Marian Rehorowski

ur. 9.03.1911 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 23.03.1973 r. we Wrocławiu – architekt wnętrz, historyk architektury, profesor Politechniki Wrocławskiej.

Imię i nazwisko	Marian Rehorowski
Data i miejsce urodzenia	9.03.1911, Lwów
Data i miejsce śmierci	23.03.1973, Wrocław
Zawód	architekt wnętrz, historyk architektury, pracownik akademicki

Marian Rehorowski ukończył we Lwowie szkołę ludową, potem VIII Gimnazjum Państwowe, gdzie w 1930 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. W roku akademickim 1930/1931 rozpoczął studia na Wydziale Architektonicznym Politechniki Lwowskiej. W latach 1938-1939 podjął działalność dydaktyczno-naukową, został młodszym asystentem prof. Wiesława Grzymalskiego w Katedrze Rysunków Zdobniczych i Dekoracji Wnętrza. Już wtedy zajął się naukowo wnętrzarstwem i meblarstwem oraz amatorsko fotografią. W 1938 r. otrzymał jedną z nagród konkursu fotograficznego firmy „Foto-Gregera”. W tym okresie wiele podróżował po Europie i sam fotografował zabytki architektury.

Prace naukowe przerwał wybuch II wojny światowej. M.R. został zmobilizowany, brał udział w kampanii wrześniowej i po kapitulacji Warszawy trafił do niewoli niemieckiej i ponad 5 lat przebywał w obozach jenieckich dla polskich oficerów: Nienburg am Weser (Niemcy), Spittal an der Drau (Austria) i Woldenberg (obecnie Dobiegniew w woj. lubuskim). W obozach pogłębiał swoją wiedzę z historii wnętrz i meblarstwa.

Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczął pracę na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, w 1946 r. uzyskał dyplom z architektury na Politechnice Krakowskiej. W latach 1945-1950 przetłumaczył trzy dzieła z historii meblarstwa, a następnie zajął się działalnością dydaktyczną. Był wykładowcą przedmiotów: „Historia wnętrz i meblarstwa” oraz „Architektura wnętrz. Projektowanie”. Oba przedmioty wykładał w latach 1952-1962 na Politechnice Wrocławskiej. W 1961 r. obronił pracę doktorską, a rok później ukończył habilitację. Niezależnie od tego w latach 1945–1947 był zatrudniony również w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych we Wrocławiu, a w latach 1947–1948 pracował we Wrocławskiej Dyrekcji Odbudowy. Współpracował również z Centralą Przemysłu Ludowego i Artystycznego oraz z Pracownią Sztuk Plastycznych we Wrocławiu.

Od 1950 r. M.R. prowadził inwentaryzację fotograficzno-pomiarową, rysunkową i opisową mebli znajdujących się w muzeach i w zbiorach kościelnych. Był entuzjastą mebli zabytkowych, zajmował się ich poszukiwaniem, organizował wyprawy podczas których, jak wspomina jeden z uczestników:

Inwentaryzowaliśmy krzesło romańskie w portalu kościoła w Trzebnicy, krzesło wczesnogotyckie ujęte na ołtarzu kościoła w Sobótce, meble pałacu w Łańcucie, meble w muzeum płockim czy meble biedermajerowskie w mieszkaniach prywatnych Profesorów z Wilna, którzy zamieszkali w Toruniu […] Profesor Rehorowski był tytanem pracy. Prawie całe noce spędzaliśmy przy wywoływaniu klisz i odbitek fotograficznych. Plon tego wyjazdu inwentaryzacyjnego był bardzo bogaty i obfity. [Z tamtych lat… Wspomnienia absolwentów Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej 1947-1952, Wrocław 1989, s. 95].

M.R. zebrał materiał z 75 miejscowości, który posłużył mu do wielu opracowań naukowych. Opublikował kilkadziesiąt artykułów na temat zabytkowych mebli. Publikował je nie tylko w czasopismach naukowych, ale też udostępniał swoje badania w popularnych tekstach drukowanych w prasie śląskiej, np. „Słowie Polskim”, „Słowie Powszechnym”, „Wiadomościach Legnickich”, „Gościu Niedzielnym” oraz ogólnopolskich, np. „Kobiecie i Życiu” (opisał pamiątkowe meble E. Orzeszkowej, M. Konopnickiej i G. Zapolskiej), „Kulisach” (artykuł Mieszkania Chopina). M.R. zapoczątkował studia nad polskim sprzętem okresu romańskiego, których wyniki przedstawił w artykule Sprzęty wyobrażone w miniaturach kodeksu z Brzegu (z roku 1353) opublikowanym w „Śląskim Kwartalniku Historycznym Sobótka” 1962, t. 17, nr 2a, s. 136-168.  Opisał tam różnorodne przedmioty (meble i inne drewniane wyroby), które znalazły się w Legendzie o św. Jadwidze. Artykuł ilustrował własnoręcznie wykonanymi przerysami i rekonstrukcjami wyglądu różnych sprzętów. Studia nad polskim sprzętarstwem okresu gotyckiego zaowocowały m.in. kilkoma artykułami o stallach gotyckich w Polsce. Interesowały go też meble okresu nowożytnego, m.in. opisał meble gdańskie XVII i XVIII w. Jeden z jego uczniów tak wspominał swojego mistrza:

Uczył nas profesor Marian Rehorowski niezwykle ważnego przedmiotu, a mianowicie architektury wnętrz, w życiu bowiem każdego człowieka atmosfera, klarowność, urok i piękno wnętrza, w jakim przebywa, są niezmiernie ważne. Od tego klimatu zależy nastrój i radość. W takim klimacie i takich przesłankach Profesora – w serdecznym, bezpośrednim dialogu – powstawały barwne plansze, perspektywy wnętrz projektowanych i przestrzenne modele, które sprawiły mi wiele satysfakcji. Nasz Profesor miał też „konika” – a mianowicie meble różnej maści, te z Kolbuszowej zaś były mu najbliższe. Odwiedzając Profesora w pięknie przez niego zaaranżowanych wnętrzach Jasia i Małgosi (obok Rynku) podziwiałem efekt jego pracy i inwencji. [Z. Prętczyński, Wspomnienia o profesorach Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej (z lat studiów 1947-1952), Wrocław 2006 , s. 100].

Odznaczony: Brązowym Krzyżem Zasługi (1946 r.), Złotą Odznaką Politechniki Wrocławskiej, Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego.

Nagrodzony wyróżnieniem od papieża Jana Pawła II za studia nad sztuką sakralną w Polsce.

Został upamiętniony na tablicy honorowej Wydziały Architektury Politechniki Wrocławskiej, jako jeden z twórców tego Wydziału.

Pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu.

Bibliografia podmiotowa

Wykaz publikacji:

https://dona.pwr.edu.pl/szukaj/default.aspx?nrewid=000373 [dostęp. 7.05.2023 r.]

Bibliografia przedmiotowa

Politechnika Wrocławska w mojej pamięci, red. L. Jankowski i in., Wrocław 2010, s. 133.

Prętczyński Z., Wspomnienia o profesorach Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej (z lat studiów 1947-1952), Wrocław 2006 , s. 100-102.

Sobeczko M., Lwowskie korzenie śląskich naukowców na podstawie zasobu Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach, „Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk” 2017, nr 58, s. 108-116.

Z tamtych lat… Wspomnienia absolwentów Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej 1947-1952, Wrocław 1989.

https://www.archimemory.pl/pokaz/marian_rehorowski,6412 [dostęp 7.05.2023]

Autor hasła

Barbara Maresz