Jan Kanty Szurlej

ur. 15.10.1914 r. w Słobodzie Konkolnickiej, powiat rohatyński, woj. stanisławowskie (obecnie Ukraina), zm. 30.12.1982 r. w Katowicach – duchowny katolicki, sekretarz i redaktor „Apostolstwa Chorych”.

Imię i nazwisko	ks. Jan Kanty Szurlej
Data i miejsce urodzenia	15.10.1914, Słoboda Konkolnicka
Data i miejsce śmierci	30.12.1982, Katowice
Zawód	duchowny rzymskokatolicki, redaktor prasowy

Jan Kanty Szurlej był synem Antoniego i Bronisławy z domu Kwiatkowskiej. Chrzest przyjął w kościele parafialnym p.w. Świętej Marii Magdaleny w Konkolnikach. W czasie wojny polsko-ukraińskiej o Galicję Wschodnią w maju 1919 r. cudem uniknął śmierci. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Bołszowcach, a następnie uczył się w VI Gimnazjum Klasycznym im. Stanisława Staszica we Lwowie (1927–1935). W 1936 r., po złożeniu egzaminu maturalnego, J.S. wstąpił do Seminarium Duchownego we Lwowie i jednocześnie został studentem na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza. Po zajęciu Lwowa przez wojska sowieckie 22 września 1939 r., Wydział Teologiczny został rozwiązany. W jego miejsce powstał Tajny Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jana Kazimierza, którego absolwentem był J. S. Sakrament święceń kapłańskich przyjął potajemnie 29 czerwca 1940 r. Święceń udzielił mu bp Eugeniusz Baziak w kaplicy Świętego Józefa w Katedrze obrządku łacińskiego pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny we Lwowie. J.S. pracował jako wikary w rodzinnych Konkolnikach (wrzesień 1940 r. – grudzień 1943 r.) i organizował samoobronę parafian przed napadami bojówek Ukraińskiej Powstańczej Armii. Następnie posługiwał jako kapelana u lwowskich karmelitanek (1944 r.). Przez trzy miesiące 1944 r. był administratorem parafii w Janowie pod Lwowem. Po powrocie do Lwowa został kapelanem sióstr felicjanek (1944–1946) oraz był wikariuszem w kościele św. Anny przy ul. Gródeckiej (1946 r.). Był równocześnie kapelanem szpitalnym (1943–1945) i aktywnie działał w strukturach Armii Krajowej.

W lipcu 1946 r. opuścił Lwów w ramach przymusowych przesiedleń. W październiku 1946 r. osiadł w Katowicach i został przydzielony do pomocy ks. Michałowi Rękasowi, pełniącemu obowiązki kapelana w szpitalu przy ul. Francuskiej. W tej placówce medycznej pracował w latach 1946–1958, chociaż w lutym 1949 r. dyrektor szpitala próbował go zwolnić. W jego obronie stanęła wówczas kuria diecezjalna. W roku szkolnym 1949/1950 uczył religii w szkole przy ul. Sikorskiego 20. W 1950 r. ukończył studia na Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i uzyskał tytuł magistra teologii na podstawie pracy Osobowość kapelana szpitalnego jako spowiednika. W ten sposób dopełnił swoje lwowskie studia teologiczne, które przerwała likwidacja fakultetu teologicznego na UJK. W 1952 r., również w Krakowie, otrzymał stopień doktora w zakresie teologii moralnej za rozprawę Przerywanie ciąży jako problem moralny. W latach 1960–1977 wykładał teologię moralną i propedeutykę teologii w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Imponował klerykom swoją wiedzą, prawością i skromnością. Prowadził również zajęcia zlecone na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Problemy zdrowotne (choroba serca) nie pozwoliły mu na kontynuowanie tej pracy.

W roku 1964 r., po śmierci ks. Michała Rękasa, prymas Polski Stefan Wyszyński powierzył J.S. funkcję sekretarza Krajowej Centrali Apostolstwa Chorych i redaktora miesięcznika „Apostolstwo Chorych”. Nominacja ta była efektem protekcji biskupa Herberta Bednorza. W latach siedemdziesiątych współtworzył audycje radiowe dla chorych transmitowane przez Radio Watykańskie. Artykuły publikował na łamach „Gościa Niedzielnego”, „Apostolstwa Chorych” i w „Śląskich Studiach Historyczno-Teologicznych”. W uznaniu zasług na niwie Pańskiej, 15 października 1971 r. został mianowany kapelanem Jego Świątobliwości. Zmarł nagle 30 grudnia 1982 r.

Pochowany 2 stycznia 1983 r. na cmentarzu w Katowicach, przy ul. Francuskiej. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w bazylice katedralnej Chrystusa Króla w Katowicach pod przewodnictwem ordynariusza Herberta Bednorza. Wiosną 1983 r. rodzina J.S. wystąpiła z prośbą o zgodę na ekshumację zwłok i przeniesienie trumny do grobowca rodzinnego na cmentarzu w Kłodzku przy ul. Dusznickiej. W Katowicach pozostała tablica epitafijna w miejscu pierwotnego pochówku.

Bibliografia podmiotowa

Szurlej J., Dr Eugeniusz Peikert, „Gość Niedzielny” 1959, nr 27, s. 213

Szurlej J., Reforma sakramentu chorych, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” R. 7: 1974, s. 289-299.

Szurlej J., Pięćdziesiąt lat posługi Apostolstwa Chorych ludziom chorym i cierpiącym w Polsce, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” R. 12: 1979, s. 13-37.

Rak R., Szurlej J., Chorych duszpasterstwo, [W:] Encyklopedia katolicka, t. 3, Lublin 1979, kol. 253-256.

Bibliografia przedmiotowa

Bednarski D., Tradycje lwowskiego duszpasterstwa w Katowicach. Ksiądz Michał Rękas i ksiądz Jan Szurlej, [w:] Niezwykła więź Kresów Wschodnich i Zachodnich. Wpływ lwowian na rozwój nauki i kultury na Górnym Śląsku po 1945 roku, red. K. Heska-Kwaśniewicz, A. Ratuszna, E. Żurawska, Katowice 2012, s. 34-53.

Buszman J., Służył cierpiącym, „Tygodnik powszechny” 1983, nr 8, s. 7.

Karkosz A., Temperament cappuccino, „Apostolstwo Chorych” 2012, nr 12, s. 34-37.

Krętosz J., Duchowieństwo Archidiecezji Lwowskiej na terenie Diecezji Katowickiej po 1945 r., Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2004, t. 37, z. 2, s. 203-219.

Krętosz J., Księża Michał Rękas i Jan Szurlej sekretarze generalni Apostolstwa Chorych, [w:] Udział lwowian w życiu społecznym Górnego Śląska. Wszechnica Górnośląska, t. 2, red. M. Lubina, Katowice 1991, s. 105-109.

Mandziuk J., Jan Kanty Szurlej, [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice 1996, s. 421-422.

Mandziuk J., Szurlej Jan, [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918–1981, t. 8, red. J. Mandziuk, Warszawa 1995, s. 568-569.

Michałowski S., Śp. Ks. Prałat Jan Szurlej, „Gość Niedzielny” 1983, nr 3, s. 3.

Olszar H., Szurlej Jan Kanty (1914-1982), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 49, Warszawa-Kraków 2014, s. 399-401.

Słowa pożegnania Ks. Prałata Całego, „Apostolstwo Chorych” 1983, nr 4, s. 12-13.

Wińska U., Ksiądz doktor Jan Szurlej we wspomnieniach byłych więźniarek Ravensbrück, „Apostolstwo Chorych 1989, nr 6, s. 18-19.

Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 150.

https://silesia.edu.pl/index.php/Szurlej_Jan [dostęp 11.11.2022]

Autor hasła

Marta Kasprowska-Jarczyk [listopad 2022 r.]