Jan Reutt

ur. 13.09.1919 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 28.05.2003 r. Kudowie – lekarz, instruktor harcerski.

Imię i nazwisko	Jan Czesław Reutt
Data i miejsce urodzenia	13.09.1919, Lwów
Data i miejsce śmierci	28.05.2003, Kudowa
Zawód	lekarz, instruktor harcerski

Jan Reutt wywodził się ze starej kresowej rodziny szlacheckiej o głębokich tradycjach patriotycznych. Ojciec inżynier Leon Reutt był zasłużonym, wieloletnim prezydentem miasta Drohobycz. Dziad inżynier Gustaw Reutt - uczestnik powstania styczniowego 1863 r., był adiunktem generała Mariana Langiewicza (1827-1887), dyktatora powstania styczniowego.

Jan Reutt w Drohobyczu, gdzie pracował jego ojciec, ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Władysława Jagiełły. Od 1931 r. kontynuował naukę w VIII Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie, gdzie zdał maturę w 1939 r. W czasie nauki w gimnazjum wstąpił do I Lwowskiej Drużyny Harcerskiej – jednej z najstarszych organizacji skautowych w przedwojennej Polsce. J. R. w 1937 r. został zastępowym zastępu „Lisów” w tej drużynie. Członkowie tego zastępu stanowili we wrześniu 1939 r. trzon załogi punktu obserwacyjnego obrony przeciwlotniczej na Wieży Wodnej na Nowym Lwowie, który jako jedyny przetrwał do końca walki o Lwów w 1939 r. Z zastępu „Lisów” wywodzą się m.in. Maciej Bitner, ps. „Maciek”(1923-1944) - legendarny członek batalionu Kedywu „Zośka” oraz Wojciech Bińkowski - członek Grup Szturmowych Kedywu.

Lata wojenne J. R., w okresie okupacji sowieckiej i niemieckiej spędził pracując w Instytucie prof. Rudolfa Weigla, jako jeden z jego najbliższych współpracowników przy produkcji szczepionki przeciwko tyfusowi plamistemu.

Pracę rozpocząłem w oddziale hodowli wszy zdrowych. Po wstępnym szczepieniu zacząłem karmić wszy. Pensja moja wynosiła 110 zł. Przez drą Henryka Mosinga zostałem dodatkowo zaszczepiony, tak bym mógł pracować na oddziale zakaźnym. Po kilku tygodniach, przeniesiony zostałem do wydzielonego oddziały na I piętrze starego budynku UJK gdzie pracowali: dr Mosing, profesorowa Weiglowa, Wiktor Weigl, Emil Czochraj i ja. Produkowana tam była szczepionka doświadczalna. Polegało to między innymi na tym, że każdy z nas trzech: Turek, Emil i ja hodowaliśmy wszy zdrowe (codziennie przybywała nam Jedna klatka), karmiliśmy je, a gdy dojrzały -szczepiliśmy. Po szczepieniu nadal każdy karmił, aż do oddania do preparowania. Cały materiał preparowała Profesorowa. Dr Mosing wykonywał ostatnie czynności, to jest miareczkowanie i rozcieńczanie. Wartość tej szczepionki okazała się o wiele wyższa, jednak ilościowo wykonywano jej znacznie mniej, w przeliczeniu na jednego pracownika, w produkcji masowej. W tym okresie, a był to bodajże luty 1940 r., odwiedził Instytut ówczesny I sekretarz Ukrainy Nikita Chruszczow. Pokazywałem jak się szczepi wszy. Zwiedził Instytut i przeprowadził rozmowy z Profesorem. W niedługi czas po tej wizycie otrzymał Profesor znaczne dotacje na rozbudowę Instytutu. Przydzielono duży, nowoczesny budynek, po gimnazjum żeńskim im. królowej Jadwigi, przy ul. Potockiego. Od tego czasu rozpoczęta się produkcja szczepionki. [J. Cz. Reutt, Moje wspomnienia o profesorze Weiglu, [w:] Zwyciężyć tyfus - Instytut Rudolfa Weigla we Lwowie.” Dokumenty i wspomnienia, red. Z. Stuchly, Wrocław 2001, https://www.lwow.home.pl/weigl/reutt.html, dostęp: [22 października 2023 r.].

11 listopada 1942 r. J. Reult został uwięziony przez Gestapo wraz z grupą profesorów, lekarzy i aktorów, jako zakładnicy. Większość uwięzionych została po pewnym czasie uwolniona, natomiast Jan Reult został zesłany do obozu koncentracyjnego na Majdanku k. Lublina. Po interwencjach prof. Weigla został po kilku miesiącach uwolniony. Na początku 1944 r. po odmowie przeniesienia Instytutu ze Lwowa do Rzeszy Niemieckiej, Instytut został ulokowany w Częstochowie.

W maju 1944 r. los rzucił J. Rautta do Zakopanego, gdzie do końca wojny ukrywał się pracując w Miejskim Szpitalu jako sanitariusz. Na oddziale zakaźnym tego szpitala (gdzie nie wchodzili Niemcy) ukrywali się ludzie z „lasu”, wśród których zaczął szerzyć się tyfus. Szpital nie posiadał szczepionki. J. R. dowiedziawszy się, że w Krościenku ukrywa się prof. Weigl, udał się do niego i dzięki starej znajomości uzyskał bezpłatnie 20 dawek szczepionki.

Po wyzwoleniu Zakopanego, 29.01.1945 r. w lutym udał się piechotą do Krakowa. Dzięki poparciu prof. Weigla, który tam już pracował, rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w 1951 r., uzyskując dyplom lekarza medycyny. W tym samym roku został powołany do służby wojskowej, którą zgodnie ze swoim wykształceniem pełnił na różnych stanowiskach przez 21 lat. Początkowo pracował jako lekarz w pułku w jednostce w Kłodzku na Dolnym Śląsku. Następnie trafił do nowo otwartego Sanatorium Wojskowego w Zakopanem. W 1972 r. został przeniesiony do rezerwy w stopniu pułkownika. Osiedlił się w Kudowie, gdzie przejął po prof. A. Falkiewiczu (1901-1977) kierownictwo sanatorium „Zameczek”.

W 1976 r. był jednym z inicjatorów utworzenia Kręgu Harcerskiego byłych Skautów, przedwojennej lwowskiej I Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki. Od 1996 r. był trzecim i ostatnim przewodniczącym tego Kręgu, działał w tym Kręgu przez 27 lat.

Odznaczony: Krzyżem Oświęcimskim, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Pochowany został na cmentarzu Św. Henryka przy ul. Bardzkiej we Wrocławiu.

Bibliografia podmiotowa

Raut J., „Moje wspomnienia o profesorze Weiglu” 1983, Kudowa [materiał niepublikowany].

Bibliografia przedmiotowa

Stuchly Zb., Zwyciężyć tyfus – Instytut Rudolfa Weigla we Lwowie. Dokumenty i wspomnienia, Wrocław 2001.

Rodzina, przyjaciele i druhowie z Kregu b. Skautów-Harcerzy I DH Lwowskiej Śp. Jan Reutt (1919 – 2003),”Semper Fidelis” 2003, nr 4 (75), s. 60.

JAN CZESŁAW REUTT: "MOJE WSPOMNIENIA O..., https://www.lwow.home.pl › weigl › reutt, dostęp: [22 października 2023 r.]

Autor hasła

Jerzy Hubicki