Kazimierz Idaszewski

ur. 16.01.1878 w Nochowie w Wielkopolsce koło Śremu, zm. 14.01.1965 we Wrocławiu - inżynier elektryk, pierwszy Polak doktor elektrotechniki. Wybitny profesor Politechniki we Lwowie, a po II wojnie światowej organizator Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej. Pracę na uczelni poprzedził 15-letnim doświadczeniem w przemyśle. Specjalista w dziedzinie maszyn i pomiarów elektrycznych.

Imię i nazwisko	Kazimierz Idaszewski
Data i miejsce urodzenia	16.01.1878, Nochowo
Data i miejsce śmierci	14.01.1965, Wrocław
Zawód	inżynier elektryk, pracownik akademicki

Syn Michała, nauczyciela wiejskiego i działacza oświatowego, i Natalii z domu Kuźmickiej. Po ukończeniu gimnazjum w Śremie w 1898 r. rozpoczął studia na wydziale mechaniczno–elektrycznym politechniki w Brunszwiku, kończąc je z wyróżnieniem w 1903 r. Następnie pracował jako asystent w Katedrze Elektrotechniki Ogólnej w Szkole Politechnicznej we Lwowie. Tam pomagał prof. Romanowi Dzieślewskiemu w uruchomieniu pierwszego na ziemiach polskich laboratorium maszyn elektrycznych oraz napisał pracę doktorską pt.Versuche über das elektrolitysche Verhalten von Schwefelkupfer (Doświadczenia nad elektrolitycznym zachowaniem się siarczku miedzi), którą obronił z wyróżnieniem w 1904 r. (w politechnice brunszwickiej) uzyskując jako pierwszy Polak elektryk stopień doktora-inżyniera (Dr-Ing). Następnie zatrudnił się w berlińskich zakładach Siemens-Schuckertwerke (SSW), gdzie pracował przez 15 lat, zajmując się badaniami, pomiarami i konstrukcją maszyn elektrycznych. Uzyskał tam dwa patenty, zajmował się także próbami odbiorczymi maszyn elektrycznych w fabrykach i na okrętach. W 1920 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym miernictwa elektrycznego i objął kierownictwo utworzonej rok wcześniej Katedry Pomiarów Elektrotechnicznych w Politechnice Lwowskiej. W 1924 r. został profesorem zwyczajnym a także przewodniczącym komisji egzaminu dyplomowego Oddziału Elektrotechnicznego, aż do 1938 r. W roku ak. 1926/27 był dziekanem Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej. W 1930 r. odstąpił Katedrę Pomiarów Elektrotechnicznych dr. Włodzimierzowi Krukowskiemu, wybitnemu metrologowi elektrycznemu, który po zorganizowaniu w Norymberdze znakomitego laboratorium pomiarowego w firmie Siemens przeniósł się w 1926 r. do Warszawy, na stanowisko kierownika biura technicznego Polskich Zakładów Siemensa. Stanowisko to mu nie odpowiadało, ale umożliwiało pobyt w Odrodzonej Polsce. Prof. Idaszewski widział celowość pozyskania tak wybitnego metrologa dla lwowskiej uczelni i choć nie przechodził wówczas na emeryturę, przekazał mu katedrę i na nowo zorganizowane po zniszczeniach wojennych laboratorium, a sam objął nowo utworzoną specjalnie dla niego Katedrę Maszyn Elektrycznych.

W 1944 r. opuścił Lwów. W 1945 r. w Krakowie został pierwszym dziekanem Wydziału Elektrycznego powstającej tam Politechniki Śląskiej, ale już w lipcu 1945 r. przeniósł się do Wrocławia. Był zwolennikiem odbudowy Politechniki Wrocławskiej. W wieku 67 lat podjął funkcję dziekana Wydziału Mechaniczno-Elektrycznego we Wrocławiu, który po zniszczeniach wojennych wymagał zorganizowania od podstaw. Jednocześnie został kierownikiem i organizatorem w ogołoconej wojną uczelni dwóch katedr Pomiarów Elektrycznych i Maszyn Elektrycznych oraz ich laboratoriów. To on wygłosił pierwszy wykład akademicki w polskim już Wrocławiu 15.11.1945 r. Był też promotorem pierwszego po II wojnie światowej w Polsce doktoratu nauk technicznych, który otrzymał 16.08.1946 r. Władysław Kołek. W 1946 r., ze względu na nadmiar prac organizacyjnych ustąpił ze stanowiska dziekana, przekazując je przybyłemu do Wrocławia prof. Ignacemu Skowrońskiemu. W 1947 r. przekazał Katedrę Maszyn Elektrycznych dr inż. W. Kołkowi, a następnie wspólnie z nim, przybyłemu do Wrocławia utalentowanemu dr. inż. Pawłowi Nowackiemu, a sam do 1960 r. (aż do 82 roku życia!) kierował Katedrą Pomiarów Elektrycznych. Szczycił się licznym gronem wybitnych wychowanków, z których wielu zostało profesorami. W trakcie jego pracy na uczelni współpracował z przemysłem, głównie dolnośląskim, pomagając w jego odbudowie i rozbudowie. Największe nasilenie tych prac przypadło na lata 1947-1951 i były to: uruchomienia, odbiory i przebudowy urządzeń pomiarowych oraz wykonywanie brakujących wtedy przyrządów pomiarowych. Prof. Idaszewski konsultował energetykę wrocławską oraz z wiele zakładów przemysłowych. Jego wiedza i doświadczenie w zakresie konstrukcji, technologii i pomiarów maszyn elektrycznych prądu stałego, nabyte w trakcie 15 letniej praktyki w SSW w Berlinie, okazały się szczególnie przydatne w Zakładach Wytwórczych Wielkich Maszyn Elektrycznych we Wrocławiu, których znaczącym składnikiem produkcji były trudne konstrukcyjnie i technologicznie komutatorowe silniki trakcyjne. Swoje doświadczenia wynikające z praktyki przemysłowej i wielu lat pracy dydaktycznej przekazał w dwóch skryptach wydanych przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Przez cały czas swojej zawodowej aktywności działał prężnie w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich (SEP), w 1925 r. był prezesem Oddziału Lwowskiego SEP, a w 1946 r. był pierwszym prezesem i współorganizatorem Oddziału Wrocławskiego SEP. Od 1951 r. członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1964 r. został członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej. Przeszedł na emeryturę w 1960 r., w wieku 82 lat. Był żonaty z Elżbietą z domu Nitz.

Odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotą Odznaką Honorową Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

Zmarł 14.01.1965 we Wrocławiu, pochowany na Cmentarzu Św. Wawrzyńca pry ul. Bujwida.

Bibliografia podmiotowa

Versuche über das elektrolytische Verhalten von Schwefelkupfer [praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. Guido Bödlandera]

Halle a S. 1905.

„Zeitschrift fűr Elektrochemie” 1905, s. 161–182.

Verluste beim Fördern des Erdöls mittels Kolbens, „Zeitschrift des Internationalen Bohrtechniker-Verbands” 1928, nr 18, s. 272–278.

Kilka uwag o silnikach elektrycznych na małą moc, ,,Przegląd Elektrotechniczny” 1928, nr 16, s. 361–366.

Maszyny prądu stałego, Wrocław 1954.

Pomiary elektryczne, Wrocław 1955.

Bibliografia przedmiotowa

Nowi członkowie T.N.W., [w:] „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 1951, t. 44, s. 87.

Śródka A., Szczawiński P., Biogramy uczonych polskich: Materiały o życiu i działalności członków AU w Krakowie, TNW, PAU, PAN, Część IV: Nauki techniczne, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988, s. 156-158.

Kubiatowski J., Jakubowska A., Idaszewski Kazimierz Zygmunt (1878–1965), [w:] Słownik biograficzny zasłużonych elektryków wrocławskich, t. 1, Wrocław 1997, s. 28-30.

Białkiewicz Z., Prof. dr inż. Kazimierz Idaszewski (1878-1965) [Poczet dziekanów Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej”], „Śląskie Wiadomości Elektryczne” 2003, R. X, nr 1, s. 24-25.

Autobiografia Kazimierza Idaszewskiego opracowana przez I. Dudzikowskiego [w:] Polacy zasłużeni dla elektryki: Początki elektrotechnicznego szkolnictwa wyższego, pionierzy elektryki, red. J. Hickiewicz, Warszawa-Gliwice-Opole 2009, s. 139-148.

Hickiewicz J., Kazimierz Idaszewski (1878-1965), [w:] Polacy zasłużeni dla elektryki: Początki elektrotechnicznego szkolnictwa wyższego, pionierzy elektryki, red. J. Hickiewicz, Warszawa-Gliwice-Opole 2009, s. 129-137.

Wiszniewski A., Profesor Kazimierz Idaszewski – Mały Wielki Człowiek [Wydział Elektryczny PWr: „Pionierzy Dolnośląskiej Elektryki”, 2009] https://tiny.pl/w11mv

Burak M., Pregiel P., Tytularni profesorowie Politechniki Wrocławskiej 1945-2015, Wrocław 2015, s. 42.

Hickiewicz J., Rataj P., Sadłowski P., Idaszewski Kazimierz Zygmunt, [w:] Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę: Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki, t. V, red. B. Orłowski, Warszawa 2019, s. 86-89.

Autor hasła

Jerzy Hickiewicz, Piotr Rataj [listopad 2022 r.]