Barbara Ursyn Niemcewicz

Z Kresowianie na Śląsku
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

1o voto Wizner, 2o voto Lang, ur. 04.03.1932 r. w Białymstoku, zm. 01.01.2019 r. w Rudzie Śląskiej – pracownik administracji kopalni, poetka.

Zdjęcie portretowe Barbary Ursyn Niemcewicz
Imię i nazwisko Barbara Maria Ursyn Niemcewicz
Data i miejsce urodzenia 04.03.1932, Białystok
Data i miejsce śmierci 01.01.2019, Ruda Śląska
Zawód pracownik administracji kopalni, poetka

Barbara Ursyn Niemcewicz była córką Eugenii z d. Szymulskiej (1898-1985) oraz Tadeusza Ursyna Niemcewicza (15.03.1901-26.09.1939), oficera rezerwy. Ojciec pochodził ze słynnego rodu Niemcewiczów, był potomkiem Jana, brata pisarza Juliana Ursyna Niemcewicza. Miała starszego brata Witolda, lekarza (1927-2019). Dzieciństwo spędzili w majątku Mandzin, w gminie Indura, w powiecie grodzieńskiem, nad rzeką Swisłocz. Ponieważ miejscowa ludność przekręcała nazwę wsi na Znajdzin, Tadeusz Ursyn Niemcewicz zmienił urzędowo jej nazwę na Ursynów. Obecnie jest to Znajdzina i znajduje się na terenie Białorusi. Niemcewicz dobrze gospodarował w majątku, wyremontował budynki, założył sady, sprowadził nowe maszyny rolnicze, hodował stada bydła i koni.

Spokojne życie przerwał wybuch II wojny światowej. W sierpniu 1939 r. ojciec został zmobilizowany, wezwany do 29. Dywizji Piechoty w Grodnie. Po zdobyciu miasta przez Sowietów wrócił do domu. Po 17 września 1939 r. rozpoczęło się rabowanie polskich majątków przez Białorusinów, niszczenie mienia. 26 września 1939 r., 2 kilometry od domu, ojciec został zamordowany przez proradziecko nastawionych mieszkańców wsi Jermolicze, działającymi pod przywództwem Żurniewicza. Zmarłemu skradziono obrączkę i buty wojskowe. W 1942 r. jego szczątki przeniesiono na cmentarz w Indurze, ale grób zaginął; obecnie jest tam jedynie symboliczna mogiła.

Wdowa z dwójką małych dzieci pozostała w majątku, gdzie żyła z pomocą dawnych pracowników i znajomych. Jednak wobec zagrożenia życia, opuścili Ursynów i wyjechali do Grodna. Schronienie znaleźli w domu państwa Nielubowiczów przy ul. Brygidzkiej, a następnie, w 1940 r. u pani Markiewiczowej. W grudniu 1940 r. otrzymali nakaz opuszczenia Grodna. Przygarnęli ich Ignacy i Wiktoria Poczbuttowie w zaścianku Poczobuty, gdzie Niemcewiczowa pomagała w prowadzeniu gospodarstwa. W czerwcu 1941 r. podczas wkraczania wojsk niemieckich zabudowania zostały zniszczone w bombardowaniu. Matka z dziećmi wróciła do Mandzina, którego zarząd przejęła niemiecka administracja i mieszkali tam administratorzy niemieccy. Wiosną 1942 r., Niemcewiczowa (znająca dobrze język niemiecki) otrzymała propozycję pracy jako gospodyni zarządcy niemieckiego Wenzla w Bojarach, a następnie w Massalanach. Po przejściu frontu rosyjskiego rodzina zamieszkała w Burniewie, potem w Petelczycach. Latem 1944 r. syn Witold dotarł do Białegostoku, gdzie ochotniczo zgłosił się do polskiego wojska. Eugenia Niemcowiczowa z córką dopiero 25 listopada 1946 r., po długich staraniach, uzyskały zgodę władz białoruskich na wyjazd do Polski. Po tygodniowej podróży pociągiem przesiedleńczym dotarli do Warszawy. Tam zatrzymali się u Tadeusza Szymulskiego, brata matki. W następnym roku przenieśli się na Śląsk i zamieszkali w Rudzie Śląskiej, gdzie matka podjęła pracę w Górnośląskiej Fabryce Blach Dziurkowanych w Bykowinie, a następnie w Zakładach Urządzeń Technicznych „Zgoda” w Świętochłowicach.

B.U.N. uczyła się w Warszawie, a następnie w Rudzie Śląskiej. Po ukończeniu dziewięcioletniej szkoły ogólnokształcącej uczęszczała na kurs handlowy, a praktykę odbyła w Narodowym Banku Polskim. Pracowała początkowo w księgarni w Wirku. W 1954 r. przeniosła się do Bystrej Śląskiej, tam wyszła za mąż i urodziła syna. Po pięciu latach, po rozwodzie, wróciła do Rudy Śląskiej i podjęła pracę w biurze kopalni Nowy Wirek w Kochłowicach. W latach 1975-1979 pracowała w księgarni w Rudzie Śląskiej. W 1979 r. wróciła na kopalnię, gdzie do przejścia na emeryturę w 1989 r. pracowała jako instruktor kulturalno-oświatowy i portier w Hotelu Pracowniczym w Bykowinie. W 1997 r. ponownie wyszła za mąż, za Mariana Langa i zamieszkała w Tychach, ale po trzech latach mąż zmarł. Od 2001 r. mieszkała znowu w Rudzie Śląskiej. Wkrótce też powróciła do panieńskiego nazwiska Ursyn Niemcewicz.

Wraz z bratem Witoldem należała do Stowarzyszenia Rodzin Osadników Wojskowych i Cywilnych Kresów Wschodnich, razem brali udział w światowych zjazdach. Wyjeżdżała na Kresy, zwiedzała rodzinne strony, a wrażenia uwieczniała na licznych fotografiach i opisywała w wierszach. Wspierała również finansowo organizacje kresowe, które pomagają obecnym mieszkańcom Ukrainy. Przez wiele lat pisała wiersze, których nie publikowała. Wciąż je poprawiała, uzupełniała, przerabiała, zmieniała czasem tytuły, skutkiem czego przeleżały wiele lat w szufladzie. W 1981 r. nawiązała współpracę z pismem „Górnicze Słowo”, na łamach którego zamieściła kilka wierszy. Po latach nauczyła się również komponować muzykę, wykorzystując komputerowy program muzyczny. Pomagał jej utalentowany muzycznie syn Marian Wizner.

W 1985 r. B.U.N. wzięła udział w konkursie pieśni religijnej Sacrosong. Jej pieśń Panno Piekarska zdobyła wówczas III nagrodę za tekst i melodię. W 2005 r. wzięła udział w dwóch konkursach poetyckich. W Ogólnopolskim Konkursie Poezji, Pieśni i Plastyki „O Dar Eucharystii” w Ludwinie (29.05.2005) zdobyła III nagrodę za wiersz Zmiłuj się Jezu. Natomiast w Ogólnopolskim Konkursie Poezji i Małych Form Prozatorskich „My i XXI wiek” (20.11.2005) jej wiersz Odnaleźć siebie został uhonorowany dyplomem.

W swoich utworach wielokrotnie przedstawiała piękno Kresów, ale też tragiczne wojenne losy Polaków i własnej rodziny oraz przekazywała swoją tęsknotę do stron rodzinnych. Napisała również wiele wierszy religijnych i okolicznościowych. Nieliczne poezje zamieściła na łamach czasopism „Górnicze Słowo”, „Kresowe Stanice”, „Z Nurtem Stryja”, w gazetce parafialnej „Parafia u Jezusa i Maryi”. W 2020 r. syn Marian Wizner zebrał i opublikował własnym sumptem wiersze autorstwa Barbary Ursyn Niemcewicz w dwóch tomach: Dwie Ojczyzny oraz Moje pieśni.

Pochowana na cmentarzu parafii św. Macieja Apostoła w Zabrzu, przy ul. Kondratowicza.

Bibliografia podmiotowa

Zbiory wierszy:

Ursyn-Niemcewicz B., Dwie ojczyzny, [b.m.] : Ridero, 2020.

Ursyn-Niemcewicz B., Moje pieśni, [b.m.] : Ridero, 2020.

Wybrane wiersze publikowane w prasie:

Ursyn-Niemcewicz B., Babie lato, „Z Nurtem Stryja” 2011, t. 39/40, s. 30-31.

Ursyn-Niemcewicz B., Cudowne ocalenie... (okupacja sowiecka), „Z Nurtem Stryja” 2009, t. 37/38, s. 33-35.

Ursyn-Niemcewicz B., Do mamy, „Z Nurtem Stryja” 2007, t. 29/30, s. 15-18.

Ursyn-Niemcewicz B., Dożynki na Kresach, „Kresowe stanice” 2005 nr 3; „Z Nurtem Stryja” 2009, t. 35/36, s. 167-169.

Ursyn-Niemcewicz B., Hymn Kresowian, „Z Nurtem Stryja” 2015, t. 45/46, s. 40.

Ursyn-Niemcewicz B., Majowe, „Kresowe Stanice” 2002 nr 2; „Z Nurtem Stryja” 2009, t. 35/36, s. 60-61,

Ursyn-Niemcewicz B., Preludium wiosenne, „Górnicze Słowo” 1986, nr 7 ; „Z Nurtem Stryja” 2006, t. 23/24, s. 25.

Ursyn-Niemcewicz B., Rota Kresowian, „Wołyń i Polesie” 2004, nr 3; „Z Nurtem Stryja” 2004-2005, t. 21/22, s. 152-153 (z nutami).

Ursyn-Niemcewicz B., Widma przeszłości, „Z Nurtem Stryja” 2011, t. 41/42, s. 173-175.

Ursyn-Niemcewicz B., Zew tęsknoty, „Z Nurtem Stryja” 2007, t. 27/28, s. 73-74.

Ursyn-Niemcewicz B., Żniwa, „Z Nurtem Stryja” 2009, t. 35/36, s. 112-113.

Bibliografia przedmiotowa

„Będziecie moimi świadkami”. Wyniki konkursu na piosenkę religijną, „Gość Niedzielny” 1985, nr 43, s. 7.

Mazurczyk B., Śląski Sacrosong, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” t. 27/28, s. 415-425.

Melnikau I., „Bracia, nie wydam was”. Krwawy los mieszkańców północno-wschodnich województw II Rzeczypospolitej, https://www.onet.pl/informacje/nowaeuropawschodnia/bracia-nie-wydam-was-krwawy-los-mieszkancow-polnocno-wschodnich-wojewodztw-ii/9vzkncg,30bc1058 [dostęp 29.05.2023 r.]

Wizner M., O Autorce. Życiorys Barbary Ursyn-Niemcewicz, [w:] Ursyn Niemcewicz B., - Dwie ojczyzny, [b.m.] 2020, s. 7-22; toż [w:] Ursyn Niemcewicz B., Moje pieśni, [b.m.] : Ridero, 2020, s. 5-20.

Ursyn Niemcewicz W., Białostockie reminiscencje wojenne. Lato-jesień 1944, „Kresowe Stanice” 2001, nr 2, s. 73-79.

Ursyn Niemcewicz W. Zanim wybuchła wojna, cz. I: „Kresowe Stanice” 2002, nr 2, s. 24-34; cz. II, „Kresowe Stanice” 2002, nr 3, s. 46-55.

Autor hasła

Weronika Pawłowicz