Eugeniusz Geppert

ur. 4 września 1890 r. we Lwowie, malarz, współorganizator i pierwszy rektor Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu (wówczas PWSSP), zm. 13.01.1979 r. we Wrocławiu.

Imię i nazwisko	Eugeniusz Geppert
Data i miejsce urodzenia	4.09.1890, Lwów
Data i miejsce śmierci	13.01.1979, Wrocław
Zawód	malarz, pracownik akademicki

Syn Zdzisława Jana Dyzmy Gepperta i Jadwigi Teresy Marii z domu Jędrzejewicz. Lata dziecięce spędził w majątku rodziców w Dylągówce pod Rzeszowem oraz w Wadowicach, gdzie jego ojciec objął funkcję starosty powiatu wadowickiego. W 1908 r. ukończył wyższe gimnazjum C.K. w Wadowicach. Próbował podjąć studia w szkole wojskowej w Wiedniu, jednak na przeszkodzie stanęły mu problemy zdrowotne. Po nieudanym pierwszym egzaminie na studia w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, rozpoczął studia prawnicze i historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Nadal jednak kontynuował rozpoczętą w 1908 r. edukację malarską w prywatnej szkole Leonarda Stroynowskiego. W latach 1912 – 1914 i 1918 – 1920 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Jacka Malczewskiego, a po jego odejściu Stanisława Dębskiego. Uczelni jednak nie ukończył. W czasie I wojny światowej został aresztowany w Ustroniu na Białorusi (Carska Rosja) i jako poddany austriacki przekazany do więzienia w Słucku a następnie zesłany do Orenburga nad Uralem. W 1917 r. zaciągnął się do I Polskiego Korpusu Wschodniego. Po powrocie do Polski postanowił kontynuować edukację artystyczną. Wystawienniczym debiutem był udział w jednym z konkursów organizowanych w latach I wojny światowej w Moskwie. Eksponował swą twórczość w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1918, 1919, 1921, 1928, 1932, 1946), warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (1926, 1929, 1957, 1964, 1978), Instytucie Propagandy Sztuki (1932, 1935, 1938) i Salonie Garlińskiego (1929, 1930), oraz we Lwowie (1932). Należał do ugrupowań Nowa Generacja i Zwornik. W 1932 uczestniczył w związanej z olimpiadą wystawą sztuki w Los Angeles, zaś w 1938 wziął udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Pittsburgu. Odbył szereg podróży studyjnych do Francji, Niemiec, Belgii i Włoch. W latach 1932-1939 współpracował z czasopismami „Czas” i „Głos Plastyków”, zaś po wojnie z „Przeglądem Artystycznym”. Wybuch II wojny światowej zastał go w Krakowie. W grudniu 1939 r. został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu przy ul. Montelupich. Udało się go zwolnić staraniem żony. Pomimo osobistych problemów (żydowskie pochodzenie Hanny), obydwoje zaangażowali się w działalność struktur niepodległościowych pracując jednocześnie w Kawiarni Plastyków przy ul. Łobzowskiej, która również była ważnym punktem siatki konspiracyjnej. Geppert przyjechał do Wrocławia w listopadzie 1945 r. jako oficjalny delegat Zarządu Głównego Związku Polskich Artystów Plastyków. Jego zadaniem było założenie w mieście organizacji związku. 10.01.1946 r. Minister Kultury i Sztuki delegował go do zorganizowania we Wrocławiu akademii artystycznej. W tym celu zaadaptowano budynek przy ul. Traugutta we Wrocławiu należący do dawnej Miejskiej Szkoły Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego oraz drugi budynek dawnej Akademii Sztuki i Przemysłu Artystycznego. Dzięki współpracy i zachętom Gepperta kierowanym do artystów i przyszłych studentów nowy rok akademicki został zainaugurowany 7.10.1946 r. Eugeniusz Geppert objął początkowo rolę dyrektora placówki. W 1949 r. oficjalnie objął funkcję rektora. W 1950 r. zrezygnował z funkcji ze względów politycznych. Po rezygnacji z funkcji rektora Geppert pozostał na uczelni jako wykładowca. Na emeryturę przeszedł w 1961 r. Założył wówczas grupę artystyczną „Szkoła Wrocławska” przemianowaną później na „Grupę Wrocławską”.

Zmarł 14.01.1979 r. we Wrocławiu. Jest pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

We Wrocławiu jest patronem ulicy łączącej pl. Solny z ul. Kazimierza Wielkiego (Stare Miasto). Tablica upamiętniająca artystę znajduje się przy ul. Gepperta 2, na fasadzie dawnego domu malarza. Jest również patronem Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu.

W 1989 r., z inicjatywy żony, także malarki Hanny Krzetuskiej, otwarta została Galeria im. Eugeniusza Gepperta, prezentująca dorobek artystycznego małżeństwa Geppert – Krzetuska oraz twórców związanych z Grupą Wrocławską.

Bibliografia podmiotowa

Geppert E., Zagadnienia formalne i nieformalne w malarstwie polskim, Wrocław 1947

Geppert E., Moja droga  Kraków 1968

Geppert E., Przeszłość daleka i bliska, Wrocław 1977

Bibliografia przedmiotowa

Eugeniusz Geppert - malarstwo, Szczecin 1966

Eugeniusz Geppert - malarstwo, Kraków 1978

Eugeniusz Geppert - malarstwo, Bydgoszcz 1983

Szkice z pamięci. Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych we Wrocławiu we wspomnieniach jej założycieli, studentów i pedagogów, lata 1946–1996. red. A. Saj, Wrocław 1996

Jarosz A., Dzisiaj o Geppercie, w Format nr. 40, Wrocław 2001

Popiński K., Krótkie dzieje Akademii Sztuk Pięknych, w Format nr.50, Wrocław 2006

Popiński K., Szkice z prywatnego i zawodowego życia Eugeniusza Gepperta, w Eugeniusz Geppert, red. Jacek Szewczyk, Dorota Miłkowska Wrocław 2006

Krzyk tęsknoty. Listy Eugeniusza Gepperta do Marii Malickiej, red. L. Żukowska, rys. E. Geppert, Kraków 2007

Hermansdorfer M., Eugeniusz Geppert, Wrocław 2007

Eugeniusz Geppert, red. J. Szewczyk, D. Miłkowska, Wrocław 2008

Kowalewska D., Eugeniusz Geppert. W nierzeczywistość. Twórczość Eugeniusza Gepperta po 1945 r., Wrocław 2013

https://culture.pl/pl/tworca/eugeniusz-geppert [dostęp z 4.04.2023]

https://archiwum.arttransparent.org/wokol-mieszkania-geppertow/o-geppertach/biografia-po-1945/ [dostęp z: 04.04.2023]

Autor hasła

Joanna Hytrek-Hryciuk