni węgla "Szombierki" w Bytomiu. Dzięki pomocy polskich górników uciekli stamtąd w połowie marca 1942 r. Borodej przez Częstochowę i Kraków przedostał się do Lwowa około połowy kwietnia 1942 r.” [https://niebieskaeskadra.pl/PDFAirmen.php?id=2540, dostęp; listopad 2023 r.].
We Lwowie nawiązał kontakt z polskim podziemiem. Borodejowi powierzono kierownictwo wywiadu wojskowego w Inspektoracie Lwów-miasto.
[Cyt.:] – „W kwietniu 1943 r. dowodził ubezpieczeniem udanej akcji odbicia ze szpitala więziennego Lecha Sadowskiego - "Wasyla", komendanta Biura Informacji i Propagandy AK. 15 sierpnia 1944 r. wyznaczono go na dowódcę zgrupowania odwodowego wywiadu i kontrwywiadu AK w ramach operacji "Burza". Dowodził siłami AK, które zajmowały rejon Starego Uniwersytetu we Lwowie. 31 lipca 1944 r. został aresztowany przez sowiecki kontrwywiad. 29 stycznia 1945 r. wyrokiem sowieckiego sądu dostał wyrok 20 lat więzienia i wysłano go do łagru w Woroszyłowgradzie, a następnie do obozów na Kołymie. Pracował w kopalni złota, gdzie stracił oko, a później w kopalni węgla doznał poważnego urazu czaszki. Za próbę ucieczki w 1948 r. osądzono go ponownie, podwyższając karę do 25 lat”. [https://niebieskaeskadra.pl/PDFAirmen.php?id=2540, dostęp; listopad 2023 r.].
26 września 1955 r. jako więzień, wraz z 70. innymi kolegami osadzony w obozie w Mielęcinku (obecnie woj. zachodniopomorskie). Po miesięcznej głodówce Borodej został zwolniony, osiedlił się w Szczecinku. Komunistyczne służby bezpieczeństwa próbowało wykorzystać go do inwigilowania kolegów. Próby te nie powiodły się. W lipcu 1957 r. zezwolono wyjechać mu do Anglii. Po powrocie z Londynu Borodej przeniósł się do Wrocławia. Tu też był inwigilowany przez SB, do 1963 r. był pod obserwacją służb. W 1960 r. M. Borodej wziął ślub z Wandą Dzierżkową, córką biochemika i entomologa Józefa Hellera, profesora Uniwersytetu Lwowskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego i Akademii Medycznej w Warszawie. W kolejnych latach Borodej pracował w Wydziale Komunikacji Drogowej We Wrocławiu, a następnie we Wrocławskim Przedsiębiorstwie Budownictwa nr 2. Na emeryturę przeszedł w roku 1980.
Odznaczony: Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Lotniczym, trzykrotnie Medalem Wojska Polskiego, Krzyżem Armii Krajowej 1939-1945 Star Aircrew Europe, Star Defence i War Medal
Pochowany we Wrocławiu na cmentarzu Osobowickim.
Bibliografia przedmiotowa
Szeremeta B., Lotnik Mieczysław Borodej (1914-1984), „Semper Fidelis” 1994, nr 2(19), s. 13-15.
https://niebieskaeskadra.pl/PDFAirmen.php?id=2540, dostęp: listopad 2023 r.
Autor hasła
Maria Kalczyńska