Jan Bagiński

ur. 31.05.1932 r. w Kamionce (obecnie Olchiwka) na Wołyniu (obecnie Ukraina), zm. 19.05.2019 r. w Opolu – duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, biskup pomocniczy diecezji opolskiej.

Imię i nazwisko	ks. Jan Bagiński
Data i miejsce urodzenia	31.05.1932, Kamionka
Data i miejsce śmierci	19.05.2019, Opole
Zawód	duchowny rzymskokatolicki

Jan Bagiński pochodził z rodziny wieloopokoleniowej osiedlonej na wsi wołyńskiej. Dziadek Feliks Bagiński należał do grona gospodarzy rolnych w Kamionce. Posiadał 15 ha ziemi, w tym łąki i stawy. Ojciec Jana – Antoni (1902-1973) i matka Leonarda z domu Bagińska (1913-2004) prowadzili także gospodarstwo rolne. Jan był jedynakiem. Ród Bagińskich trzymał się razem, Jana oraz pozostałe dzieci z rodziny stryjów (braci ojca Jana) wychowywała babcia Michalina. Wieś Kamionka należała do parafii Niewirkowa. Tamtejszy kościół słyną z cudowne obrazu matki Boskiej Bolesnej (przewieziony po 1945 r. na Dolny Śląsk do Śwątnik k. Sobótki). J. Bagiński został ochrzczony w niewirkowskim kościele przez ks. Henryka Dyakowskiego (1904-1972). Spokojne dzieciństwo J. B. skończyło się wraz z okupacją sowiecką na Kresach 17.09.1939 r. W trybie przyśpieszonym J. B. 13.11.1939 r. przyjął sakrament komunii św., a rok później z rąk biskupa łuckiego Adolfa Szelążka sakrament bierzmowania. Po okupacji niemieckiej, w 1941 r. rozpoczęły się pogromy Polaków na Wołyniu. Zamordowani zostali członkowie rodziny ze strony ojca i matki. W 1943 r. Janowi B. udało szczęśliwie unikną pogromu rzezi wołyńskiej. W 1944 r. Jan wraz z matką i ciotką został przymusowo ekspatriowany do Chełma Lubelskiego w nowe granice Polski. Jan został rozdzielony z matką.

11 letni Jan znalazł mieszkanie w jednym z pomieszczeń u starszej kobiety, w którym było małżeństwo repatriantów z dwojgiem małych dzieci. Miał dach and głową, ale musiał sobie radzić ze zdobywaniem wyżywienia, ale dzięki życzliwości ludzi, jakoś to się udawało. Ojciec pozostawał na froncie, matka musiała pozostać w odległej miejscowości. [Servire deo et populo. Księga pamiątkowa dedykowana Biskupowi Janowi Bagińskiemu z okazji 25-rocznicy świeceń biskupich, red. J. Kopiec, Opole 2000, s. 13].

Po informacji, że dziadek Feliks został osiedlony w Opolu, Jan z matką i ojcem ( który wrócił z wojny) również tam wyjechali. Rodzina zamieszkała na terenie parafii św. Apostołów Piotra i Pawła. Jan podjął naukę w szkole podstawowej, a następnie, w latach 1947–1951 uczył się w II Męskim Liceum Ogólnokształcącym w Opolu, które ukończył egzaminem dojrzałości. W czasie nauki sprawował funkcje ministranta w kościele parafialnym św. Piotra i Pawła, co było zdaniem ówczesnych władz „złym” przykładem dla socjalistycznego powojennego wychowania polskiej młodzieży. W latach 1951–1956 odbywał studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym Śląska Opolskiego w Nysie i Opolu.

Pragnienie wstąpienia do seminarium pelengowałem w sercu od szóstej klasy szkoły podstawowej, po zetknięciu się z moim nauczycielem religii, ks. Kazimierzem Gawrońskim. [Servire deo et populo..., s. 14].

Pracownicy duchowni Seminarium nyskiego wywodzili się m.in. ze środowiska lwowskiego, co wywarło duży wpływ na kształtowanie postaw moralno-religijnych adeptów kapłaństwa na Śląsku. Święcenia kapłańskie otrzymał J. Bagiński 17 czerwca 1956 r. w katedrze Podwyższenia Krzyża św. w Opolu, z rąk biskupa diecezjalnego z Częstochowy Zdzisława Golińskiego. Po święceniach pracował przez dwa lata jako wikariusz w parafii św. Mikołaja w Pyskowicach. W tym czasie zajmował się także budową kościoła filialnego w Pniowie, w parafii Paczyna ( pow. gliwicki). Następnie w latach 1958–1959 był wikariuszem w parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Opolu. W 1959 r. bp. Franciszek Jop powierzył mu zadanie prowadzenia prefektury dla alumnów seminarium duchownego w Nysie. Co wiązało się z podjęciem odpowiedzialnego zadania pracy z adeptami służby kapłańskiej.

W tym czasie był wielokrotnie inwigilowany za swoja postawę, był zastraszany przez SB. Klerycy byli oblewani kwasem. Wspominał nawet, że sam też został oblany, a jego sutanna zniszczona. W 2007 r. Instytut Pamięci Narodowej nadał mu status pokrzywdzonego.

Obowiązki seminaryjne przyczyniły się do podjęcia przez ks. J. B. badań naukowych. W 1962 r. uzyskał magisterium z teologii na podstawie pracy: Elementy składowe powołania kapłańskiego w nauce papieży XX w. na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przygotowanej pod kierunkiem ks. prof. Władysława Poplatka.

W 1973 r. został wicedyrektorem Serminarium, a od 1979 r. był ponadto konsultorem diecezjalnym. Prowadził rekolekcje oraz konferencje głównie dla sióstr zakonnych, inteligencji i nauczycieli na Śląsku. W latach 1976–1985 pełnił funkcję proboszcza parafii Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Kluczborku. Rozwijał tam pracę duszpasterską, czuwał nad katechizacją młodzieży oraz porządkiem liturgicznym. W dowód jego aktywności w 1979 r. został mianowany dziekanem kluczborskim, a w 1981 r. dziekanem kluczborskiego regionu duszpasterskiego. W 1981 r. otrzymał godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości Jana Pawła II (tzw. prałatura). W 1987 r. uzyskał stopień licencjata teologii w Instytucie Teologiczno-Pastoralnym w Opolu (filii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), a w 1989 r. stopień doktora nauk teologicznych w zakresie teologii dogmatycznej na Sekcji Teologii Dogmatycznej Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego na podstawie dysertacji Teologiczne i psychologiczne kryteria zdatności do kapłaństwa, napisanej pod kierunkiem biskupa opolskiego Alfonsa Nossola.

8 lipca 1985 r. został mianowany biskupem pomocniczym diecezji opolskiej ze stolicą tytularną Tagarata w metropolii Kartaginy (Afryka Płn., obecnie w Tunezji). Obecnie katolickie biskupstwo tytularne. J. Bagiński zasiadał na tym stanowisku do maja 2019 r. Święcenia biskupie otrzymał z rąk kardynał Józef Glemp, prymas Polski w asyście kardynała Henryka Gulbinowicza, arcybiskupa metropolity wrocławskiego i Alfonsa Nossola, biskupa diecezjalnego opolskiego 15. sierpnia 1985 r. w katedrze Podwyższenia Krzyża św. w Opolu. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Servire Deo et populo” (Służyć Bogu i ludziom). W tym samym roku został ustanowiony wikariuszem generalnym diecezji. W kurii biskupiej sprawował urząd przewodniczącego wydziału duszpasterskiego. Do jego kompetencji należały sprawy duszpasterstwa ogólnego i sakramentalne, sprawy rodzinne, charytatywne, misyjne i zakonne. Oprócz tego szczególną opieka otaczał kluczborski regionem duszpasterski. Zajmował się także środowiskiem naukowym i studenckim w diecezji. Głosił rekolekcje w parafiach, sprawował Msze św. za Ojczyznę, towarzyszył papieżowi Janowi Pawłowi II w pielgrzymkach do Ojczyzny i wielu krajów świata. W 1998 r. odwiedził rodzinne strony na Wołyniu. Opublikował wówczas tekst w piśmie diecezji łuckiej pt. Wołyńskie wychowania „Wołanie z Wołynia” 1999, nr 5, s. 22-24. W 2003 r. był współkonsekratorem podczas sakry biskupa pomocniczego opolskiego Pawła Stobrawy.

14 sierpnia 2009 r. papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków biskupa pomocniczego diecezji opolskiej i przeniósł w stan spoczynku.

Członek: Komisji ds. Misji i ds. Zakonnych w Episkopacie Polski.

W jego dorobku autorskim znajduje się ponad 60 prac. Publikował głównie w „Wiadomościach Urzędowych Diecezji Opolskiej”, „Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego”.

Został pochowany w Opolu, przy kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła.

Bibliografia podmiotowa znajduje się w opracowaniu: Servire deo et populo. Księga pamiątkowa dedykowana Biskupowi Janowi Bagińskiemu z okazji 25-rocznicy świeceń biskupich, red. J. Kopiec, Opole 2000, s. 23-28.

Bibliografia przedmiotowa

Leksykon Kościoła katolickiego w Polsce , Warszawa 2003, s. 79.

Polak G., Kto jest kim w Kościele katolickim, Warszawa 1999, s. 113-5.

Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 1965-1999. Słownik biograficzny, wyd. 2, Warszawa 2000, s. 15.

Rocznik Kościelny Śląska Opolskiego rok 1968 , Opole 1968, s. 23, 164, 312.

Rocznik diecezji opolskiej rok 1974, 1981, 1986, 1988, 1993-1994.

Wyższe Seminarium Duchowne w Nysie –Opolu 1949-1999. Księga Jubileuszowa, red. K. Dola, J. Waloszek, Opole 2000.

Autor hasła

Maria Kalczyńska