Koło Wychowanków Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej

organizacja założona z inicjatywy członków Klubu Seniorów przy katowickim Oddziale Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP).

Koło Wychowanków Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej (WAPL) powstało w listopadzie 1988 r. przy Zarządzie Katowickiego Oddziału SARP. Zostało założone z inicjatywy m.in.: Jana Boberskiego, Wojciecha Migockiego, a także innych architektów działających zwłaszcza w Klubie Seniorów przy Zarządzie Oddziału SARP w Katowicach. Przewodniczącym Koła został J. Boberski, zastępcą przewodniczącego – Longin Ziembiński, a sekretarzem – Alfred Golnik. Odznaki członkowskie Koła zaprojektował W. Migocki.

Powstanie organizacji, która zrzeszałaby absolwentów Politechniki Lwowskiej, z przyczyn politycznych przez wiele lat nie było możliwe. Ale już od 1983 r. wychowankowie WAPL spotykali się na zjazdach, a nawet wydawali broszury zjazdowe za zgodą cenzury, jako druki „do użytku wewnętrznego”. Od początku lat 80. XX w. członkowie Klubów Seniora SARP przymierzali się do zorganizowania spotkania architektów wywodzących się z lwowskiej uczelni. Powołano Komitet Organizacyjny I Zjazdu, do którego weszli głównie członkowie katowickiego Oddziału SARP: J. Boberski, Lesław Hawling, W. Migocki, Marian Śramkiewicz i L. Ziembiński. Na podstawie kwerendy wysłanej do wszystkich Oddziałów SARP oraz źródeł prywatnych ustalono adresy 124 wychowanków WAPL, potem uzupełniono ją do 147 osób. Otrzymano zezwolenie władz na organizację Zjazdu, co nie było trudne, bo spotkania SARP należały do statutowej działalności. Trudniej było z uzyskaniem zgody na wydanie broszury pozjazdowej. Ale i tu po długich negocjacjach otrzymano pozwolenie katowickiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk na druk broszury wspomnieniowej o WAPL w nakładzie 120 egzemplarzy.

I Zjazd Wychowanków WAPL odbył się w dniach od 1-3 października 1983 r. w zamku w Tucznie, Domu Pracy Twórczej SARP. Wiersz na otwarcie Zjazdu napisał Tadeusz Teodorowicz-Todorowski, odznakę Zjazdu (w barwnej emalii) wykonał W. Migocki, a medal odlany w brązie wykonano według projektu śląskiego artysty rzeźbiarza Zygmunta Brachmańskiego. Pierwsze spotkanie wychowanków WAPL z różnych stron Polski, a nawet z zagranicy było okazją do wspomnień oraz wygłoszenia kilku ważnych referatów, jak np. Lwowska Szkoła Architektury (Andrzej Frydecki z Wrocławia) i Fizjografia urbanistyczna Lwowa (Witold Szolginia z Warszawy) oraz wspólne wystąpienie na temat Udziału profesorów i wychowanków Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej w tworzeniu Wydziałów Architektury w Politechnikach Gdańska, Wrocławia i Gliwic w latach po drugiej wojnie światowej - Romuald Sołtys z Gdańska, Kazimierz Ciechanowski z Wrocławia i Franciszek Maurer z Gliwic. Zestawiono też trzy listy absolwentów WAPL: zmarłych po 1945 r., żyjących do 1984 r. oraz spis wychowanków z lat 1926–1940, których losy nie były znane. Podczas pierwszego Zjazdu przygotowano także wystawę projektów i rysunków uczestników oraz 50 fotogramów architektury Lwowa. W Zjeździe uczestniczyło 44 byłych wychowanków.

II Zjazd Wychowanków WAPL zorganizowano dwa lata później 23-25 października 1985 r. w Muzeum Architektury we Wrocławiu. Tematem sesji i dyskusji były Metody nauczania na Wydziałach Architektury dawniej i dziś. Zjazdowi towarzyszyła wystawa twórczości profesorów WAPL, a szczególnym wydarzeniem było zwiedzanie otwartej parę miesięcy wcześniej Panoramy Racławickiej. Medal pamiątkowy wykonano także według projektu Z. Brachmańskiego, a odznakę zaprojektował W. Migocki. Tradycyjnie wiersz na otwarcie wygłosił T. Teodorowicz-Todorowski. Na Zjazd przyjechała rekordowa liczba byłych wychowanków - 87.

III Zjazd Wychowanków WAPL odbył się w dniach 23–25 września 1987 r. w Domu Pracy Twórczej SARP w Kazimierzu Dolnym. Tym razem referaty omawiały historyczną ikonografię dawnych miast oraz problemy przestrzennego rozwoju miast i kształtowania obszarów śródmiejskich. Spotkaniu towarzyszyła wystawa przedstawiająca architekturę średniowiecznego Lwowa. W Zjeździe uczestniczyło 46 byłych wychowanków.

IV Zjazd Wychowanków WAPL odbył się ponownie w Kazimierzu Dolnym w dniach 16–18 września 1989 r., ale wcześniej poprzedziła go wycieczka do Lwowa (6–11.09.) zorganizowana przez działające już od roku katowickie Koło Wychowanków WAPL. Na tym Zjeździe poinformowano o powstaniu Koła, zaprezentowano odznaki członkowskie i zaproszono wychowanków z innych regionów Polski, bo Koło z założenia miało mieć charakter ogólnopolski. Tym razem Zjazd zajmował się tematem udziału architektów i urbanistów w rozwiązywaniu zagadnień ochrony środowiska. W Zjeździe uczestniczyło 35 byłych wychowanków.

V Zjazd Wychowanków WAPL zorganizowało katowickie Koło Wychowanków WAPL. Spotkanie odbyło się w Gliwicach w dniach 20-22 września 1991 r. Zjazd połączono z obchodami 15-lecia Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej (WAPŚ). Podstawowymi tematami sesji były: „Aktualny stan konurbacji górnośląskiej” oraz „Ekoarchitektura a zabytki”. Zjazd i 15-lecie WAPŚ upamiętniono wytłoczonym w brązie medalem projektu T. Teodorowicza-Todorowskiego oraz tablicą pamiątkową z nazwiskami architektów, wychowanków WAPL, późniejszych profesorów WAPŚ. Tablicę w brązie wmurowano w holu budynku Wydziału Architektury w Gliwicach. W Zjeździe uczestniczyło 36 byłych wychowanków.

VI Zjazd Wychowanków WAPL zorganizował ośrodek gdański w dniach 22—24 września 1993 r. W Zjeździe uczestniczyło 32 byłych wychowanków.

VII Zjazd zorganizowano rok później i połączony był z jubileuszami 150-lecia Politechniki Lwowskiej oraz 100-lecia powstania samodzielnego Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej. Ponieważ Politechnika Śląska miała w zespole dydaktycznym największą liczbę profesorów i młodszych pracowników naukowych z Politechniki Lwowskiej, dlatego ten Zjazd zorganizowano po raz kolejny w Gliwicach. Zjazd odbył się w dniach 4–6 listopada 1994 r., dokładnie w 150 lat od daty powołania Lwowskiej Akademii Technicznej (4.11.1894). W Zjeździe uczestniczyło już tylko 27 byłych wychowanków

VIII Zjazd zorganizował ośrodek wrocławski w dniach 25–26 września 1995 r.. Tematami sesji były: „Politechnika Lwowska – macierz polskich politechnik” oraz „Międzywojenna architektura Lwowa”. W Zjeździe uczestniczyło już tylko 19 byłych wychowanków.

Większość spotkań dokumentowały wydawane broszury z materiałami zjazdowymi. Przedrukowywano referaty, opisywano przebieg zjazdów, a w publikacjach znajdowały się karykatury powstające podczas spotkań i wierszowane utwory. Koło Wychowanków Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej, działające w Katowicach, miało ogromny udział w organizacji Zjazdów, a także w przygotowaniu publikacji pozjazdowych. Jeden z jego członków T. Teodorowicz-Todorowski tradycyjnie otwierał spotkania swoimi wierszami. Na pierwszym zjeździe tak witał zgromadzonych:

A więc minęło wszystko – co przemija,

Kto TERAZ żyje, ma przed sobą PRZYSZŁOŚĆ,

Więc niech go cieszy teraźniejsza chwila,

Zwłaszcza gdy lwowski mu się rodził dyplom!

Usprawiedliwmy także nieobecność

Wszystkich rozsianych daleko od kraju

I tych, co z racji różnorodnych przeszkód

Nie mogli dzisiaj do apelu stanąć.

Na koniec witam cały lwowski aktyw,

Który wbrew liczbom zżartych przez czas metryk,

Wbrew różnym z życiem wiążących się faktów,

Stawił się w Tucznie rześko jak na festyn.

I życzę, by tych wierszy myśl przewodnia,

Działając mocno jak nie jeden kielich,

Była zarzewiem w sercach jak pochodnia –

Bo kto Lwów kocha, ten SEMPER FIDELIS!

[Materiały Zjazdu Wychowanków WAPL w Tucznie 1-3 X 1983, cz. 1, Katowice 1983, s. 5.]

Z kolei w broszurze z materiałami z II Zjazdu znalazła się następująca refleksja:

Kto się urodził we Lwowie –

Ten został już wyróżniony;

Kto studiował we Lwowie –

Ten szczęścia uzyskał promyk:

Kto dyplom zrobił we Lwowie –

Ten zyskał sukces ogromny;

Kto uczył młodych we Lwowie –

Na wieki uszczęśliwiony.

[Materiały z sesji naukowej Piątego Zjazdu Wychowanków WAPL. Gliwice 20-22.IX.1991, Katowice 1993, s. 49-50.]

Bibliografia przedmiotowa

Boberski J., Koło Wychowanków Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej, [w:] SARP 1925-1995. 70 lat działalności organizacji architektonicznych na Górnym Śląsku, Katowice 1998, s. 85-91.

Materiały z sesji naukowej Piątego Zjazdu Wychowanków WAPL. Gliwice 20-22.IX.1991, Katowice 1993.

Materiały z sesji naukowej Trzeciego Zjazdu Wychowanków Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej, Kazimierz Dolny 23-25 wrzesień 1987, Warszawa 1989.

Materiały ze Zjazdu Wychowanków WAPL w Tucznie 1-3 X 1983, cz.1-3, red. J. Boberski i in., Katowice 1983.

Autor hasła

Barbara Maresz [grudzień 2022 r.]