Biuro Odszkodowań Wojennych
instytucja powołana w 1945 r. przy Prezydium Rady Ministrów.
- Kwestionariusz szkód wojennych
Kwestionariusz szkód wojennych
Kwestionariusz szkód wojennych
Kwestionariusz szkód wojennych
Kwestionariusz szkód wojennych
Kwestionariusz szkód wojennych
Zadaniem Biura Odszkodowań Wojennych (BOW) było oszacowanie strat wojennych poniesionych przez Polskę w okresie II wojny światowej w latach 1939–1945. Biuro zajmowało się ustaleniem oraz oszacowaniem strat wojennych jakie poniosło państwo polskie, a także osoby prywatne w zakresie dóbr materialnych oraz kulturalnych. Koordynowało prace związane z przeprowadzeniem odszkodowań i rewindykacji.
Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 27 września 1944 r. powołany został Resort Odszkodowań Wojennych. Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej przekształcił go Uchwałą Rady Ministrów z dnia 6 stycznia 1945 roku w Biuro Odszkodowań Wojennych. Zadaniem tej organizacji było oszacowanie całkowitej wartości strat wojennych Polski powstałych w wyniku okupacji niemieckiej ziem polskich w latach 1939–1945.
Biuro działało przy Prezydium Rady Ministrów i było naczelną instytucją sprawującą kontrolę nad swoimi filiami przy innych ministerstwach oraz własnymi placówkami terenowymi, których zadaniem było zinwentaryzowanie oraz rejestracja zniszczeń i strat. Niezależnie od własnej struktury organizacyjnej Biuro Odszkodowań Wojennych współpracowało również z urzędami miejskimi i gminnymi, jednostkami samorządowymi, organizacjami zawodowymi i instytucjami jak Państwowy Zakład Ubezpieczeń Wojennych itp. Dane na temat zniszczeń wojennych zbierane przez te wszystkie instytucje spływały do BOW. Od lipca 1945 r. dane takie rejestrował także GUS, który szacował m.in. zniszczenia w przemyśle od stopnia dewastacji małych zakładów rzemieślniczych po zakłady przemysłowe powyżej 1000 pracowników. Pracownicy biura przez dwa lata dokumentowali dane dotyczące tego zagadnienia publikując finalnie w 1947 r. efekt swojej pracy w postaci oficjalnego raportu zatytułowanego Sprawozdanie Biura Odszkodowań Wojennych w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski 1939–1945. Raport ten wskazywał ogromne straty w ludziach, majątku narodowym oraz dorobku kulturowym starając się precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie: „Ile kosztowała Polskę II wojna światowa”.
Biuro Odszkodowań Wojennych obliczyło wartość wszystkich zniszczeń i rabunków na łączną kwotę 258 miliardów przedwojennych złotych, co stanowiło równowartość ok. 50 miliardów dolarów amerykańskich (w 1939 r). Powyższe straty, po przeliczeniu na wartość z roku 2004, wynosiły ok. 650-700 miliardów dolarów amerykańskich. Straty biologiczne Polski według obliczeń biura wyniosły natomiast nieco ponad 6 mln osób – w tym ok. 3 mln Polaków oraz 3 mln obywateli polskich narodowości żydowskiej.
Kierownikiem, a następnie szefem Biura, w okresie od 31 grudnia 1944 do 28 lipca 1945 r. był Emil Sommerstein. W 1947 r. na podstawie uchwały Rady Ministrów Biuro Odszkodowań Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów zostało zlikwidowane.
Bibliografia przedmiotowa
Archiwum Państwowe w Opolu, zespół nr 1774 Starostwo Powiatowe w Głubczycach, sygn. 212, s. 6
https://pl.wikipedia.org/wiki/Biuro_Odszkodowa%C5%84_Wojennych [dostęp 1.12.2022].
Autor hasła
Mariola Majowicz