Janina Burke-Bielecka
właściwie Janina Burka, ur. 5.08.1918 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 4.05.1982 r. w Budapeszcie – aktorka.
Imię i nazwisko | Janina Burke-Bielecka |
Data i miejsce urodzenia | 5.08.1918, Lwów |
Data i miejsce śmierci | 4.05.1982, Budapeszt |
Zawód | aktorka |
Janina Burke urodziła się w rodzinie naczelnika wydziału w dyrekcji kolei we Lwowie Franciszka i Matyldy z d. Stein. Jej bratem był tancerz, baletmistrz i pedagog Tadeusz Burke. Była żoną aktora Jerzego Bieleckiego. W 1937 r. zdała maturę we Lwowie. W tym mieście spędziła cały okres wojenny. W 1944 r. weszła w skład zespołu Teatru „Miniatury” oraz Państwowego Polskiego Teatru Dramatycznego, gdzie zagrała swoje pierwsze role: Mabel w Cały dzień bez kłamstwa (10.10.1944 r.), Olgę Petrenko w Misji Mr. Perkinsa do kraju bolszewików (20.12.1944 r.) i Pepinę w Moja siostra i ja (31.12.1944 r.). Uznawana była za wyróżniającą się aktorkę. W latach 1944–1945 była jedną z 18 słuchaczy Studium Dramatycznego działającego przy Teatrze, którym kierował Aleksander Bardini.
28 sierpnia 1945 r. przybyła do Katowic w transporcie ekspatriacyjnym wraz ze 160-osobowym zespołem Państwowego Polskiego Teatru Dramatycznego Bronisława Dąbrowskiego. Po przyjeździe do Katowic w 1945 r. zamieszkała przy ul. Gliwickiej 4. Kontynuowała naukę w zorganizowanym przy teatrze Studium pod kierunkiem A. Bardiniego. W latach 1945–1947 i 1949–1982 związana była z Teatrem Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, gdzie rozpoczęła powojenną karierę ponownie rolą Mabel w Cały dzień bez kłamstwa James’a Montgomerego (premiera 17.10. 1945 r.; reż. A. Bardini). Wraz z Janiną Piłotaj-Bernas stworzyły duet „Chorus-girl”, a zaśpiewana podczas spektaklu piosenka Byłam niewinną dzieweczką, tak bardzo niewinną, że aż strach stała się szlagierem. W sezonie 1947/1948 występowała w Teatrze Miejskim w Częstochowie, a w 1948/1949 w Teatrze Polskim w Bielsku, gdzie stworzyła wiele ciekawych kreacji. Ponadto w 1956 r. gościnnie wystąpiła w Operetce Śląskiej w Gliwicach, a w latach 1969–1973 grała w spektaklach realizowanych przez Teatr Telewizji.
Była aktorką popularną i lubianą, chwaloną głównie za role charakterystyczno-komediowe. Tak wspominała ją koleżanka z zespołu Teatru Śląskiego, Stanisława Łopuszańska:
W teatrze grała role bardzo różnorodne, mając z jednej strony bardzo dobre tzw. warunki zewnętrzne, czyli aparycję – do czego przywiązywano dużą wagę – z drugiej zaś silną vis comica, która pozwalała jej celować w budowaniu postaci charakterystycznych, które ogromnie lubiła. Publiczność doceniała ją i chciała ją oglądać nie tylko na trzech scenach Teatru im. Wyspiańskiego, ale także na koncertach estradowych, których wówczas odbywało się bardzo wiele. Organizatorzy takich koncertów bili się o jej udział, gdyż natychmiast nawiązywała kontakt z publicznością, stają się jej ulubienicą. Szczupła, o bardzo ładnej sylwetce, zgrabnych nogach. Profil wyrazisty, piękne włosy – tak ją pamiętam. [Dawna koleżanka (Łopuszańska S.), Janina Burke-Bielecka, „Gazeta Wyborcza. Katowice” 2002, nr 112, s. 9].
Mieszkała w Katowicach przy ul. Zawadzkiego 16a (obecnie ul. Sokolska).
Zmarła nagle podczas wizyty u rodziny w Budapeszcie.
Bibliografia przedmiotowa
Burke-Bielecka Janina, „Almanach Sceny Polskiej” 1981/82, s. 213.
Burke Janina, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego, t. 3: 1910–2000, Warszawa 2017, s. 133–134.
Dąbrowski B., Na deskach świat oznaczających, t. 1, Kraków 1977, s. 183.
Dawna koleżanka (Łopuszańska S.), Janina Burke-Bielecka, „Gazeta Wyborcza. Katowice” 2002, nr 112, s. 9.
Horbatowski P., Życie teatralne we Lwowie w latach 1939–1946, „Pamiętnik Teatralny” 1997, s. 719, 725.
Linert A., Teatr Śląski w latach 1945-1949, Katowice 1979.
Osterloff B., Aleksander Bardini w teatrze dramatycznym. Sylwetka reżysera, „Pamiętnik Teatralny” 2010, z. 3/4, s. 193.
Szczepański H., Legenda ulicy Gliwickiej, „Śląsk” 2007, nr 12, s. 42–46. https://encyklopediateatru.pl/osoby/18515/janina-burke [dostęp: 9.12.2022 r.].
Autor hasła
Anita Tomanek [grudzień 2022 r.]