Adam Bogda
ur. 3.11.1932 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 20.08.2007 r. we Wrocławiu – gleboznawca i geolog, profesor nauk rolniczych, związany z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu, miłośnik gór i grotołaz.
Imię i nazwisko | Adam Bogda |
Data i miejsce urodzenia | 3.11.1932, Lwów |
Data i miejsce śmierci | 20.08.2007, Wrocław |
Zawód | gleboznawca, geolog, pracownik akademicki |
W 1945 r. wraz z rodzicami wyjechał ze Lwowa i osiedlił się w Krakowie, gdzie podjął naukę w liceum. W 1947 r. rodzina przeniosła się do Wrocławia, gdzie w 1951 r. A.B. otrzymał świadectwo maturalne. Studia z zakresu geologii ukończył na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego w 1959 r. Rozpoczął pracę w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu, gdzie w 1970 otrzymał tytuł doktora nauk przyrodniczych na podstawie rozprawy Mineralogiczne i mikromorfologiczne badania produktów wietrzenia skał macierzystych gleb występujących w Sudetach, promotor był prof. Stanisław Kowaliński. Stopień naukowy doktora habilitowanego otrzymał w 1981 na tej samej uczelni na podstawie pracy pt. Skład mineralny i niektóre właściwości gleb brunatnych wytworzonych z granitoidów sudeckich. Tytuł profesora nauk rolniczych uzyskał w 1992. W latach 1984-1987 był prodziekanem Wydziału Rolniczego. Pracował w Instytucie Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego, a w latach 1992–1998 był członkiem Rady Naukowej Ślężańskiego Parku Krajobrazowego.
Odbył zagraniczne staże naukowe w Katedrze Krystalografii i Mineralogii Uniwersytetu Leningradzkiego (1977), w Katedrze Gleboznawstwa Akademii Rolniczej w Brnie (1978), w Katedrze Gleboznawstwa Uniwersytetu w Nowym Sadzie (1980).
Dorobek naukowy A.B. obejmuje około 100 opracowań, w tym 35 oryginalnych prac twórczych. Jest współautorem monografii pt. „Właściwości i skład minerałów ilastych gleb Dolnego Śląska” (1998), a także podręcznika akademickiego „Zasoby naturalne i zrównoważony rozwój” (2010). Jego prace naukowe koncentrują się na problematyce wietrzenia i badania produktów wietrzenia w glebach wytworzonych z różnych skał macierzystych (minerałów ilastych oraz masywnych skał macierzystych gleb), badaniu wpływu działalności człowieka na zmiany zachodzące w środowisku glebowym oraz badaniu oddziaływania zmian hydrologicznych i hydrogeologicznych na właściwości fizyczne i chemiczne gleb. Był znakomitym dydaktykiem, bardzo cenionym i szanowanym przez studentów. Pod jego kierunkiem powstało ponad 30 prac magisterskich oraz rozprawa doktorska autorstwa Aliny Maciejewskiej-Kuriaty „Zmiany właściwości gruntów na zwałowiskach górnictwa węgla kamiennego rejonu wałbrzyskiego w procesie ich rekultywacji” (2004).
Brał udział w zjazdach i sympozjach naukowych, m.in. w Karlowych Varach, Pradze, Nowym Sadzie i Louvain.
Zorganizował pracownię mikromorfologii gleb oraz brał czynny udział w opracowaniu metodyki zastosowania polskich żywic poliestrowych do utwardzania skał i gleb w celu sporządzania z nich preparatów glebowych. Był jednym z inicjatorów utworzenia kierunku ochrona środowiska na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu.
W roku 2002 przeszedł na emeryturę.
Był miłośnikiem gór, członkiem wrocławskiej Sekcji Grotołazów i uczestnikiem wypraw jaskiniowych (m.in. w Jaskini Miętusiej).
Odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi (1982), Złotą Odznaką ZNP (1980), Złotą Odznaką Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego (1999), Nagrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki – zespołową stopnia I w dziedzinie badań naukowych (1973) oraz 9 razy nagrodą Rektora Akademii Rolniczej we Wrocławiu.
Został pochowany we Wrocławiu na cmentarzu przy ul. Grabiszyńskiej.
Bibliografia podmiotowa
Bogda A., Szerszeń L., Borkowski J., Chodak T., Karczewska A., Stan środowiska glebowego Dolnego Śląska, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych” 1995, z. 418 , s. 61-74.
Bogda A., Właściwości i skład minerałów ilastych gleb Dolnego Śląska, Wrocław 1998.
Bogda A., Karczewska A., Lech E., Marynowicz K., Metale ciężkie w glebach sąsiadujących z hałdami dawnego górnictwa miedzi i uranu w Miedziance (Rudawy Janowickie), „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych” 2002, z. 493, s. 45-52.
Bogda A., Karczewska A., Gałka B., Pobranie arsenu przez rośliny uprawne z gleb zanieczyszczonych tym pierwiastkiem w rejonie złoża Żeleźniak i dawnej huty arsenu w Radzimowicach (Góry Kaczawskie), [w:] Obieg pierwiastków w przyrodzie. Monografia, t. 2, Warszawa 2003, s. 305-308.
Bogda A., Maciejewska A., Zmiany wybranych właściwości gruntów zachodzące pod wpływem roślinności na zwałowiskach górnictwa węgla kamiennego w rejonie Wałbrzycha, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych” 2003, z. 493, cz.3, s. 923-929.
Bogda A., Kabała C., Karczewska A., Gleby, [w:] Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląskiego, red. J. Blachowski, Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wrocław 2005, s. 93-107.
Karczewska A., Bogda A., Gałka B., Problem rekultywacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi na terenie dawnego górnictwa rud metali w Sudetach, „Roczniki Gleboznawcze” 2006, t. 57, vol. 1/ 2, s. 106–116.
Bogda A., Wolszczak M., Gałka B., Szopka K., Kabała C., Miedź, ołów i cynk w glebach przemysłowej części osiedla Różanka we Wrocławiu, „Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych” 2009, nr 41, s. 516-522.
Bogda A., Szopka K., Karczewska A., Gałka B., Wojtkowiak M., Pruchniewicz D., Właściwości odpadów na hałdach górniczych węgla kamiennego w Nowej Rudzie w aspekcie ich biologicznej rekultywacji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. Inżynieria Środowiska” 2010, nr 18, s. 5-11.
Bogda A., Kabała C., Karczewska A., Szopka K., Zasoby naturalne i zrównoważony rozwój, Wrocław 2010.
Bogda A., Foltyn S., Szopka K., Karczewska A., Właściwości gleb antropogenicznych na zwałowisku „Kościelniok" w Pawłowicach (KWK Pniówek), „Roczniki Gleboznawcze” 2011, t. 62, nr 2, s. 79-85.
Bibliografia przedmiotowa
Profesorowie: Adam Bogda, [W:] http://muzeum.upwr.edu.pl/muzeum/2_2/index.php?_pcid=2&_sb=&_emid=79#, [dostęp: 7.08.2023].
Kałuski M., Słownik zasłużonych i znanych Polaków urodzonych we Lwowie, Melbourne-Toruń 2021, s.
Prof. dr hab. Bogda Adam (1932-2006), [W:] https://ingos.upwr.edu.pl/instytut/historia/profesorowie/bogda-adam, [dostęp: 7.07.2023].
Adam Bogda, [w:] Dzieje Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, wyd. 2 rozszerzone, pod red. A. Koteckiego, T. Szulca, J. Tyszkiewicza, Wrocław 2011, s. 416.
Autor hasła
Anna Błaszczyk