Małgorzata Apathy
z d. Kauczyńska, ur. 20.02.1936 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 4.11.2005 r. w Bielsku-Białej – artystka fotograf.
| Imię i nazwisko | Małgorzata Apathy |
| Data i miejsce urodzenia | 20.02.1936, Lwów |
| Data i miejsce śmierci | 4.11.2005, Bielsko-Biała |
| Zawód | artystka fotograf |
Małgorzata Kauczyńska-Apathy była córką lwowskiego lekarza-dermatologa Klemensa Kauczyńskiego oraz Zofii z Toczyskich. Miała starszego brata Lesława. W 1945 r. wraz z rodziną w ramach przesiedleń znalazła się w Bytomiu. W latach 1954–1956 studiowała na Wydziale Zootechniki w Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie. Studia przerwała po śmierci ojca i wróciła do Bytomia. W tym też czasie zajęła się fotografią zawodowo. Miłością do fotografii „zaraził” ją starszy brat Lesław Kauczyński, fotoreporter współpracujący m.in. z „Gońcem Górnośląskim”. W latach 1960–1970 zajęła się fotografią reportażową i rozpoczęła współpracę z „Dziennikiem Zachodnim” i „Sztandarem Młodych”, a od 1966 r. jako fotoreporter w powstającym wówczas katowickim ośrodku Telewizji Polskiej. Przez 10 lat pracowała i fotografowała zwierzęta w Wojewódzkim Ogrodzie Zoologicznym w Chorzowie. Jednak szczególne miejsce w jej twórczości zajmowała fotografia artystyczna, którą zajęła się w 1965 r. Uprawiała też szczególnego rodzaju fotografię portretową. W swej twórczości sięgała do abstrakcjonizmu, działała w ruchu neoawangardy, co znalazło wyraz m.in. w projekcie Homoformy realizowanym od 1972 r. W projekcie tym M.A. sfotografowane ciała ludzkie przekształcała z naturalnego wyglądu w artystyczne struktury i abstrakcyjny układ brył. Wraz z Krzysztofem Henclewskim zorganizowali w małej pracowni „Minigalerię”. Pracowała jako fotograf przy wielu publikacjach albumowych oraz katalogach wystaw plastycznych, np. obrazów Jerzego Dudy-Gracza, 1980, Olgierda Bierwiaczonka, 1983, Stefana Chabrowskiego, 1987 i in.
Była autorką i współautorką wielu wystaw fotograficznych w Polsce i za granicą. Jej prace wystawiane były m.in. w Katowicach na 5. Międzynarodowym Salonie Fotografii Artystycznej (MSFA) w 1967 r. i na 7. MSFA w 1972 r., a także na wystawie prac członków katowickiego Towarzystwa Fotograficznego w BWA (1972). Fotografie M.A. prezentowane były jako ekspozycja towarzysząca imprezie „Stany graniczne fotografii” podczas sympozjum zorganizowanego w Katowicach (11–13 marca 1977 r.). Zasiadała także w jury konkursów fotograficznych (np. „My Jastrzębianie 77”).
Aktywnie uczestniczyła w działaniach organizacyjnych towarzystw fotograficznych. Od 1965 r. należała do Katowickiego Towarzystwa Fotograficznego (KTF), a od 1968 r. weszła w skład jego Zarządu. Była członkinią Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF; legitymacja nr 455), jako członek rzeczywisty ZPAF od 21.03.1977 r. Staż artystyczny w Oddziale Górskim ZPAF odbyła w 1972 r.
Mieszkała w Katowicach przy ul. Tyszki 11a/38 (obecnie Grażyńskiego), a jej mieszkanie stało się też „Galerią Fotografii”. Potem przeprowadziła się do Bielska-Białej i została członkiem Okręgu Górskiego ZPAF.
Za swoje prace wielokrotnie otrzymywała wyróżnienia i nagrody, zarówno na wystawach polskich, jak i zagranicznych. M.in. nagrodzona została złotym medalem za tryptyk Homoformy na 7. MSFA w Katowicach w 1972 r. Spuścizna M.A. przekazana została do zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach. W 2008 w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie zorganizowano wystawę Dokumentalistki – polskie fotografki XX wieku. Prace M.A. również były prezentowane na tej zbiorowej wystawie.
Współpracowała z fotografami: Krzysztofem Henclewskim i Andrzejem Koniakowskim. Wspólnie przygotowali wystawę Analiza współzależności…. prezentowaną w latach 1973-1975 we Wrocławiu, Lublinie i Łodzi. Andrzej Koniakowski tak wspominał swoją koleżankę:
Ciepło mnie przyjęła w Katowickim Towarzystwie Fotograficznym. Razem z Krzysztofem Henclewskim stanowiliśmy nieformalną, ale bardzo przyjazną Grupę twórczą tego Towarzystwa. […] Wspólna wystawa w Domku Romańskim we Wrocławiu była naszym artystycznym debiutem. A wspólne wysyłanie prac na Międzynarodowe Salony Fotografii to była doskonała szkoła artystycznego dojrzewania. Organizacyjnie zaś dojrzewaliśmy organizując Międzynarodowe Salony Fotografii Artystycznej. Konkurując w zdobywaniu kolejnych Medali i Wyróżnień uczyliśmy się artystycznego rzemiosła. Nie wspomnę już o wspólnym reprezentowaniu Towarzystwa na kolejnych Uniejowskich Sympozjach Fotograficznych. Właśnie wtedy KTF tak jak teraz Okręg Śląski był w czołówce polskiej fotografii artystycznej. Jej przeniesienie się do Bielska nie osłabiło naszej przyjaźni. Zawsze mogłem do Małgosi i Krzysztofa przyjechać i poczuć się bardzo dobrze. [https://www.andrzej.koniakowski.stf.katowice.pl/2009-10.html (dostęp. 17.11.2023)].
M.A. pochowana została na cmentarzu komunalnym w Bielsku-Białej we wspólnym grobie z fotografem Krzysztofem Henclewskim (1933-2020).
Bibliografia przedmiotowa
Apathy Małgorzata, [w:] Kałuski M., Słownik zasłużonych i znanych Polaków urodzonych we Lwowie, Melbourne-Toruń 2021, s. 19–20.
Apathy Małgorzata, [w:] Fotografowie. 1946–2006. Słownik biograficzny fotografów polskich (członków ZPAF), Warszawa 2006, s. 28.
Było dobrze, mogło być lepiej, „Nasze Problemy” 1977, nr 15, s. 5.
Dopełnienie konieczne. Śląskie fotografki, Katowice 2012.
Ligocki A., Formy i ludzie. Almanach fotografiki śląskiej SPAF, Katowice 1988.
Małgosia Kauczyńska-Apathy 1936-2005, [w:] Andrzej Koniakowski komentuje, źródło: http://www.andrzej.koniakowski.stf.katowice.pl/2014-3.html [dostęp 13.11.2023]
(sam), VII Międzynarodowy Salon Fotografii Artystycznej, „Goniec Górnośląski” 1972, nr 46, s. 6.
Autor hasła
Anita Tomanek