Andrzej Teisseyre

Z Kresowianie na Śląsku
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

ur. 31 października 1911 we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 10 stycznia 2000 r. we Wrocławiu – inżynier specjalizujący się w projektowaniu silników lotniczych, samochodowych, kolejowych i okrętowych, profesor Politechniki Wrocławskiej.

Zdjęcie portretowe Andrzeja Teisseyre
Imię i nazwisko Andrzej Teisseyre
Data i miejsce urodzenia 31.10.1911, Lwów
Data i miejsce śmierci 10.01.2000, Wrocław
Zawód inżynier mechanik, pracownik akademicki

Andrzej Teisseyre urodził się w rodzinie Karola Wawrzyńca Teisseyre’a (1860–1939) i Janiny Ostoja-Polityńskiej (1877–1953). Jego ojciec był geologiem, paleontologiem, profesorem Uniwersytetu Lwowskiego i Politechniki Lwowskiej, a matka nauczycielką. Miał czterech braci: Jerzego, Henryka, Kazimierza (1904–1982, prawnik) i Stanisława (1905–1988, artysta malarz).

W okresie międzywojennym we Lwowie uzyskał wykształcenie średnie i zdał maturę, a następnie rozpoczął studia na Oddziale Maszynowym Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej. Już na studiach wykazywał zainteresowanie silnikami. 9 stycznia 1935 r., wygłosił w Sekcji Lotniczej i Automobilowej Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie, odczyt pt. Stan i postępy w budowie silników lotniczych na tle Międzynarodowego salonu lotniczego w Paryżu. Studia ukończył w 1936 r., zdobywając dyplom magistra inżyniera mechanika. W czasie studiów odbył roczną służbę wojskową. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W latach 1936–1937 zdobywał doświadczenie podczas praktyki w Szwecji, w firmie „Bolinder” produkującej silniki spalinowe. Po powrocie do kraju w 1938 r. podjął pracę w Państwowych Zakładach Lotniczych na Okęciu-Paluchu w Warszawie na stanowisku konstruktora silników lotniczych.

W stopniu podporucznika rezerwy wziął udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Po jej zakończeniu wrócił do Lwowa. Podczas okupacji sowieckiej pracował jako instruktor w średnim szkolnictwie zawodowym, m.in. w szkole samochodowej. Pod koniec okupacji niemieckiej wywieziony został na przymusowe roboty do Niemiec, gdzie m.in. naprawiał wagony kolejowe.

Po zakończeniu wojny wrócił z Niemiec i osiedlił się we Wrocławiu. Podjął pracę na stanowisku kierownika Biura Technicznego w Fabryce Silników „Fasil” (od 1950 r. Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego) na Psim Polu. W 1947 r. uczestniczył w uruchomieniu pierwszego powojennego polskiego silnika do motocykla SHL z nowym silnikiem skonstruowanym przez Polskie Zakłady Lotnicze we Wrocławiu, o pojemności 125 cm³.

W 1948 r. rozpoczął pracę na stanowisku adiunkta w Katedrze Silników Tłokowych (od 1966 r. Zakład Silników Spalinowych) na Wydziale Mechanicznym Politechniki Wrocławskiej. Kierownikiem katedry początkowo był prof. Kazimierz Szawłowski, lecz po jego przejściu w 1952 r. do Krakowa, kierownictwo Katedry przejął A.T. Ponadto w 1949 r. na Wydziale Lotniczym prowadził zajęcia z dziedziny silników lotniczych. 5 grudnia 1959 r. na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej uzyskał stopień doktora nauk technicznych na podstawie pracy Zależność rezonansów drgań skrętnych od bezwymiarowej liczby charakterystycznej, którą napisał pod kierunkiem K. Szawłowskiego. Na tej samej uczelni 17 grudnia 1962 r. uzyskał habilitację w oparciu o rozprawę Opracowania z dziedziny drgań rezonansowych silników spalinowych (Wrocław 1962). W 1964 r. na Politechnice Wrocławskiej uzyskał stanowisko docenta, a w latach 1964–1966 pełnił funkcję prodziekana ds. studenckich na Wydziałach Mechanicznym i Mechaniczno-Energetycznym. Po reorganizacji uczelni, został powołany na stanowisko kierownika Zakładów Silników Spalinowych w Instytucie Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn. W 1970 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego.

Ważnym elementem jego pracy była działalność dydaktyczna. Prowadził wykłady, ćwiczenia, prace przejściowe i dyplomowe z silników spalinowych (również lotniczych) oraz maszyn tłokowych. Był twórcą laboratorium silników spalinowych. Był autorem ok. 30 publikacji oraz 2 skryptów dla studentów dotyczących dynamiki układów korbowych i procesów spalania, które cieszyły się popularnością także na innych uczelniach. Wypromował 4 doktorów i wielu magistrów.

Współpracował z instytutami i zakładami przemysłu silnikowego, m.in. z Instytutem Lotniczym oraz Centralnym Biurem Konstrukcyjnym Silników Spalinowych w Warszawie, Puckimi Zakładami Mechanicznymi, Zakładami Przemysłu Metalowego H. Cegielskiego w Poznaniu, Fabryką Maszyn Budowlanych „Fadroma” oraz Zakładami Badawczo-Projektowymi Miedzi „Cuprum” we Wrocławiu.

W 1981 r. przeszedł na emeryturę, lecz nadal utrzymywał kontakt z uczelnią uczestnicząc w kolejnych badaniach prowadzonych w Katedrze. Brał udział w pracach badawczych organizowanych przez Dział Nauki Politechniki Wrocławskiej dla emerytowanych pracowników. Ostatni raport Analiza przebiegu procesu spalania w silniku wysokoprężnym ukończył w grudniu 1999 r.

Od dzieciństwa uprawiał narciarstwo. W latach 1924–1937 był członkiem Karpackiego Towarzystwa Narciarzy we Lwowie. Wszedł także do zarządu Polskiego Związku Narciarskiego, gdzie objął funkcję przodownika (18.12.1936 r.–9.06.1938 r.), a w latach 1936/1937 i 1937/1938 był członkiem Komisji Sportowej. W sezonie 1936/1937 został wpisany na Oficjalną listę nauczycieli narciarstwa mianowanych przez P.Z.N. (Polski Związek Narciarstwa), jako pomocnik trenera. Wielokrotnie reprezentował klub podczas zawodów krajowych i międzynarodowych, biorąc udział w biegach narciarskich i kombinacji norweskiej. Był członkiem Komitetu Organizacyjnego narciarskich mistrzostw świata FIS (Fédération Internationale de Ski) w Zakopanem w 1939 r., w których także wziął udział. W biegu na 18 km na Gubałówce, który odbył się 15 lutego, zajął 96 miejsce. Jego pasja narciarska nie kończyła się na sporcie. Zaprojektował, wybudowaną w 1934 r., skocznię narciarską w Brzuchowicach pod Lwowem. Był to wówczas jeden z większych obiektów w Polsce, spełniający m.in. wymogi FIS. Był wielkim miłośnikiem narciarstwa, turystyki i sportu, cenił naturę. Na początku lat 50. XX w. wraz z grupą członków Akademickiego Związku Sportowego zbudowali treningową skocznię narciarską we Wrocławiu na wzgórzu „Kilimandżaro” koło kąpieliska „Morskie Oko”.

Odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotą Odznaką Politechniki Wrocławskiej.

W 1942 r. ożenił się z Marią Ostrowską (1911–1998), z którą miał trzech synów: Aleksandra, Ireneusza i Jacka. Wszyscy ukończyli studia na Politechnice Wrocławskiej, a następnie wyemigrowali do Australii. Po przejściu na emeryturę Aleksander i Ireneusz wrócili do Polski.

Pochowany z żoną Marią na cmentarzu św. Rodziny we Wrocławiu

Bibliografia podmiotowa

Wykaz publikacji:

Teisseyre Andrzej, źródło: Dorobek naukowy Politechniki Wrocławskiej (baza DONA) https://dona.pwr.edu.pl/szukaj/default.aspx?nrewid=055431 [dostęp: 21.05.2023].

Bibliografia przedmiotowa

Kapłon J., Początki narciarstwa polskiego. Karpackie Towarzystwo Narciarzy we Lwowie 1907–1939. Zarys dziejów, Kraków 2020.

Kuśmidrowicz J., Teisseyre A., Ś.P. Andrzej Teisseyre 1911–2000. Wspomnienie, „Pryzmat”, nr 126 (2000), s. 12.

Sroka S.T., Teisseyre Andrzej, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 53, Warszawa–Kraków 2019, s. 74–75.

Narciarskie Mistrzostwa Świata. Zawody F. I. S. Zakopane, 11–19 II 1939, Kraków 1939, s. 56.

Sprawozdanie z Działalności za Sezony 1935/36 i 1936/37. Polski Związek Narciarski, Kraków 1937, s. 27.

Sprawozdanie z Działalności za Sezony 1937/38 i 1938/39. Polski Związek Narciarski, Kraków 1939, s. 159.

Informacyjny Kalendarz Narciarski na Sezon 1936–37, Kraków 1936, s. 34

Kronika, „Lwowskie Czasopismo Lotnicze” 1935, nr 7, s. 34.

Autor hasła

Anita Tomanek