Michał Bohosiewicz
ur. 1.01.1926 r., we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 9.05.1988 r., w Gliwicach. Pochodził z rodziny Ormian polskich. Prawnik, zbieracz i popularyzator wiedzy o Ormianach, współzałożyciel w 1980 r. i pierwszy prezes Koła Zainteresowań Kulturą Ormian przy Polskim Towarzystwie Ludoznawczym, Oddział w Krakowie.
Imię i nazwisko | Michał Andrzej Jan Bohosiewicz |
Data i miejsce urodzenia | 1.01.1926, Lwów |
Data i miejsce śmierci | 9.05.1988, Gliwice |
Zawód | prawnik |
Biografia
Michał Andrzej Jan Bohosiewicz był synem Jana Andrzeja Michała i Stefanii ze Swirzewskich. Pochodził z rodziny, której rodowód sięga czasów świetności Armenii i jest powiązany z książęcym rodem Mamikonianów. Pewna jej gałąź osiedliła się w Mołdawii, a następnie na Bukowinie w Baniłowie Ruskim, skąd rozpierzchła się po ziemiach Galicji Wschodniej, m.in. na Pokuciu. M.B. lata dziecięce spędził w majątku ojca w Kozinie pod Stanisławowem. Tam też pobierał naukę klas podstawowych w trybie eksternistycznym, a następnie rozpoczął edukację w gimnazjum w Stanisławowie. Po inwazji radzieckiej na Polskę 17.09.1939 r. znalazł się w Rumunii, gdzie kontynuował naukę. Ukończył średnią szkołę rolniczą, a następnie Polskie Liceum Ogólnokształcące w Bukareszcie. W 1945 r. został studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Bukaresztańskiego. Znajomość języka rumuńskiego, którego początki posiadł jeszcze przed wojną często przebywając w drugim majątku swego ojca w Kiczerze na Bukowinie, a później opanował w rumuńskiej szkole, pozwoliła mu równolegle ze studiami podjąć funkcję tłumacza w Delegaturze Rządu RP do spraw pomocy UNRRA w Rumunii (transporty przez port w Konstancy).
W 1947 r. wrócił do Polski osiedlając się w Gliwicach. Kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i w 1950 r. uzyskał dyplom magistra prawa. Jednocześnie w latach 1947–1949 ukończył Szkołę Nauk Politycznych przy Wydziale Prawa tego uniwersytetu; kierował nią profesor prawa międzynarodowego Ludwik Ehrlich. Zdołał uzyskać dyplom szkoły tuż przed jej delegalizacją przez ówczesne władze państwowe. W latach 1950–1974 M.B. był radcą prawnym różnych instytucji i firm w Gliwicach, Katowicach i Pyskowicach. W 1965 r. został tłumaczem przysięgłym języka rumuńskiego. Od 1966 r. był biegłym rzeczoznawcą do spraw rolnych. Praca zawodowa nie była dla niego jedynie źródłem utrzymania, ale także sposobem pozyskiwania armeników. Utrzymywał kontakty z większością antykwariatów. Nie bacząc na koszty i trudy docierał do archiwów w Wiedniu, Budapeszcie, Bukareszcie, Lwowie i in. W ten sposób powstał okazały zbiór biblioteczny i archiwalny. Dysponując rozległym materiałem badawczym rozpoczął działalność popularyzatorską – redagował biogramy sławnych i zasłużonych Ormian w Polskim Słowniku Biograficznym. Wspólnie z prof. Antonim Jakubowiczem z Gliwic opracował wiele haseł do przygotowywanego przez niego słownika biograficznego Ormian polskich. Był to pierwszy etap większego, acz niedokończonego projektu. M.B. żywo interesował się też heraldyką, genealogią, hagiografią, sfragistyką, a jego wiedza w tym zakresie była wysoko ceniona wśród specjalistów. Był członkiem towarzystw heraldycznych w Wiedniu i w Leiden w Holandii; prowadził rozległą korespondencję z tymi placówkami. Wierzył w odrodzenie świadomości etnicznej wśród wspólnoty ormiańskiej, kultywowanie tradycji. Miał plany związane z powołaniem do życia muzeum ormiańskiego. W 1980 r. współtworzył Koło Zainteresowań Kulturą Ormian przy Polskim Towarzystwie Ludoznawczym, Oddział w Krakowie i został jego pierwszym prezesem. Prowadził liczne wykłady i odczyty. Zorganizował i przeprowadził z współpracownikami dwie sesje naukowe w Krakowie: pierwszą – wielotematyczną, drugą – monograficzną, poświęconą arcybiskupowi Józefowi Theodorowiczowi. Jago dalekosiężne plany działania związane m.in. ze spodziewanym przejściem na emeryturę przekreśliła choroba układu krążenia.
Był dwukrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo z Lidią Issakiewiczówną zakończyło się unieważnieniem. Drugie – z Ewą Barbarą Romaszkanówną (córką Grzegorza, brata księdza Kazimierza Romaszkana i siostrzeńca infułata Dionizego Kajetanowicza), zawarte w 1976 r., doczekało się córki Joanny Kamili (ur. w 1977 r.). Zgromadzone zbiory armeników pozostają chlubą rodziny i pamiątką najszlachetniejszej pasji kolekcjonerskiej.
Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Gliwicach.
Bibliografia podmiotowa
Hasła autorskie w Polskim Słowniku Biograficznym: Hadziewicz Mikołaj (XVII w.), t. IX, 1960-61, s. 225-226.; Hunanian Wartan (1644–1715), t. X, 1962-4, s. 106-107; Józefowicz Jan Tomasz (1662–1728), t. XI, 1964-5, s. 305-306; Łukasiewicz Andrzej (1879–1951), t. XVIII, 1973, s. 519-520; Mękicki Rudolf (1887–1942), t. XX, 1975, s. 510-511; Mitulski Florian (1810–1891), t. XXI, 1976, s. 388-389;
Romaszkan Roman Antoni (1910–1956), t. XXXI, 1988-9, s. 619-620.
Bibliografia przedmiotowa
Bohosiewicz A., Ormiańska Rodzina Bohosiewiczów, Kraków 2015.
Bohosiewicz-Żukowska E., Michał Andrzej Jan Bohosiewicz (1926-1988), „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego” 2014, nr 76/77, s. 58-60.
O Ormianach w Polsce. Z prezesem krakowskiego Koła Zainteresowań Kulturą Ormian Michałem A.J. Bohosiewiczem rozmawia Konrad Strzelewicz, „Gazeta Krakowska”, 21.03.1986. http://biblioteka.fundacjaormianska.pl/files/original/154277d1b303c294badc4b3799794a60.pdf [dostęp: 3.10.2022]
Inne źródła
Materiały rodzinne udostępnione autorce hasła.
Wywiad B. Kubit z Ewą Bohosiewicz-Żukowską, Gliwice 2001 r., materiały niedrukowane w zbiorach Muzeum w Gliwicach.
Autor hasła
Bożena Kubit [październik 2022 r.]