Jerzy Biderman

ur. 16.09.1933 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zginął . 28.12.1959 r. w Tatrach, w okolicy Wyżnego Żabiego Stawu Białczańskiego –  taternik i alpinista, asystent Politechniki Wrocławskiej.

Imię i nazwisko	Jerzy Biderman
Data i miejsce urodzenia	16.09.1933, Lwów
Data i miejsce śmierci	28.12.1959, Tatry, w okolicy Wyżnego Żabiego Stawu Białczańskiego
Zawód	taternik, alpinista

Jerzy Biderman był synem Juliusza (1903–1990) i Marii z domu Szajner (1908–1985). Jego brat Wojciech (1942–1964), taternik i speleolog, zginął na Galerii Gankowej w Tatrach.

Razem z rodzicami został przesiedlony na Ziemie Zachodnie po 1945 r., zamieszkał we Wrocławiu. Podjął studia na Politechnice Wrocławskiej. Po uzyskaniu magisterium  pracował jako asystent w Katedrze Elementów Maszyn Politechniki Wrocławskiej.

Od 1954 r. rozpoczął przygodę z alpinizmem. Jego partnerem wspinaczkowym od 1956 r. był Józef Panfił (1934–1959), kolega studencki oraz   asystent na Politechnice Wrocławskiej.

J. B. zasłyną z wielu odważnych wypraw górskich, wpisanych w historię polskiego alpinizmu. W 1957 r. przeszedł w Tatrach, jako czwarty w historii drogę Łapińskiego i Paszuchy na Galerii Gankowej i lewą depresję północno-wschodniej ściany Kazalnicy Mięguszowieckiej. Poprowadził nowe drogi na Wielkiej Teriańskiej Turni i Zadniej Baszcie. Zimą przeszedł grań od Kasprowego Wierchu do Kopy Spadowej i północnej ściany Wołowej Turni i Żabiego Szczytu Wyżnego.

[Cyt.:] – „Z grupy  kilku trzymających  się razem kolegów  ze studenckiej ławy wytworzył się stały zespół: Jerzy Biederman i Józef Panfil , gdy reszta wycofuje się z czynnego uprawiania taternictwa. Zimą 1957 r. przechodzą grania  od Kasprowego Wierchu do Spadowej  Kopy i dokonują  kilku mniejszych wspinaczek na Cubrynie i  Mnichu . Rozgłos  zdobywają latem 1957 r. po czwartym polskim przejściu drogi Łapińskiego i Paszuchy na Galerii Gankowej. Sprawdzianem ich sprawności w technice hakowej było przedtem przejście drogi wiodącej kantem Zamarłej Turni, a kondycji przejście północno - wschodniego filaru Mięguszowieckiego Szczytu”. [Kronika żałobna, „Taternik” 1960, nr  35 (2), s. 64-65].

J. B. wpisał się także w wiele wypraw, które, prowadził poza Polską, na Kaukazie w 1958 r. wszedł na Elbrus (5642 m.n.p.m.) i Pik Wolnej Hiszpanii (4200 m.n.p.m.). W towarzystwie Jana Surdela pokonał Kazalnicę Mięguszowiecką lewą połacią ściany. Wspinał się także w Alpach Wallijskich drogą Welzenbacha na Breithorm (4164 m.n.p.m.) masywu wznoszącego sie na granicy Szwajcarii i Włoch. [Cyt.:] – „I wejście: Jerzy Biederman i Józef Panfil, VII 1958 r., w 8 godz. Opisu nie pozostawili, ale przy II wejściu natrafiono na ich haki w kluczowym miejscu drogi)”  [A. Szurek, Wielka Teriańska Turnia, „Taternik” 1960, nr 36 (3–4), s. 37]. Zginął w grudniu 1959 r. w lawinie, schodząc razem z Józefem Panfiłem (1934 – 1959) i Mirosławem Hensoldem (1929–1959) z Żabiego Szczytu Wyżnego w Tatrach ( ok. 2259 m.n.p.m.). Ich zwłoki zostały wydobyte z Wyżnego Żabiego Stawu Białczańskiego wiosną 1960 r.

[Cyt.: ] - By­łam stu­dent­ką I roku. Na­szym asy­sten­tem na za­ję­ciach ry­sun­ku tech­nicz­ne­go był Je­rzy Bie­der­man, mło­dy, zna­ko­mi­ty wro­cław­ski ta­ter­nik. 28 grud­nia 1959 roku ze schro­ni­ska przy Mor­skim Oku wy­ru­szył ze swym sta­łym part­ne­rem Jó­ze­fem Pan­fi­lem, z któ­rym do­ko­nał wie­lu wspa­nia­łych przejść w Ta­trach i Al­pach, a to­wa­rzy­szył im Ma­rian Hen­sold. Mie­li za­miar przejść fi­lar pół­noc­nej ścia­ny Ża­bie­go Szczy­tu Wy­żnie­go. Po po­łu­dniu za­czął pa­dać śnieg. Na­stęp­ne­go dnia rano wszyst­kie ze­spo­ły po­wró­ci­ły do schro­ni­ska – oprócz ze­spo­łu z Wro­cła­wia. Eki­pa GOPR-u prze­do­sta­ła się do Do­li­ny Ża­bich Sta­wów Biał­czań­skich. Do­li­na była wy­peł­nio­na świe­żo spa­dłym śnie­giem, nie­ska­la­nym żad­ny­mi śla­da­mi. Tyl­ko pod Owczą Prze­łę­czą le­ża­ły zwa­ły wiel­kiej la­wi­ny…

Śmierć w gó­rach wy­da­wa­ła mi się wów­czas bo­ha­ter­ska i wznio­śle tra­gicz­na. Po raz pierw­szy ze­tknę­łam się ze śmier­cią ko­goś zna­jo­me­go, kogo pra­wie co­dzien­nie wi­dy­wa­łam. Tro­chę po mło­do­pol­sku my­śla­łam, że góry za mi­łość do sie­bie każą pła­cić cenę naj­wyż­szą.

O Jur­ku Bie­der­ma­nie pa­mię­ta­li­śmy we Wro­cła­wiu, ale pa­mięć tę prze­sło­nił nie­co jego brat Woj­tek, któ­ry za­czął się wspi­nać do­pie­ro po śmier­ci Jur­ka. Szyb­ko stał się jed­nym z lep­szych ta­ter­ni­ków śro­do­wi­ska wro­cław­skie­go. Cie­szył się ogól­ną sym­pa­tią, zwłasz­cza star­szych ta­ter­ni­ków, któ­rzy ze wzglę­du na pa­mięć bra­ta mie­li w sto­sun­ku do nie­go tro­chę opie­kuń­cze uczu­cia. Ale Woj­tek nie chciał i nie po­trze­bo­wał opie­ki. Chciał się wspi­nać. Bar­dzo czę­sto ocie­rał się o ry­zy­ko, po­ko­nu­jąc dro­gi „skraj­nie trud­ne”. Wśród przy­ja­ciół bu­dził oba­wy, czym to może się skoń­czyć. Skoń­czy­ło się tra­gicz­nie w 1964 roku. Zgi­nął w gó­rach, któ­rych wciąż był spra­gnio­ny, na ze­rwach Ga­le­rii Gan­ko­wej. [Wanda Rutkiewicz, Na jednej linie, Warszawa 2012. Por.:  https://www.legimi.pl/ebook-na-jednej-linie-wanda-rutkiewicz,b46886.html , dostąp: 23.03.2023 r.].

[Cyt.:] – „Jurek Biederman równie gorąco żyjący taternictwem i alpinizmem — w przeciwieństwie do Józka Panfila, uprawia również inne sporty, zajmuje się pływaniem, uczęszcza na treningi gimnastyczne. Pracuje także w Zarządzie Koła Wrocławskiego” [Kronika żałobna , „Taternik” 1960, nr  35 (2), s. 64-65].

Członek:  Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego, Wrocławskiej Sekcji Grotołazów.

Został pochowany na Nowym Cmentarzu w Zakopanem .

Bibliografia przedmiotowa

Szurek A., Wielka Teriańska Turnia, „Taternik” 1960, nr 36 (3–4), s. 37.

Jerzy Biederman,  [W:] Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu,  red.: M. i J. Kiełkowscy, t. 6 – Ludzie gór, Katowice, 2013, s. 84–85.  

Rutkiewicz W., Na jednej linie, Warszawa 2012. Por.:  https://www.legimi.pl/ebook-na-jednej-linie-wanda-rutkiewicz,b46886.html , dostąp: 23.03.2023 r.].

Kronika żałobna, „Taternik” 1960, nr  35 (2), s. 64-65. [Czasopismo Klubu Wysokogórskiego] http://pza.org.pl/download/taternik/329679.pdf.

Ku pamięci, Sekcja Grotołazów Wrocław, https://sgw.wroc.pl/ku-pamieci/ [dostęp: 10.04.2023 r.].

Autor hasła

Maria Kalczyńska