Antoni Żychiewicz
vel Rudolf Hobler vel Piotr Płoński vel Piotr Uzdecki vel Edmund Zaleski ps. „Listek”, „Przerwa”, „Puszczyk”, ur. 17.01.1919 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 23.08.2005 r. w Soli- Kiczora (woj. śląskie) – żołnierz wojny obronnej 1939 r. i Armii Krajowej, inżynier elektronik, pracownik naukowy
Imię i nazwisko | Antoni Marian Piotr Żychiewicz |
Data i miejsce urodzenia | 17.01.1919, Lwów |
Data i miejsce śmierci | 23.08.2005, Sól-Kiczora |
Zawód | żołnierz, inżynier elektronik, pracownik naukowy |
Antoni był synem Emila Żychiewicza, wicedyrektora Zjednoczonych Zakładów Kartograficznych i Wydawniczych „Książnica-Atlas” (wydawnictwo szkolne i naukowe działające w latach 1924–1941 we Lwowie) i Marii z domu Wierzyckiej. Miał starsze rodzeństwo: brata i siostrę.
W 1937 r. ukończył VIII Państwowe Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie, następnie odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W 1938 r. rozpoczął studia na Wydziale Elektrotechnicznym Politechniki Lwowskiej, które przerwała II wojna światowa. 2 października 1938 r. brał udział w zajęciu Zaolzia (należącego do Czechosłowacji), przez oddziały Wojska Polskiego dowodzone przez gen. Władysława Bortnowskiego (1891-1966). W czasie kampanii wrześniowej, w 1939 r. brał udział w obronie Lwowa. 18 września 1939 r. ewakuowano się z zajętych ziem polskich, A. Ż. wraz z innymi żołnierzami przekroczył granicę polsko-węgierską. Został internowany na Węgrzech. Uciekł z transportu, dotarł w listopadzie do Francji, gdzie służył jako instruktor w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Camp de Coëtquidan – obozie wojskowym na terenie Bretanii. Od 12 września 1939 r. do 17 czerwca 1940 r. obóz znajdował się pod komendą władz polskich.
Następnie został skierowany do 4 pułku artylerii lekkiej. Po kapitulacji Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie odbył staż w oddziałach brytyjskich. Służył w 10 dywizjonie artylerii motorowej, od października 1940 r. w 1 Oddziale Rozpoznawczym I Korpusu Polskiego, a od lutego 1942 r. w 10 pułku artylerii lekkiej. W 1942 r. otrzymał awans na podporucznika.
Ożenił się w 1942 r. z Ireną Siwińską (1920-1976), z którą miał dwoje dzieci: Martę (ur. w 1947 r.) i Pawła (ur. w 1953 r.). W 1971 r. powtórnie ożenił się, z Hanną Żwiryk (ur. w 1940 r.).
Zgłosił się do służby w okupowanej Polsce. Przeszedł szkolenie konspiracyjne w zakresie dywersji i szkolenie pancerne, został zaprzysiężony 29 listopada 1942 r. na rotę Armii Krajowej (AK) w Oddziale VI Naczelnego Wodza ppłk dypl. Michała Protasewicza (27 marca 1942 – 10 lipca 1944), z siedzibą w Londynie. Zadaniem oddziału było utrzymanie łączności radiowej i kurierskiej w Londynie z Komendantem Głównym Armii Krajowej w okupowanej Polsce
W nocy 17/18 lutego 1943 r. został zrzucony jako cichociemny do kraju w ramach operacji „Wall” (zrzut na placówkę odbiorczą „Lis”- 14 km na południowy wschód od Mińska Mazowieckiego). Po aklimatyzacji w Warszawie dostał przydział do oddziału dywersyjnego majora Jana Mielczarskiego „Sana”, działającego w ramach Kedywu Obszaru Zachodniego AK. Antoni Żychiewicz pod kryptonimem „Przerwa”, „Puszczyk”, „Listek” uczestniczył w wielu akcjach dywersyjnych w okupowanej Polsce.
[Cyt:] – „Wyszkoleni w Wielkiej Brytanii spadochroniarze mieli w Polsce zajmować się organizacją ruchu oporu i walką z nazistami. Zrzucono na teren Polski 316 cichociemnych. Kilku zginęło w czasie lotu do Polski, dziesiątki poległy w walce z okupantem, również w czasie powstania. Prawie 30 zamordowało gestapo. Inni zmarli w obozach koncentracyjnych, albo zażyli truciznę po aresztowaniu, kilku stracono po wojnie. Pośród tych, którzy przetrwali trudy wojny i czasy komunizmu, byli m.in. Stefan Bałuk, Elżbieta Zawadzka, Jan Nowak Jeziorański, Alojzy Józekowski, Józef Zabielski, Antoni Żychiewicz, Bolesław Polończyk czy Aleksander Tarnawski”. [
W czasie powstania warszawskiego w 1944 r. został ujęty przez Niemców w pierwszej połowie sierpnia i wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen (obecnie dzielnica Oranienburga, około 30 km na północ od Berlina.). Po wyzwoleniu obozu w 1945 r. wrócił ciężko chory do Polski.
Początkowo pracował jako pomocnik w piekarni. W 1946 r. podjął przerwane studia, początkowo na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po przeniesieniu się do Wrocławia podjął studia na Wydziale Elektromechanicznym, a w 1949 r. przeniósł się na Wydział Łączności Politechniki Wrocławskiej. W grudniu 1950 r. uzyskał dyplom magistra inżyniera. Pracował jako młodszy asystent, a później asystent na Politechnice Wrocławskiej.
Ponieważ był poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa PRL, często zmieniał pracę. Od 1953 r. był kierownikiem Laboratorium Badawczego Zakładu Budowy Naukowej Aparatury Elektronicznej, a od 1955 r. kierownikiem oddziałów produkcyjnych w Gliwicach i Katowicach Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych „INCO”. W latach 1959 - 1961 był zatrudniony w Głównym Instytucie Górnictwa jako asystent, a później starszy asystent. W 1961 r. pracował jako konstruktor, później główny konstruktor w Hutniczym Przedsiębiorstwie Pomiarowym. W tym samym roku zmienił pracę i zatrudnił się jako kierownik wydziału w Zakładzie Doświadczalnym Hutnictwa Żelaza i Stali Politechniki Śląskiej, a od 1971 r. jako pracownik kontroli jakości, później kierownik Zakładu Doświadczalnego Elektroniki i Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Śląskiej. Ze względów politycznych nie uzyskał zgody na otwarcie przewodu doktorskiego. Odszedł na emeryturę w 1979 r.
Odznaczony: Orderem Virtuti Militari, Odznaką „CC” (Cichociemnych), Medalem za wojnę 1939 r., Krzyżem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim.
Pochowany na cmentarzu w Soli-Kiczorze.
Bibliografia przedmiotowa
Broś B., Śp. dr Antoni Żychiewicz (1919 - 2005), „Semper Fidelis” 2005, nr 5(80), s.63-64.
Tochman K. A., Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica 1994, s. 145-146. Tucholski J., Cichociemni, Warszawa 1984, s. 446. Tucholski J., Cichociemni 1941–1945, Sylwetki spadochroniarzy, Warszawa 1981, s. 127-128.ciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939-1940
Autor hasła
Jerzy Hubicki, Maria Kalczyńska