Marian Puchalik

ur. 1.10.1904 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 10.03.1978 r. w Gliwicach – biofizyk, profesor Śląskiej Akademii Medycznej.

Imię i nazwisko	Marian Stanisław Puchalik
Data i miejsce urodzenia	1.10.1904, Lwów
Data i miejsce śmierci	10.03.1978, Gliwice
Zawód	biofizyk, pracownik akademicki

Marian Puchalik był synem Mariana, urzędnika skarbowego i Eugenii z domu Miller. Do szkoły powszechnej i średniej uczęszczał we Lwowie. Maturę uzyskał w 1923 r. w lwowskim VI Gimnazjum Państwowym im. Stanisława Staszica. W latach 1923-1929 studiował fizykę i chemię na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza (UJK), w grudniu 1929 r. został magistrem filozofii. W 1932 r. na podstawie pracy Właściwości polarne naftalenu i jego pochodnych uzyskał tytuł doktora filozofii w zakresie fizyki i chemii. Pracował jako asystent i starszy asystent w Katedrze Fizyki Eksperymentalnej UJK (od 1 października 1926 do 31 grudnia 1939). W 1935 r. złożył egzamin pedagogiczny dla nauczycieli szkół średnich (w zakresie fizyki, chemii i mineralogii). Do 30 czerwca 1941 r. był wykładowcą fizyki doświadczalnej na stanowisku docenta przy Katedrze Fizyki. W 1941 r. poślubił Janinę z Cieszyńskich (1916-1981), mieli trójkę dzieci: Krystynę (zam. Stecowa, ur. 1942), Ewę (zam. Müller, ur. 1943) i Antoniego (ur. 1949). Podczas okupacji hitlerowskiej pracował w Laboratorium Chemicznym Okręgowej Dyrekcji Kolei Wschodniej we Lwowie. Brał również udział w tajnym nauczaniu na poziomie gimnazjalnym.

W latach 1945-1946 wykładał fizykę na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kierował Katedrą Fizyki na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach od czerwca 1945 r. do września 1949 r. Od 1 sierpnia 1948 r. kierował Katedrą Fizyki Lekarskiej Śląskiej Akademii Medycznej (ŚAM), a po zmianach strukturalnych w 1968 r. zakładem biofizyki w Instytucie Biologiczno-Fizjologicznym ŚAM w Zabrzu-Rokitnicy, aż do momentu przejścia na emeryturę – 1 października 1975 r. Był również kierownikiem Pracowni Fizyki Stosowanej, Fizjologii i Patologii Pracy w Instytucie Medycyny Pracy Przemysłu Węglowego i Hutniczego (1 październik 1950 do 31 stycznia 1962). W latach 1971-1975 pracował jako profesor fizyki w Instytucie Chemii i Fizyki Medycznej Wydziału Farmacji ŚAM. W 1951 r. habilitował się na postawie pracy Diopole moment and free rotation in mollecules napisanej na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1953 r. uzyskał stopień docenta, w 1957 r. tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1968 r. tytuł profesora zwyczajnego.

Zainteresowania naukowo-badawcze M.P. skupiały się na mechanizmie ciśnienia osmotycznego, fizyce molekularnej ze szczególnym uwzględnieniem teorii roztworów oraz na badaniu zjawisk zachodzących na swobodnej powierzchni roztworów. Zajmował się też badaniem wpływu bodźców fizykalnych na ustroje żywe oraz badaniem momentów dipolowych w zależności od struktury chemicznej drobin. W znaczący sposób przyczynił się do poznania istoty tzw. choroby ultradźwiękowej. Jest autorem 32 artykułów (20 autorskich, 12 współautorskich) i współautorem podręcznika Podstawy biofizyki. Od 1951 r. współorganizował młodzieżowe olimpiady fizyczne. Do jego wychowanków należeli: Franciszek Kumaszka, Edward Młynarczyk, Jan Grzesik, Franciszek Porwik, Bolesław Turczyński i Janina Fazanowicz.

Należał do: Górnośląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Akustycznego, Polskiego Towarzystwa Fizycznego (przewodniczący Oddziału Gliwickiego), Oddziału Katowickiego Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika, Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz do Stronnictwa Demokratycznego.

Odznaczony: Odznaką „Za wzorową pracę w służby zdrowia” (1952); Złotym Krzyżem Zasługi (1953); Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964); Medalem XXV-lecia ŚAM (1973); Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976).

Został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Gliwicach.

Bibliografia podmiotowa

Spis publikacji Mariana Stanisława Puchalika, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Matematyka-Fizyka”, 1980, z. 32, s. 7-10.

Bibliografia przedmiotowa

Ginko T., 15 lat Śląskiej Akademii Medycznej w karykaturze, Zabrze 1963.

Ginko T., Album karykatur profesorów Śl. Akademii Medycznej im. L. Waryńskiego w Zabrzu-Rokitnicy z okazji 5-ciolecia Akademii, Zabrze-Rokitnica 1953.

Kumaszka F., Szpilecki J., Wspomnienie o prof. dr hab. n. fil. Marianie Stanisławie Puchaliku (1904-1978), „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Matematyka-Fizyka” 1980, z. 32, s. 5-10.

Puzio A., Puchalik Marian Stanisław, [w:] Słownik medycyny i farmacji Górnego Śląska, t. 1, red. A. Puzio, Katowice 1993, s. 222-223.

Schmidt J., Puchalik Marian Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Kraków 1986, s. 311-312.

Autor hasła

Marta Kasprowska-Jarczyk